تاثیر انواع سهمیه ها در کنکور، صفر تا صد اعمال سهمیه در کنکور سراسری

هرگز نمی‌توان منکر تاثیر سهمیه‌ها در کنکور شد و حتی تعدادی از داوطلبان سخت‌کوش معتقدند اعمال سهمیه‌ها در کنکور منصفانه نیست. به یاد دارم که چند سال‌ پیش داوطلبان برای دریافت سهمیه منطقه3 در کنکور، از شهرهای بزرگ به شهرستان‌ها مهاجرت می‌کردند. شاید این حرکت به نظرتان منطقی نباشد اما هنوز هم بحث سهمیه‌ها و تاثیر آنها در نتیجه کنکور سراسری حسابی داغ است! سهمیه مناطق مختلف چه فرقی با هم دارد؟ تاثیر سهمیه ایثاگران و جانبازان چقدر است؟ آیا اعمال سهمیه 5 درصدی به نفع داوطلبان کنکور تمام می‌شود؟ آیا سهمیه‌ها در سوابق تحصیلی هم تاثیر داده می‌شوند؟ شانس قبولی در کدام یک از مناطق سه گانه بالاتر است؟ تا انتهای این محتوا همراه ما باشید تا به صفر تا صد اعمال سهمیه‌‌ها در کنکور سراسری بپردازیم.

آشنایی با سهمیه مناطق سه گانه

همه داوطلبان در کنکور سراسری سهمیه دارند، تعجب نکنید چون ما یک سهمیه مناطق داریم که شامل همه داوطلبان کنکور می‌شود. به هر داوطلب بسته به اینکه سه سال آخر تحصیل (پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم) را در کدام منطقه سپری کرده، یکی از سهمیه‌های مناطق تعلق می‌گیرد. بیایید ببینیم این سهمیه‌ها بر چه اساسی تعیین شده‌اند و شانس قبولی داوطلبان سهمیه کدام منطقه بالاتر است.

• این سهمیه‌ها بر چه اساس تعیین می‌شوند؟ سهمیه مناطق بر اساس جمعیت و امکانات آموزشی نقاط مختلف کشور تعیین می‌شود، به این ترتیب که به داوطلبان کلان شهرهای تهران، شیراز، اصفهان، مشهد و تبریز سهمیه منطقه1، به داوطلبان مراکز استان‌ها و سایر شهرهای بزرگ سهمیه منطقه2 و در نهایت به داوطلبان شهرهای کوچک و مناطق کم امکانات سهمیه منطقه 3 تعلق می‌گیرد. هدف از سهمیه مناطق این بوده که داوطلبانی که امکانات تحصیلی مشابهی دارند با هم سنجیده شوند.
• شانس قبولی با کدام سهمیه بالاتر است؟ دوستان فلسفه سهمیه مناطق از اساس برای این بوده که شرایط برای داوطلبان مختلف در شهرهای بزرگ و کوچک و مناطق باامکانات و نقاط دور افتاده کشور یکسان‌سازی شود. در واقع هدف از تقسیم داوطلبان بر اساس مناطق سه گانه این بوده که تاثیر جمعیت شهر، امکانات آموزشی و سایر آیتم‌ها روی نتیجه کنکور داوطلبان تاثیر تعیین کننده‌ای نداشته باشند و عدالت اجرا شود. پس طبیعتا فرقی نمی‌کند سهمیه شما برای کدام منطقه باشد و شانس قبولی در مناطق سه گانه با یکدیگر برابر است. برای مثال در منطقه 3 رقابت بین داوطلبان کمتر از منطقه 1و2 است اما از طرفی جمعیت داوطلبان منطقه 3 بیشتر از سایر مناطق است.
• چند استثنای مهم!
• داوطلبی که سه سال آخر تحصیلش را در مناطق مختلف سپری کرده، در نهایت سهمیه منطقه مرفه‌تر برای او در نظر گرفته می‌شود.
• به داوطلبی که مدرک دیپلمش را در خارج از کشور دریافت کرده، سهمیه منطقه 3 تعلق می‌گیرد.
• داوطلبان معلول که شرایط خود را به اطلاع سازمان سنجش رسانده‌اند، جزء سهمیه منطقه 3 هستند.
• سهمیه داوطلبانی که با مدرک کاردانی در کنکور شرکت می‌کنند، بر اساس محل تحصیل آنها در سه سال آخر دوره متوسطه است.

قضیه سهمیه مناطق محروم چیست؟

آیا سهمیه مناطق محروم با سهمیه منطقه 3 فرق دارد؟ بله، اگرچه گفتیم سهمیه منطقه3 به شهرهای کوچک و کم امکانات اختصاص دارد اما فقط تعدادی شهر شامل سهمیه مناطق محروم هستند. در واقع به داوطلبانی که سه سال آخر دوره تحصیل خود را در یکی از استان‌های سیستان و بلوچستان، ایلام، کردستان، بوشهر، چهار محال بختیاری، کرمانشاه، لرستان، هرمزگان و کهکیلویه و بویر احمد سپری کرده باشند، سهمیه مناطق محروم تعلق می‌گیرد. حالا تاثیر سهمیه مناطق محروم به چه صورت است؟ باید رشته‌ها را به دو دسته تقسیم کنید:

• دسته اول، رشته‌های پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی: 30 درصد از ظرفیت کد رشته‌های پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی در استان‌های محروم به داوطلبان مناطق محروم اختصاص دارد؛ یعنی برای مثال اگر یک کد رشته  پزشکی در یکی از دانشگاه‌های مناطق محروم 100 نفر ظرفیت داشته باشد، 30 نفر از ظرفیت آن به داوطلبان مناطق محروم و 70 نفر باقی مانده به داوطلبان آزاد مناطق سه گانه اختصاص خواهد داشت.
• دسته دوم، سایر رشته‌ها: برای سایر رشته‌ها سهم مناطق محروم 40 درصد و به صورتی است که در بالا توضیح دادیم.

شرط داشتن سهمیه مناطق محروم این است که محل تولد و اقامت داوطلب یکی از چند استان محروم کشور باشد یا سه سال آخر تحصیل خود را در یکی از این مناطق گذرانده باشد.

رشته‌های تعهدی علوم پزشکی

چند سالی است تعدادی کد رشته تعهدی به دفترچه پذیرش کنکور سراسری اضافه شده است، این کد رشته‌ها مزایا و معایبی برای داوطلبان دارند. برای مثال داوطلبان با رتبه‌های بدتری می‌توانند در پزشکی تعهدی پذیرفته شوند، در استان خود تحصیل می‌کنند و تحصیل آنها هم رایگان است. در مقابل باید تعهد محضری بدهند که به مدت معینی (5/1 الی 2 برابر طول مدت تحصیل) در هر منطقه‌ای که برای آنها مشخص شده و با شرایط از قبل تعیین شده خدمت کنند. همچنین این داوطلبان تا وقتی نصف دوره تعهد خود را سپری نکنند اجازه شرکت در آزمون تخصص را ندارند.

رشته تعهدی انتخاب کنم یا نه؟

در پاراگراف قبلی مزایا و معایب تحصیل در رشته‌های تعهدی را گفتیم و تصمیم نهایی را به عهده خود داوطلب می‌گذاریم. برای مثال داوطلبی که عشق پزشکی باشد و رتبه‌اش در حد قبولی پزشکی نباشد و در عین حال برایش مهم نباشد که 14 سال باید در مناطق محروم خدمت کند و اینکه به مدت 7 سال اجازه شرکت در آزمون تخصص را ندارد از نظرش اهمیتی ندارد؛ رشته‌های تعهدی به درد این داوطلب می‌خورند. داوطلب دیگری ادامه تحصیل برایش اهمیت دارد و می‌خواهد در آینده شرایط شغلی‌اش را خودش تعیین کند، این داوطلب بهتر است به جای پزشکی تعهدی یکی از کارشناسی‌ها را انتخاب کند.

تاثیر نجومی سهمیه ایثارگران و رزمندگان

قبول داریم که تاثیر سهمیه ایثارگران و رزمندگان روی نتیجه نهایی کنکور تعیین کننده و غیر قابل چشم پوشی است اما کاملا بی‌طرفانه می‌خواهیم در مورد تاثیر این سهمیه‌ها صحبت کنیم. داوطلبان زیادی فرق سهمیه ایثارگران و رزمندگان و حتی سهمیه‌های مختلف ایثارگران را نمی‌دانند، برای اینکه فهم این قضیه برایتان راحت‌تر شود، سهمیه ایثارگران و رزمندگان را به سه دسته زیر تقسیم کرده‌ایم:

• سهمیه ایثارگران 25 درصد: این سهمیه به جانبازان 25 درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آنها، همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثر و آزادگان و همسر و فرزندان آنها تعلق می‌گیرد. در مورد نحوه اعمال این سهمیه می‌توان گفت که رتبه کشوری داوطلبان دارنده سهمیه ایثارگری 25 درصد، تقسیم بر 20 الی 40 می‌شود.
• سهمیه ایثارگران 5 درصد: این سهمیه به جانبازان زیر 25 درصد و همسر و فرزندان آنها و نیز همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل 6 ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص دارد. تاثیر این سهمیه بسیار کمتر از سهمیه 25 درصدی است، به نحوی که رتبه کشوری داوطلبان دارای سهمیه 5 درصدی تقسیم بر 2 الی 5 می‌شود.
• سهمیه رزمندگان: این سهمیه به رزمندگان بسیجی، رزمندگان ستاد كل نیروهای مسلح و جهادگران جهاد كشاورزی با شرط اینکه حداقل 6 ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه را داشته باشند تعلق می‌گیرد. دسته دومی که شامل سهمیه رزمندگان می‌شوند، داوطلبانی هستند که بیش از 6 ماه در زمان جنگ به صورت داوطلبانه تحت عنوان سرباز یا نیروی کادری خدمت کرده‌اند. برای این دسته افراد رتبه کشوری بر عدد 15 تقسیم می‌شود.

جدول تاثیر سهمیه‌ها در کنکور

در جدول زیر به طور خلاصه تاثیر انواع سهمیه در رتبه داوطلبان را ارائه کرده‌ایم، توجه داشته باشید که سهمیه ایثارگران تنها در صورتی به داوطلبان تعلق می‌گیرد که آن داوطلب حداقل 70 درصد نمره آخرین فرد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در گزینش آزاد را کسب کند. این حد نصاب برای سهمیه رزمندگان 75 درصد است یعنی در صورتی داوطلب می‌تواند از سهمیه رزمندگان استفاده کند که حداقل 75 درصد نمره آخرین فرد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در گزینش آزاد را کسب کرده باشد.

آیا سهمیه 5 درصدی به نفع داوطلبان است؟

اول از همه داوطلب باید حداقل 70 درصد نمره آخرین فرد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در گزینش آزاد را کسب کند تا بتواند از سهمیه 5 درصدی استفاده کند و در صورت استفاده از این سهمیه، رتبه کشوری داوطلب بر عدد 2 الی 5 تقسیم خواهد شد. برخی داوطلبان نگران این موضوع هستند که سهمیه 5 درصدی هیچ تاثیر مثبتی در قبولی آنها نداشته باشد و حتی شانس آنها برای قبولی را کم کند! خیالتان از این بابت راحت باشد چون حتی اگر به علت کم بودن ظرفیت یا بالا بودن رقابت در سهمیه 5 درصدی رتبه و تراز شما خوب نشود، شما در سهمیه مناطق سنجیده خواهید شد.

استفاده مجدد از سهمیه ایثارگران

هر داوطلبی فقط یک مرتبه می‌تواند از سهمیه ایثاگران 5 و 25 درصد برای هر مقطع تحصیلی استفاده کند؛ یعنی برای مثال اگر داوطلبی یک بار از سهمیه 25 درصدی برای تحصیل در مقطع لیسانس استفاده کرده، اگر مجدد بخواهد لیسانس رشته دیگری را بگیرد نمی‌تواند از سهمیه 25 درصدی استفاده کند. حالا اگر داوطلبی از سهمیه ایثارگری استفاده یعنی انتخاب رشته کند و در کنکور پذیرفته شود، اما بعد به هر علتی از رشته‌اش انصراف دهد و مجدد در کنکور شرکت کند، نمی‌تواند از سهمیه خود استفاده کند.

تاثیر سایر سهمیه‌ها در کنکور سراسری

علاوه بر سهمیه‌هایی که تا به اینجا در مورد آنها صحبت کردیم، در پذیرش کنکور سراسری سهمیه‌های دیگری هم دخالت دارند که هر کدام از آنها شرایط خاص خودش را دارد. در ادامه سه مورد از این سهمیه‌ها را معرفی و بررسی می‌کنیم:

• سهمیه بلایای طبیعی: شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس میزان خسارت وارده بر اثر زلزله یا سیل در یک استان، برای داوطلبان آن استان به مدت حداکثر سه سال سهمیه بلایای طبیعی را در نظر می‌گیرد. دو نکته مهم در مورد این سهمیه این است که اولا سهمیه بلایای طبیعی 5 درصد و به صورت مازاد بر ظرفیت عادی دانشگاه‌ها است و دوم اینکه این سهمیه فقط برای دانشگاه‌‌های استان‌‌های آسیب دیده در نظر گرفته می‌شود.
• سهمیه هیئت علمی: تا سال گذشته فرزندان اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها می‌توانستند با استفاده از سهمیه هیئت علمی از دانشگاه محل تحصیل خود به یکی از دانشگاه‌های محل خدمت والدینشان انتقالی بگیرند. به دنبال اعتراضات گسترده داوطلبان به این سهمیه، فعلا و تا به امروز دیوان عدالت به حذف سهمیه هیئت علمی رای مثبت داده است.
• سهمیه بهیاران: به دارندگان دیپلم بهیاری با داشتن حداقل 3 سال سابقه خدمت و گواهینامه اشتغال به خدمت در صورتی که بتوانند حداقل 70 درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد را کسب کنند، سهمیه بهیاران تعلق خواهد گرفت. به این داوطلبان به مدت 5 سال و به میزان حداکثر 5 درصد از ظرفیت کد رشته‌های پرستاری و حداکثر 5 درصد ظرفیت کد رشته‌های اتاق عمل و هوشبری به مدت 5 سال یعنی از سال 1402 تا 1406، اختصاص داده می‌شود.

آیا سهمیه‌ها در سوابق تحصیلی هم تاثیر داده می‌شوند؟

سهمیه‌ها روی معدل یا نمرات داوطلبان هیچ تاثیری ندارند؛ یعنی برای مثال اینطور نیست که داوطلبی چون سهمیه 25 درصدی دارد معدلش از 15 به 17 تغییر پیدا کند! تاثیر سهمیه‌ها در پذیرش رشته‌های بدون کنکور یا پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی است، به این صورت که داوطلبی که سهمیه 25 درصد دارد، اگر بخواهد در یکی از رشته‌های بدون کنکور و بر اساس سوابق تحصیلی تحصیل کند، معدل او تغییری نخواهد کرد بلکه سوابق تحصیلی‌اش فقط با داوطلبانی که سهمیه 25 درصدی دارند مقایسه خواهد شد.

مقاله مرتبط: زمان برگزاری کنکور 1403 تغییر کرد، کنکور در اردیبهشت و تیر

سخن آخر

همه شما کنکوری‌های عزیز و سخت کوش به نوعی در کنکور سراسری سهمیه دارید، البته قبول داریم که برخی داوطلبان بیشتر از سایرین سهمیه دارند! در این محتوا در مورد انواع سهمیه‌ها (مناطق، ایثارگران و رزمندگان، بلایای طبیعی، بهیاران و…) و شرایط استفاده از آنها صحبت کردیم و تاثیر هر سهمیه روی نتیجه نهایی داوطلبان را هم به صورت تقریبی برآورد کردیم. اگر هنوز هم ابهام یا سوالی در مورد تاثیر انواع سهمیه‌ها در کنکور 1403 دارید، می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه این محتوا با ما در میان بگذارید.

چند سوال متداول