چرا برنامه ریزی می‌کنم اما به آن عمل نمی‌کنم؟ 

چند بار برنامه‌ریزی درسی کرده‌اید و به آن عمل نکرده‌اید؟ چند بار این سوال برایتان پیش آمده که چرا به برنامه‌هایم عمل نمی‌کنم؟ احتمال می‌دهم آنقدر این اتفاق برایتان تکرار شده که به نوعی نسبت به خودتان بی‌اعتماد شده‌اید و قبل از اینکه برای رسیدن به هدفی برنامه‌ای تنظیم کنید، با خودتان می‌گویید چه فایده دارد وقتی قرار نیست اجرایش کنم! 

خبر خوب اینکه عمل نکردن به برنامه‌های درسی دلایل واضحی مانند آشفتگی ذهنی، مکتوب نکردن برنامه‌ها، توجه نکردن ویژگی‌های شخصی دانش‌آموز در زمان تنظیم برنامه و چندین دلیل دیگر دارد. دعوت می‌کنیم برای اطلاع از این دلایل و یافتن راهکارهای موثر، تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید. 

چرا به برنامه‌ریزی‌هایم عمل نمی‌کنم؟

عمل نکردن به برنامه‌ها می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد، از تعیین هدف غلط و شیوه اشتباه برنامه‌ریزی تا داشتن پیش زمینه ذهنی منفی نسبت به این موضوع، بنابراین در ادامه تصمیم گرفتیم این دلایل را تک به تک بررسی کنیم تا شما عزیزان بتوانید اشکال کار خودتان را پیدا کنید. 

1- هدف‌گذاری شما اشتباه است

قبل از هر چیزی می‌خواهم به عقب برگردید و این سوال را از خودتان بپرسید که برای رسیدن به چه هدفی برنامه‌ریزی می‌کنم و آیا واقعا این هدف را می‌خواهم؟ چون امکان دارد هیچ اشکالی در نحوه برنامه‌ریزی شما وجود نداشته باشد و از قضا شما فرد سخت‌کوش و پرتلاشی هم باشید اما فقط به این خاطر که هدفتان را درست انتخاب نکرده‌اید، نمی‌توانید به برنامه ریزی‌هایی که برای رسیدن به این هدف انجام داده‌اید عمل کنید. 

2- براساس احساسات برنامه‌ریزی می‌کنید نه واقعیت

گاهی شما هدف بزرگی برای خودتان در نظر گرفته‌اید و طبیعتا رسیدن به چنین هدفی به یک برنامه سنگین با ساعت مطالعه بالا نیاز دارد. در چنین شرایطی خیلی از دانش‌آموزان صرفا بر اساس احساسات برنامه‌ درسی خود را تنظیم می‌کنند و به اصطلاح اوایل مسیر سرشان حسابی داغ است. اما واقعیت‌هایی وجود دارند که لازم است آنها را بپذیرید و بر اساس آنها برنامه‌ریزی کنید تا برنامه‌های شما قابل اجرا باشند. 

مثلا دانش‌آموزی را در نظر بگیرید که اخیرا تصمیم گرفته در یکی از رشته‌های پرطرفدار تحصیل کند، اما تا کنون ساعت مطالعه بالایی نداشته است. حالا اگر این دانش‌آموز احساساتی تصمیم بگیرد، بدون در نظر گرفتن توانایی‌هایش، برنامه‌ای با ساعت مطالعه بالا تنظیم می‌کند و چون هنوز به داشتن چنین ساعت مطالعه‌ای عادت نکرده است، بعد از مدت کوتاهی کلا قید برنامه‌هایش را می‌زند. پیشنهاد می کنیم حتما مقاله “نحوه برنامه ریزی درسی” را بخوانید تا با اصول و مراحل این کار آشنا شوید.

3- برنامه را صرفا طبق اصول کلی می‌چینید نه ویژگی‌های شخصی

درست است که برنامه‌ریزی درسی اصول مشخصی دارد و قرار نیست هر کسی هر طور که دوست داشت برنامه‌ریزی کند. اما این نکته را هم در نظر داشته باشید که دانش‌آموزان مختلف شرایط، روحیات و نقاط ضعف و قوت متفاوتی دارند، بنابراین درست نیست که همه آنها از یک برنامه ثابت و یکسان پیروی کنند. 

گاهی شما برنامه استاندارد و مناسبی دارید، اما چون این برنامه برای شخص شما تنظیم نشده است، نمی‌توانید طولانی مدت به آن عمل کنید و بعد از چند روز این برنامه را به ناچار کنار می‌گذارید. 

4- برنامه‌هایتان را مکتوب نمی‌کنید

دانش‌آموزی میگفت من عادت دارم شب‌ها قبل از خواب برنامه روز بعد را در ذهنم تنظیم کنم، کار این دانش‌آموز اشتباه نیست اما در صورتی که او برنامه‌هایش را روی کاغذ نیاورد و صرفا آنها را در ذهنش داشته باشد، بعدها به مشکل برمی‌خورد. تا زمانی که شما برنامه‌هایتان را روی کاغذ نیاورید متوجه کم و کاستی‌ها و اشکالات برنامه نمی‌شوید. 

در نتیجه، در ادامه راه به مشکلاتی برخورد می‌کنید و عمل کردن به برنامه برایتان دشوار می‌شود و به تدریج به این نتیجه می‌رسید که اصلا شما آدم برنامه‌ریزی کردن و به برنامه عمل کردن نیستید! 

5- خطای انجام کار فوری

یکی از شکایت‌های اصلی دانش‌آموزان این است که درست زمانی که باید بیشتر از قبل درس بخوانند، به انجام کارهای حاشیه‌ای مشغول می‌شود. برای مثال شب امتحان به جای درس خواندن و اجرای برنامه‌ها، مشغول مرتب کردن اتاقشان می‌شوند. اینجا ما با یکی از خطاهای ذهنی به اسم خطای انجام کار فوری مواجه هستیم. 

ذهن ما تمایل دارد کارهایی را انجام دهد که برایش پاداش فوری به دنبال داشته باشند و نتیجه آنها را همان لحظه ببیند. اما برنامه‌ریزی بلند مدت برای رسیدن به یک هدف، طبیعتا چیزی نیست که ذهن فورا نتیجه نهایی آن را درک کند، پس شما به جای عمل کردن به برنامه‌ها، مشغول انجام کارهای حاشیه‌ای می‌شوید. 

مقاله مرتبط: افزایش کیفیت مطالعه؛ چگونه کیفیت مطالعه را بالا ببریم؟

6- بیش از حد به کاستی‌های برنامه فکر می‌کنید

یکی از عادات اشتباهی که خود من با آن درگیر بودم و به محض برطرف کردن آن توانستم به اکثر برنامه‌هایم عمل کنم، این تفکر بود که اگر امروز یک ساعت از زمانم را از دست دادم، اگر شرایط مثل هر روز ایده‌آل نبود یا اگر مطالعه را یک ساعت دیرتر از همیشه آغاز کردم، باید کلا قید اجرای برنامه امروزم را بزنم! 

این تفکر کمال گرایانه یا به اصطلاح همه یا هیچ، یکی از متهم‌های ردیف اول عمل نکردن به برنامه‌ها است، چون شرایط ایده‌آل همیشه و هر روز برای شما فراهم نمی‌شود. 

7- باور کرده‌اید که اراده کافی برای اجرای برنامه‌ها را ندارید

خیلی وقت‌ها زمانی که از دانش‌آموزان می‌پرسم چرا به برنامه‌ات عمل نکردی در پاسخ می‌گوید من اراده درس خواندن یا اجرای برنامه‌هایم را ندارم! این تفکر کاملا غلط است چون همه دانش‌آموزان اراده اجرای برنامه ریزی‌هایشان را دارند اما برخی از آنها این اراده را باور کرده و برای تقویت کردن آن تلاش کرده‌اند. اگر می‌خواهید در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید و با راهکارهای تقویت اراده برای درس خواندن آشنا شوید، مقاله “چگونه اراده درس خواندن پیدا کنیم” را مطالعه کنید. 

8- به سبک زندگی رتبه برترها عادت ندارید

برای کسب موفقیت تحصیلی تنها داشتن یک برنامه استاندارد و عمل کردن به آن برنامه کافی نیست. آیا تا به حال با خودتان فکر کرده‌اید که رتبه برترها چطور می‌توانند به برنامه‌هایشان وفادار بمانند و پیوسته و منظم درس بخوانند؟ رتبه برترها از یک سبک زندگی ویژه پیروی می‌کنند و این سبک زندگی برای آنها شرایط عمل کردن به برنامه‌هایشان را فراهم می‌کند. 

اگر می‌خواهید با این موضوع بیشتر آشنا شوید و تاثیر سبک زندگی روی اجرای برنامه‌ها را بدانید، مقاله “لایف استایل کنکوری‌ها” را مطالعه کنید. 

9- پیش زمینه ذهنی منفی از برنامه‌ریزی دارید

شاید بارها و بارها با امید و اشتیاق برنامه ریزی کرده‌اید و هربار که پای عمل کردن به برنامه‌ها وسط آمده است، شکست خورده‌اید. احتمالا همین موضوع باعث شده که یک پیش زمینه ذهنی منفی از موضوع برنامه ریزی برای شما شکل بگیرد و هر بار قبل از اینکه اقدامی کنید، پیشاپیش خودتان را تسلیم کنید و بگویید خب قرار است به این برنامه هم عمل نکنم! اما بیایید اینطور به این موضوع فکر کنیم که شاید هر بار روش شما برای تنظیم برنامه اصولی نبوده یا دلیلی داشته که نتوانسته‌اید به برنامه‌هایتان پایبند بمانید. 

مقاله مرتبط: چطور انگیزه درس خواندن پیدا کنیم؟ با جون و دل درس بخون

راهکارهای طلایی برای عمل کردن به برنامه‌های درسی

وقتی به این قسمت از محتوا رسیدید توصیه می‌کنیم کمی درنگ کنید و سعی کنید دلایلی که باعث می‌شود شما به برنامه‌هایتان عمل نکنید را پیدا کنید. بعد از آن می‌توانید به کمک راهکارهای زیر، به این مشکل غلبه کنید. 

• یادتان باشد که روز ما بیشتر از ۲۴ ساعت نیست، پس از خودتان توقعات غیر منطقی نداشته باشید و نخواهید با یک برنامه سنگین و فشرده همه کم و کاستی‌ها را جبران کنید. 
• در ابتدای روز کارهایتان را اولویت‌بندی کنید، قبل از اینکه درس خواندن را شروع کنید بهتر است یک لیست از ریز و درشت کارهای روزانه تهیه کنید و آنها را اولویت‌بندی کنید. حالا کافی است به چند اولویت اول برنامه عمل کنید و حتی اگر برای چند اولویت آخر زمان کم آوردید، می‌توانید در روزهای بعدی کم کم به این کارها بپردازید. 
• احتمال خطا یا اتفاقات غیر منتظره را در نظر بگیرید و در برنامه‌هایتان بخش‌هایی را تحت عنوان جبرانی مشخص کنید، به این ترتیب برنامه‌های شما قابل اجراتر خواهند شد. 
• اشکال ندارد اگر گاهی همه چیز درست پیش نرود، اگر یک روز بیدار شدید و احساس کردید انرژی و انگیزه قبل را ندارید، اگر یک روز خیلی حال روحی مساعدی نداشتید یا کمی محیط اطرافتان شلوغ‌تر از روزهای قبل بود. با این حال به برنامه‌هایتان پایبند باشید و یادتان باشد کسانی موفق می‌شوند که منتظر فراهم شدن شرایط ایده‌آل نمی‌مانند. 
•  عادت‌هایی هم جهت با هدفتان ایجاد کنید. ببینید حقیقت این است که با وجود عادت شب زنده‌داری، اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری یا گشت و گذار در فضای مجازی و درگیر حواشی شدن، نمی‌توانید به برنامه ریزی‌هایتان عمل کنید. پس لطفا این عادات اشتباه را با عاداتی که شما را در مسیر اجرای برنامه‌هایتان قرار می‌دهند جایگزین کنید. پیشنهاد می کنیم مقاله “عادات غلط هنگام مطالعه” را بخوانید.
• تصویر سازی کنید، گفتیم یکی از دلایلی که دانش‌آموزان نمی‌توانند به برنامه‌هایشان عمل کنند این است که نتیجه فوری و آنی تلاش‌هایشان را نمی‌بینند و ذهن آنها ترجیح می‌دهد روی کارهای دیگری تمرکز کند. برای حل این مشکل لازم است تصویر سازی کنید و خودتان را در حالی تصور کنید که بالاخره نتیجه عمل کردن به برنامه‌هایتان را گرفته‌اید و به اهدافتان رسیده‌اید. 
• صبر داشته باشید، آن دانش‌آموزی که امروز شما او را به خاطر تعهد به برنامه‌هایش می‌شناسید هم در ابتدای مسیرش عملکرد مطلوبی نداشته اما ناامید نشده و ادامه داده است. پس اگر چند بار برنامه‌ریزی کرده‌اید اما موفق به اجرای برنامه‌هایتان نشده‌اید، ناامید نشوید، راه‌های دیگر را امتحان کنید و صبر داشته باشید. پیشنهاد می کنیم مقاله”افکار مزاحم هنگام درس خواندن” را بخوانید.
• در انتها اگر فکر می‌کنید توانایی تنظیم یک برنامه استاندارد و قابل اجرا را ندارید یا لازم است کسی روی روند اجرای برنامه‌هایتان نظارت داشته باشد، حتما از یک مشاور با تجربه در این زمینه کمک بگیرید. 

سوالات متداول

سخن آخر

خیلی وقت‌ها مشکل دانش‌آموزان این نیست که برنامه ندارند، بلکه این است که برنامه‌ریزی می‌کنند اما نمی‌توانند به برنامه‌هایشان عمل کنند. این موضوع باعث شده دانش‌آموزان نسبت به خودشان بی‌اعتماد شوند و یک دید منفی در مورد برنامه‌ریزی کردن پیدا کنند. در این محتوا ابتدا دلایل مهم عمل نکردن به برنامه‌ها را بررسی کردیم و در ادامه راهکارهایی برای عملی کردن برنامه‌ها در اختیارتان قرار دادیم. اگر سوالی در مورد موضوع این محتوا دارید، می‌توانید سوالات‌ خود را در قسمت دیدگاه‌ها با کارشناسان مجموعه پایتخت کتاب در میان بگذارید.