روش مطالعه فیزیک کنکور؛ چگونه فیزیک را 100 بزنیم؟

(تصویر بالا: پدیده پلاسما)

درس فیزیک معمولا به‌عنوان یکی از دشوارترین دروس کنکورهای ریاضی و تجربی به‌شمار می‌رود و بسیاری از دوطلبان کنکور سراسری همواره نگران پاسخگویی به سوالات این درس هستند. اما آیا فیزیک واقعا همان غول بزرگی است که بیشتر دانش‌آموزان تصور می‌کنند؟! درحالی‌که بسیاری از داوطلبان، موفقیت در پاسخ‌گویی به سوالات فیزیک کنکور را تا حد زیادی غیرممکن می‌دانند، اما افرادی هم هستند که به امید کسب درصدهای بسیار بالا در درس فیزیک، پا به جلسه کنکور می‌گذارند و درواقع، فیزیک را به یکی از نقاط قوت خود برای ورود به دانشگاه تبدیل می‌کنند. بنابراین در ادامه سعی می‌کنیم تا با بررسی روش مطالعه فیزیک کنکور سراسری، کمک کوچکی به شما در راه رسیدن به هدف‌تان کرده باشیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

ابتدا باید ببینیم که به‌طور کلی چگونه می‌توان در فیزیک کنکور موفق بود.

نکات زیر حاصل 11 سال تجربه شخصی یک مشاور و مدرس دروس ریاضی و فیزیک و رتبه 3 رقمی کشوری در کنکور سراسری ریاضی سال 1390 و دانشجوی حال‌حاضر دکترای مهندسی مکانیک در دانشگاه تهران است.

فیزیک کنکور شب امتحانی نیست!

اگر به‌دنبال موفقیت در فیزیک کنکور سراسری هستید، یادتان باشد که حتما باید مطالعه این درس را از 9 الی 12 ماه قبل از کنکور سراسری آغاز کرده باشید. فیزیک کنکور را نمی‌توان در دوسه ماه آخر قبل از کنکور جمع کرد. شما باید حداقل از ابتدای سال تحصیلی دوازدهم، فیزیک را به‌صورت پیوسته در برنامه مطالعه هفتگی خود بگنجانید.

فیزیک از آن دسته دروسی است که نیاز به تمرین و تکرار بالایی برای درک صحیح مطالب دارد و باید به‌صورت هفتگی و در طول سال مطالعه شود.

مطالب کتاب درسی را به‌صورت عمقی یاد بگیرید!

قطعا اولین پیشنهادی که هر مشاور کنکور یا مدرس باسابقه‌ای به شما خواهد داد این است که مطالب فیزیک را به‌صورت عمیق یاد بگیرید. در چند دهه گذشته بسیار مرسوم بود که برخی معلمان، نکات تست‌زنی را برای درس فیزیک به دانش‌آموزان یاد می‌دادند و درواقع، دانش‌آموزان به‌صورت ناخودآگاه به سمت روش‌هایی می‌رفتند که ره صدساله را در یک شب طی کنند!

اما امروزه دیگر این روش به‌هیچ‌وجه برای پاسخگویی به سوالات فیزیک کنکور سراسری کارساز نیست (هرچند که در سال‌های گذشته هم با این روش، بیشتر دانش‌آموزان فقط در کنکور سراسری دانشگاه آزاد موفق عمل می‌کردند، که امروزه دیگر خبری از این کنکور نیست!).

سوالات فیزیک کنکور سراسری به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که فقط داوطلبانی که به‌اندازه کافی بر روی مباحث درسی تسلط داشته‌باشند قادر به پاسخگویی به سوالات خواهند بود. این یک واقعیت محض است، پس زیاد به‌دنبال نکته کنکوری و راه میانبر در روش مطالعه فیزیک کنکور نباشید!

شما وقتی حل یک سوال را با حفظ کردن نکات مختلف یاد می‌گیرید، در واقع تسلط کافی بر روی مفهوم آن مبحث ندارید و در جلسه کنکور ممکن است طراح، سوالی را با کمی تغییرات برایتان طرح کرده باشد، که در این‌صورت از پاسخگویی به آن عاجز خواهید ماند.

ترتیب مباحث مختلف را در روش مطالعه فیزیک کنکور رعایت کنید و به‌صورت مبحث به مبحث پیش بروید

به‌عنوان یک مثال ساده، شما اگر بلد نباشید از یک تا ده بشمارید، آیا می‌توانید جدول ضرب را یاد بگیرید؟!

 هر مطلب علمی معمولا دارای یک یا چند پیش‌نیاز است که باید آن‌ها را رعایت کنید و فیزیک هم از این امر مستثنی نیست. مثلا شما اگر به‌خوبی با مفهوم نیرو آشنا نباشید امکان ندارد تا در بحث دینامیک موفق عمل کنید. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که مطالب را به همان ترتیبی که در کتاب درسی آمده‌اند یاد بگیرید و قبل از این‌که در یک مطلب به تسلط کافی نرسیده‌اید، به سراغ فصول بعد نروید. بااین‌حال اگر دو مبحث، کاملا مجزا از هم باشند، می‌توانید برحسب ضرورت به‌صورت همزمان آن‌ها را مطالعه کنید، اما باز هم بهتر است که به‌صورت مبحث به مبحث جلو بروید.

ابتدا در حل سوالات تشریحی استاد شوید و سپس به تست زدن بپردازید!

اگر به‌دنبال کسب نمره خوبی در کنکور فیزیک هستید، ابتدا صرف‌نظر از زمانی که برای حل یک مساله صرف می‌کنید، باید بتوانید تمامی مسائل تشریحی را حل کرده و به جواب نهایی برسانید. بسیاری از داوطلبان پس از خواندن یک مبحث به‌سرعت شروع به حل تست‌های زمان‌دار می‌کنند، اما اصولی‌ترین روش مطالعه فیزیک کنکور این است که ابتدا شما بتوانید مسائل تشریحی را به جواب نهایی برسانید و در این مرحله  لازم نیست نگران زمان باشید، زیرا این مرحله صرفا به شما کمک می‌کند تا اولا به درک کاملی از مبحث موردنظر برسید و ثانیا در انجام محاسبات ریاضی پیشرفت کنید.

شاید در ابتدای کار در رسیدن به جواب نهایی به دلایلی چون بی‌دقتی و یا عدم تسلط کافی در مبحث موردنظر برایتان  مشکل ایحاد شود، اما با تکرار این کار، کم‌کم از درون به این احساس می‌رسید که به یک تسلط کامل در آن مبحث از فیزیک رسیده‌اید، و در این‌جاست که برای اولین‌بار طعم خوش موفقیت را می‌چشید! اکنون که به این تسلط کافی رسیده‌اید می‌توانید تست زدن را شروع کنید. سعی کنید که یک مجموعه تست را در مدت زمان واقعی که در کنکور در اختیار خواهید داشت حل کنید. مثلا برای حل 20 تست، کرنومتر خود را حداکثر بر روی 30 دقیقه تنظیم کنید.

تست‌های کنکورهای سراسری سال‌های گذشته در اولویت هستند

برخلاف بسیاری از تبلیغات، تجربه ثابت کرده است که معمولا تست‌های کنکور سراسری در طول یک بازه زمانی چندساله، استایل مشابهی دارند. همچنین، تست‌های کنکور معمولا نسبت‌به سایر تست‌های تالیفی استانداردتر هستند.

تست‌های فیزیک کنکور همواره طوری طراحی می‌شوند که پاسخگویی به آن‌ها نیازمند درک عمیقی از یک یا چند مبحث کتاب درسی باشد و تمامی داوطلبان بتوانند با خواندن متن کتاب درسی به سوالات پاسخ دهند. بنابراین تست‌های کنکور کاملا از متن کتاب درسی استخراج می‌شوند و با حل کردن سوالات کنکورهای سال‌های گذشته، می‌توانید به تسلط خوبی برروی کتاب درسی برسید. بااین‌حال پس از حل کردن تست‌های کنکور سال‌های قبل، مراجعه به تست‌های تالیفی استاندارد هم توصیه می‌شود.

تمامی تست‌های حل شده را به‌دقت تحلیل کنید و دوباره به آن‌ها بازگردید!

اشتباه بزرگی که بسیاری از داوطلبان انجام می‌دهند این است که چندین تست را حل کرده و سپس به‌سراغ تست‌های بعدی می‌روند. اما مگر هدف از مطالعه و تست زنی چیزی به جز افزایش دانش و مهارت در پاسخگویی به سوالات است؟!

بنابراین اگر یک تست را اشتباه حل کردید، حتما به‌دنبال یافتن پاسخ صحیح برای آن باشید. می‌توانید پاسخنامه کتاب تست خود را به‌دقت مطالعه کنید و سپس دست به کار شوید و یک بار برروی چرک‌نویس تست موردنظر را شخصا حل کنید. اگر حس می‌کنید در این مبحث هنوز تسلط کافی ندارید، بهتر است به‌سراغ کتاب درسی و جزوه‌های خود رفته و دوباره آن مطلب را به‌صورت عمیق مطالعه کنید و به حل سوالات تشریحی بپردازید.

پرفروش ترین کتاب های فیزیک خیلی سبز

اما کار در همین‌جا به اتمام نمی‌رسد! اگر در حل یک تست مشکل دارید، پس از این‌که جواب صحیح آن را یاد گرفتید، باز هم آن تست را رها نکنید! شما می‌توانید تست مذکور را با یک مداد در کتاب خود علامت‌گذاری کنید و در روزها یا هفته‌های بعدی که دوباره به مطالعه آن مبحث فیزیک طبق برنامه شخصی خود بازگشتید، دوباره به حل همان تست بپردازید. اگر باز هم در حل آن مشکل داشتید، یک علامت دیگر در کنار تست مذکور بگذارید تا در دفعات بعدی مطالعه یادتان بماند که دوبار در حل این سوال ناکام مانده‌اید! این کار را آنقدر تکرار کنید تا در پایان سال تحصیلی، هیچ‌یک از تست‌هایی که به چشم‌تان خورده‌اند حل‌نشده باقی نمانده باشند.

جمع‌بندی مطالب در روش مطالعه فیزیک کنکور بسیار مهم است

از جمع‌بندی صحیح و حل سوالات آزمون‌های جامع، غافل نشوید. بسیاری از افراد به‌صورت مبحث به مبحث خیلی خوب می‌توانند به تست‌ها پاسخ دهند، اما وقتی در یک زمان محدود، تعدادی تست از مباحث مختلف پیش رویشان قرار می‌گیرد، در یادآوری و یا شناسایی مباحث به مشکل برمی‌خورند. اما نگران نباشید! ماه‌های آخر قبل از کنکور سراسری زمان خوبی برای جمع‌بندی است. با حل تست‌های آزمون‌های جامع و تحلیل آن‌ها (پس از پایان آزمون)، مغز شما به‌زودی یاد خواهد گرفت که برای پاسخگویی به سوالات هر کدام از مباحث، باید به کدام یک از سلول‌های خاکستری خود مراجعه کند!

روش مطالعه فیزیک کنکور از زبان رتبه‌های برتر

اما ببینیم که مطالعه فیزیک برای رتبه‌های برتر سال‌های گذشته به چه شکلی بوده است؟

محمد امین جوادی، رتبه 9 منطقه 2 کنکور تجربی 97 با درصد فیزیک 100 در کنکور سراسری، پیش‌خوانی مطالب را یکی از عوامل موفقیت خود می‌داند. بااین‌حال او می‌گوید که هیچ عجله‌ای برای پیشی گرفتن از معلم خود نداشته و پیش‌خوانی را صرفا برای فهم بهتر مطالب در سر کلاس‌های درسی انجام می‌داده است. همچنین او نیز با ما هم نظر است که برای تست‌زنی مناسب، ابتدا باید در حل تشریحی سوالات مسلط شد و سپس به رفع اشکال پرداخت.

پیام جنت دوست که رتبه 8 منطقه 1 کنکور تجربی 97 را کسب کرده و درصد فیزیک کنکور او 100 درصد بوده است نیز می‌گوید: «طرز مطالعه فیزیک من به این‌صورت بود که ابتدا جزوه دبیر را مطالعه و سپس مثال‌های کتاب درسی را دوباره بررسی می‌کردم. سپس بعد از یادگیری کلی درس، سراغ کتاب‌های تست می‌رفتم. در این مرحله علاوه‌بر تثبیت آموخته‌ها، نکاتی را از تست‌ها یاد می‌گرفتم و تست‌های نکته‌دار یا سخت را نشان‌دار می‌کردم. سپس چند روز مانده به آزمون و یا در دوره جمع‌بندی، تست‌های نشان‌دار را دوباره مرور می‌کردم. اگر حین مرور تست‌های دشوار متوجه مشکلی می‌شدم، آن فصل را مجددا می‌خواندم تا مشکلات خود را برطرف کنم.»

صدرا بهروزیه (رتبه 6 منطقه 1 کنکور تجربی 97) با درصد فیزیک کنکور 97% هم با ما و پیام جنت‌دوست هم‌نظر است! زیرا او هم اعتقاد دارد که ابتدا پس از خواندن کامل مطالب کتاب درسی و حل سوالات آن در کنار جزوه‌ی دبیر، باید به‌سراغ تست‌های کنکورهای سال‌های گذشته رفت و با تمرین و تکرار سوالات سخت‌تر به موفقیت رسید.

تعداد سوالات فیزیک در کنکور تجربی

داوطلبان کنکور تجربی باید به 30 سوال فیزیک در دفترچه تخصصی پاسخ دهند. سوالات فیزیک از شماره 206 تا 235 قرار می‌گیرند. ضرایب این درس برای زیرگروه‌های مختلف در کنکور تجربی متفاوت است. مدت زمان پاسخگویی به هر سوال فیزیک در کنکور تجربی 37 دقیقه است و بنابراین برای حل هر سوال، شما 72 ثانیه زمان دارید. تمام داوطلبان باید براساس فیزیک پایه دهم، یازدهم و دوازدهم به این سوالات پاسخ دهند.

البته باتوجه به تعغییراتی که در کنکور سراسری سال ۱۴۰3 اتفاق افتاده است، شماره سوال‌ها قطعا تغییر خواهد کرد.

ضریب درس فیزیک در کنکور تجربی

به‌طور کلی به جز زیرگروه 4 در رشته تجربی (رشته‌های مرتبط با مدیریت و معارف و…) که ضریب فیزیک در آن 3 است، این درس در تمامی زیرگروه‌های دیگر با ضریب 2 محاسبه خواهد شد. بااین‌حال برای کسب رتبه برتر باید در درس فیزیک تلاش کنید، زیرا اکثر رتبه‌های برتر تجربی در درس فیزیک درصد‌های بالای 90 دارند. همچنین حتما می‌دانید که شورای عالی انقلاب فرهنگی در آیین‌نامه جدید کنکور ،1403 تصویب کرد که تمامی زیر گروه‌ها در کلیه گروه‌های آزمایشی حذف شود.

مقاله مرتبط: موفقیت در کنکور تجربی | راز موفقیت کنکور تجربی چیست؟

تعداد سوالات فیزیک در کنکور ریاضی

فیزیک یکی از دروس اصلی دانش‌آموزان رشته ریاضی است و داوطلبان در کنکور ریاضی باید به 45 سوال از درس فیزیک پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم در دفترچه تخصصی خود پاسخ دهند. سوالات فیزیک از شماره 156 تا 200 قرار دارند و مدت زمان پاسخگویی به آن‌ها، 55 دقیقه است. پس دوباره شما برای پاسخگویی به هر سوال فقط 72 ثانیه زمان دارید.

باتوجه به حذف دروس عمومی در کنکور سال ۱۴۰3، شماره سوالات قطعا تغییر خواهد کرد.

مقاله مرتبط: موفقیت در کنکور ریاضی | راز موفقیت کنکور ریاضی چیست؟

ضریب درس فیزیک در کنکور ریاضی

تا  امسال، فیزیک پس از ریاضی دارای بالاترین ضریب برای داوطلبان گروه ریاضی و فنی بوده و ضریب 3 در دروس تخصصی به آن تعلق می‌گرفته است. بنابراین پس از دروس ریاضیات که دارای ضریب 4 در کنکور ریاضی هستند، درس فیزیک با ضریب 3 به‌عنوان مهم‌ترین عامل موفقیت یا عدم موفقیت داوطلبان در کنکور درنظر گرفته می‌شود.

وضعیت پاسخگویی داوطلبان گروه تجربی به درس فیزیک

به‌طورکلی در کنکور 1400 در رشته تجربی، 31 نفر از دانش‌آموزان موفق شدند تا به تمامی سوالات درس فیزیک پاسخ صحیح دهند. همچنین 159 نفر از داوطلبان، درصدی بین 90 تا 100 داشتند و 449 از آن‌ها نیز درصدی بین 80 تا 90 داشته‌اند. حدود ۷هزار نفر از داوطلبان نیز به درصدی بین 50 تا 70 دست یافتند، درحالی‌که باقی داوطلبان که بیش از 400 هزار نفر بودند، در درس فیزیک درصدی کمتر از 50 درصد داشتند.

بنابراین کمتر از دو درصد از داوطلبان کنکور تجربی موفق شده‌اند تا درصد فیزیک خود را به بالای 50 درصد برسانند و همین امر اهمیت روش مطالعه فیزیک کنکور در درس فیزیک برای موفقیت در کنکور رشته تجربی را نشان می‌دهد.

وضعیت پاسخگویی داوطلبان گروه ریاضی به درس فیزیک

جالب است بدانید که در کنکور 1400 رشته ریاضی، هیچ یک از داوطلبین نتوانستند به تمامی سوالات درس فیزیک پاسخ صحیح بدهند! بااین‌حال به‌ترتیب 16 و 102 نفر از داوطلبان به درصد‌های بین 90-100 و 80-90 دست یافتند و به‌طور کلی کمتر از 2 هزار نفر توانستند در درس فیزیک به بیش از نیمی از سوالات پاسخ صحیح دهند! درحالی‌که حدود 80 هزار نفر از دانش‌آموزان درصدی کمتر از 10 درصد در درس فیزیک داشته‌اند.

بودجه بندی فیزیک کنکور تجربی

از 30 سوال کنکور تجربی، 5 تا 7 سوال مربوط به پایه دهم، 9 تا 11 سوال از کتاب پایه یازدهم و 13 تا 15 سوال از کتاب پایه دوازدهم طرح می‌شوند. مباحث الکتریسیته ساکن، جریان و مدار، حرکت بر خط راست، نوسان و امواج، دینامیک و فیزیک اتمی و هسته‌ای معمولا بیشترین سوالات را دربر می‌گیرند.

بودجه‌بندی فیزیک کنکور ریاضی

از 45 سوال کنکور ریاضی، 10 سوال مربوط به پایه دهم، 14-15 سوال از کتاب پایه یازدهم و 20-21 سوال از کتاب پایه دوازدهم طرح می‌شوند. جریان الکتریکی و الکتریسیته ساکن، حرکت بر خط راست، دینامیک، ترمودینامیک، نوسان و امواج و فیزیک اتمی هم معمولا از مباحث موردعلاقه‌ طراحان برای طرح سوالات فیزیک رشته ریاضی هستند.

روش مطالعه فیزیک کنکور رتبه‌های برتر چگونه است؟

اصولی که در این مطلب گفتیم معمولا توسط رتبه‌های برتر کنکور اجرا می‌شوند. اما تجربه نشان می‌دهد که رتبه‌های برتر معمولا با تلاش و کوشش بسیار و کسب تجربه‌ شخصی می‌توانند بهترین روش را برای خودشان بهینه‌سازی کنند. درنتیجه ممکن است برخی از داوطلبین باتوجه به شرایط زندگی و تحصیلی خود بتوانند روشی را برای رسیدن به موفقیت در پیش بگیرند که با روش سایرین کمی تفاوت داشته‌باشد. بنابراین به قول گری‌کاسپاروف، شطرنج‌باز افسانه‌ای دنیا، برای موفقیت در هر کاری باید ابتدا اصول آن را بشناسید و آن‌ها را یاد گرفته و به کار بگیرید، اما برای بهترین شدن در آن کار باید یاد بگیرید که چه زمانی می‌توانید این اصول را زیر پا گذاشته و تغییر دهید!

بااین‌حال علاوه‌بر آنچه که پیشتر برای روش مطالعه فیزیک کنکور  گفتیم، رعایت نکات زیر نیز می‌تواند در موفقیت در کنکور سراسری به ویژه در درس فیزیک برای شما کارساز باشد:

• همیشه خواب کافی داشته‌باشید و ساعت خواب خود را تنظیم کنید.
• برای مطالعه درس فیزیک در هر هفته برنامه‌ریزی داشته‌باشید.
• به‌دنبال حفظ نکات و فرمول‌های اضافه بر کتاب نباشید.
• خلاصه‌نویسی و نت‌برداری را فراموش نکنید و سعی کنید از مطالب مختلف نت برداری کنید.
• به‌جای خواندن کتاب‌های کمک درسی فراوان، باتوجه به نیازتان یک یا دو منبع را انتخاب و در کنار کتاب درسی و جزوه‌ دبیر خود به آن‌ها استناد کنید.
• و در آخر، هر چه تمرین و تکرار شما در درس فیزیک بیشتر باشد، به‌شرطی‌که به‌صورت اصولی (باتوجه به آن چیزی که در این مطلب گفتیم، و یا توصیه مشاورتان) این درس را پیش ببرید، به نتیجه بهتری خواهید رسید. اصولا فیزیک از آن دسته دروسی است که برای تسلط به تست‌زنی در آن نیاز به تمرین فراوان خواهید داشت، هرچه بیشتر بهتر!

روش مطالعه فیزیک کنکور؛ چه زمانی تست‌های فیزیک را بزنیم؟

باز هم لازم است به این نکته اشاره کنیم که بهترین زمان تست‌زنی برای درس فیزیک، همیشه پس از خواندن منابع کتاب درسی و تسلط یافتن بر آن‌ها است. بنابراین اگر هنوز بر روی مبحثی تسلط کافی ندارید، بهتر است ابتدا با حل سوالات تشریحی به درک عمیقی از مطالب برسید و سپس اقدام به تست‌زنی کنید. البته معمولا در هنگام تست زدن، دانش‌آموزان نکات و مطالب جدیدی را هم می‌آموزند، اما استفاده از تست‌زنی برای درک مطلب توصیه نمی‌شود.

سوالات متداول