المپیاد زیست؛ معرفی بهترین منابع و روش مطالعه
چطور در المپیاد زیست موفق شویم؟ بهترین منابع و روش برنامهریزی برای موفقیت در این آزمون چیست؟ اگر شما هم ازعاشقان پروپا قرص درس جذاب زیست هستید و میخواهید یک قدم از امتحانات مدرسه و کنکور فراتر بگذارید و در المپیاد این درس شرکت کنید، احتمالا سوالاتی مشابه پرسشهایی که مطرح کردیم در ذهنتان دارید. برای کسب مدال خوشرنگ طلای این رقابت، باید چند مرحله آزمون را پشت سر بگذارید و طبیعتا برای سپری کردن هر مرحله به یک برنامه استاندارد و منابع مناسب احتیاج دارید.
اگر میخواهید بدانید مطالعه برای المپیاد زیست شناسی را از کجا شروع کنید، چطور برای موفقیت در این آزمون درس بخوانید و برنامهریزی کنید، از چه منابعی استفاده کنید و منابعتان را از کجا تهیه کنید، تا پایان با پایتخت کتاب همراه باشید.
آشنایی کلی با المپیاد زیست شناسی
فرض کنیم شما به درس زیست علاقه زیادی دارید و مدتی است تصمیم گرفتهاید شانستان را برای موفقیت در المپیاد این درس امتحان کنید، حالا اولین سوالی که به ذهنتان میرسد این است که چطور و از کجا شروع کنم؟ کارتان را با کسب اطلاعات کلی در مورد این موضوع شروع کنید. اگر اطلاعات کمی در این زمینه دارید نگران نباشید، در ادامه به تدریج اطلاعات لازم در مورد این موضوع را در اختیارتان قرار میدهیم.
فعلا برای شروع بدانید که شما دو شانس برای شرکت در این آزمون دارید و میتوانید در پایه دهم و یازدهم برای شرکت در این آزمون اقدام کنید. همچنین، پنج مرحله پیشرویتان قرار دارد که هر مرحله منابع، روش برنامهریزی و البته مزایای مخصوص به خود را دارد.
در پاسخ سوال از کجا شروع کنم باید بگوییم که لطفا با تعیین هدفتان شروع کنید چون این موضوع جهت تمام مراحل بعدی را تعیین میکند، هدفتان صرفا تقویت پایه درس زیست و موفقیت در کنکور است یا راهیابی به مرحله جهانی؟
۵ مرحله تا کسب طلای المپیاد زیست!
حتما شنیدهاید که شرکت در المپیاد کار هر کسی نیست و باید خودتان را برای رقابت در سطح جهان آماده کنید، اما شاید ندانید که از همان مرحله اول در سطح جهانی رقابت نمیکنید. در واقع از لحظهای که تصمیم میگیرید در المپیاد زیست شرکت کنید تا وقتی که در رقابت جهانی میدرخشید، باید مراحل زیر را پشت سر بگذارید:
👈 مرحله اول
دانشآموزان دهمی یا یازدهمی اجازه دارند در مرحله اول ثبت نام کنند و خودشان را برای آزمون این مرحله که در بهمن ماه هر سال برگزار میشود آماده کنند. برای موفقیت در این آزمون باید اطلاعات جامع و عمومی در مورد زیست شناسی داشته باشید و قرار است به ۴٠ سوال تستی و ۵ سوال تشریحی پاسخ دهید. سطح سوالات این مرحله خیلی بالا نیست و در نهایت از بین تمام شرکت کنندگان هزار نفر برای مرحله بعد انتخاب میشوند.
👈 مرحله دوم
کسانی که مرحله اول را با موفقیت پشت سر گذاشتهاند، برای شرکت در مرحله دوم انتخاب میشوند. در این مرحله دایره انتخاب تنگتر و رقابت سختتر میشود و لازم است منابع سطح بالاتر و تخصصیتری بخوانید. این آزمون در ماه اردیبهشت برگزار میشود و از بین تمام شرکت کنندگان تنها ۴٠ نفر انتخاب میشوند تا راهی مرحله سوم یا اردوی تابستانه شوند.
سوالات آزمون مرحله دوم شامل سوالات صحیح غلط و پرسشهای کوتاه پاسخ هستند، که برای سوالات کوتاه پاسخ دانشآموزان باید تجزیه و تحلیلها و محاسبات لازم را انجام دهند و تنها پاسخ نهایی را بنویسند.
👈 مرحله سوم
خب در این مرحله المپیاد زیست رنگ و بوی جدیتری به خودش میگیرد و قرار است برگزیدگان مرحله قبل، بر اساس تلاشی که در کلاسها و آزمونهای مختلف داشتهاند رنگ مدالشان را مشخص کنند. اردوی تابستانه از تیرماه شروع میشود و حدودا ۶ هفته طول میکشد، طی این دوره شرکت کنندگان علاوه بر خواندن کتابها به صورت تئوری، باید تواناییهایی در زمینه انجام آزمایشات و پژوهشها کسب کنند.
در انتهای دوره به مدت یک هفته چند امتحان برگزار میشود و تواناییهای تئوری و عملی شرکت کنندگان مورد سنجش قرار میگیرد، در این امتحانات بخش عملی سهم ۴٠ درصدی و بخش تئوری سهم ۶٠ درصدی دارد. در نهایت ۸ نفر صاحب مدال خوشرنگ طلا میشوند، ۱۲ نفر به مدال نقره میرسند و ۲٠ نفر باقیمانده مدال برنز این مرحله را کسب میکنند.
👈 مرحله چهارم و پنجم
کسانی که در مرحله قبل موفق به کسب مدال طلا شدهاند، باید در ادامه حدود یک سال در باشگاه دانشپژوهان جوان آموزش ببینند و خودشان را برای شرکت در امتحانات انتخابی آماده کنند. در واقع همه دارندگان مدال طلای دوره تابستانه، در مرحله جهانی شرکت نمیکنند بلکه از بین ۸ نفر، ۴ نفر به عنوان اعضای کاروان المپیاد زیست ایران انتخاب میشوند و برای شرکت در مسابقات جهانی و رقابت با دانشآموزان سراسر دنیا به کشور برگزار کننده مرحله نهایی المپیاد اعزام میشوند. مرحله پنجم هم که غول مرحله آخر یعنی شرکت در مسابقات جهانی است.
آشنایی با منابع المپیاد زیست شناسی
گفتیم باید هدفتان از شرکت در المپیاد را تعیین کنید، به این معنی که قصد دارید تا کدام مرحله این آزمون پیش بروید. چون برای انتخاب منابع باید دقیقا هدفتان را بدانید، دلیل این موضوع ساده است؛ منابع المپیاد زیست برای مراحل مختلف متفاوت است پس ما هم در ادامه منابع را بر اساس مراحل معرفی کردهایم.
1- منابع مرحله اول المپیاد زیست
برای پاسخگویی به سوالات مرحله اول شما به دانش عمومی در مورد موضوعات مختلف درس زیست شناسی از جمله زیست گیاهی، جانوری، سلولی مولکولی و … به اضافه اطلاعات کلی از دروس شیمی، فیزیک و ریاضیات نیاز دارید. معمولا در این مرحله مطالعه کتابهای درسی به همراه مجموعه ۷ جلدی بیولوژی کمپبل و البته حل سوالات آزمونهای سالهای گذشته کفایت میکند.
2- منابع تخصصی برای مرحله دوم و سوم
برای موفقیت در مراحل دوم و سوم باید یکسری دروس مانند بیوشیمی، فیزیولوژی، زیست سلولی مولکولی و … را به صورت تخصصی بخوانید. همچنین، لازم است از خدمات دیگری مانند سایتهای مربوطه، نرم افزارها، سوالات المپیادهای قبل، کلاسهای آمادگی المپیاد و مشاوره اختصاصی هم استفاده کنید. در ادامه منابع مناسب برای هر درس را در قالب یک جدول ارائه کردهایم، کتابهایی که در ادامه معرفی میکنیم منابع برگزیده به توصیه مدالآوران آزمونهای سالهای گذشته هستند.
| اسم درس | منابع برگزیده |
|---|---|
| بیوشیمی | بیوشیمی لنینجر بیوشیمی استرایر |
| زیست سلولی مولکولی | زیست شناسی سلولی مولکولی فاطمی زیست سلولی مولکولی لودیش |
| ژنتیک | ژنتیک کلاسیک ناب فاطمی ژنتیک از دیدگاه حل مساله اندیشه سرا |
| فیزیولوژی پزشکی | فیزیولوژی گایتون و هال |
| فیزیولوژی جانوری | فیزیولوژی جانوری مویز و شولت |
| زیست شناسی جانوری | جانور شناسی هیکمن |
| زیست شناسی گیاهی | زیست شناسی گیاهی ریون زیست شناسی گیاهی، فیروزه چلبیان، انتشارات آبیژ |
| اکولوژی یا رفتارشناسی | الفبای اکولوژی دانش پژوهان جوان |
| آمار زیستی | مبانی آمار زیستی دانش پژوهان جوان |
| سیستماتیک | سیستماتیک گیاهی سیمپسون |
شما دانش آموزان عزیز می توانید کتاب های المپیاد را با مناسب ترین قیمت و بالاترین تخفیف از پایتخت کتاب خریداری کرده و در کوتاه ترین زمان ممکن درب منزل تحویل بگیرید.
برنامه ریزی برای موفقیت در المپیاد زیست
اگر هنوز هدفتان از شرکت در المپیاد زیست را مشخص نکردهاید، اکنون وقت آن رسیده که بر اساس اطلاعاتی که تا اینجا در اختیارتان گذاشتهایم تکلیفتان را مشخص کنید. دانشآموزان را میتوانیم بر اساس هدفشان به سه دسته تقسیم کنیم؛ دسته اول قصد مدالآوری ندارند و هدف اصلی آنها موفقیت در کنکور است و صرفا میخواهند پایه درس زیست را قوی کنند. دسته دوم قصد شرکت در مرحله جهانی را ندارند و فقط میخواهند از مزایای موفقیت در مراحل دوم و سوم استفاده کنند و اما دسته سوم که به قصد راهیابی به مرحله جهانی در این آزمون شرکت میکنند. در ادامه برنامهریزی مناسب هر سه دسته دانشآموز را برایتان توضیح دادهایم.
👈 برنامه ریزی دسته اول
میتوانید از پایان سال دهم استارت برنامهریزی برای این آزمون را بزنید و سال یازدهم در این آزمون شرکت کنید. شما به روزانه ۱ الی ۲ ساعت مطالعه اضافی در کنار مطالعه روتین درس زیست در مدرسه نیاز دارید و از آنجایی که قرار است یکسری اطلاعات کلی و عمومی در مورد زیست شناسی کسب کنید، مطالعه انتخابی مباحثی از کتابهای زیست کمپبل برای شما کفایت میکند. همچنین، میتوانید برنامهریزی را خودتان انجام دهید و نیازی به دریافت مشاوره تخصصی ندارید.
👈 برنامه ریزی دسته دوم
بهتر است برنامه ریزی و مطالعه جدی را حداقل از ابتدای سال دهم آغاز کنید، به روزی ۳ الی ۴ ساعت مطالعه منظم برای قبولی در مراحل اول و دوم احتیاج دارید. برای موفقیت در مرحله اول، مطالعه کتابهای درسی و مجموعه کتابهای کمپبل کافی است اما برای مرحله دوم باید منابع تخصصیتری بخوانید. برای کسب مدال در اردوی تابستانه و دریافت سهمیه کنکور و سایر مزایا، بهتر است برنامهریزی مراحل دوم و سوم را به یک مشاور حرفهای در زمینه المپیاد یا کسی که قبلا در این آزمون مدال کسب کرده است بسپارید.
همچنین، شرکت در آزمون، کلاسهای آمادگی المپیاد و استفاده از نرم افزارها شانس شما را برای موفقیت در مراحل دوم و سوم افزایش میدهند.
👈 برنامه ریزی دسته سوم
کسانی که در المپیاد زیست شناسی در سطح جهانی افتخار آفرینی کردهاند، استارت مطالعه و برنامه ریزی برای این آزمون را از سال نهم یا حتی هشتم زدهاند و روزانه ۶ الی ۸ ساعت مطالعه داشتهاند. به عنوان اولین گام باید یک دور کتابهای درسی زیست متوسطه دوم را بخوانید تا آشنایی کلی با ماهیت درس زیست پیدا کنید. در ادامه، برای مرحله اول مجموعه کتابهای کمپبل و برای مرحله دوم منابع تخصصی که معرفی کردهایم را باید مطالعه کنید. برنامه ریزی برای موفقیت در مراحل بالاتر این آزمون، یک کار حساس و کاملا تخصصی است، شما باید آموزشهای ویژهای ببینید و در دورههای خاصی شرکت کنید، پس باید برنامه ریزی برای این مراحل را به مشاوران کاربلد در حوزه المپیاد بسپارید.
روش مطالعه المپیاد زیست
بعد از تعیین هدف، تهیه منابع و برنامهریزی، نوبت به مطالعه برای المپیاد زیست میرسد. بسیاری از دانشآموزان فکر میکنند کسانی که قبلا در این آزمون موفق شدهاند یک روش مطالعه عجیب و خارق العاده داشتهاند. در حالیکه باید به شما بگوییم این افراد کارهای عجیب غریب انجام ندادهاند و فقط چند نکته مهم را در حین مطالعه رعایت کردهاند، در ادامه نکات مهم روش مطالعه المپیاد زیست را شرح دادهایم:
1- مطالعه پیوسته و منظم
مطالعه پیوسته یعنی شما تحت هر شرایطی به برنامههایتان پایبند باشید و اینطور نباشد که دو روز خوب درس بخوانید و چند روز بیخیال همه چیز شوید! در واقع اولین و مهمترین رکن این است که از نوسانی درس خواندن پرهیز کنید و اگر عادت به ساعت مطالعه بالا ندارید، از بازههای کوتاه شروع کنید و به تدریج ساعت مطالعهتان را افزایش دهید.
مقاله مرتبط: افزایش ساعت مطالعه؛ چگونه ساعت مطالعه خود را افزایش دهیم؟
2- درک مفهومی
عزیزان چه هدفتان موفقیت در امتحانات مدرسه و کنکور باشد چه کسب مدال المپیاد زیست، یک بار برای همیشه باید مفهومی خواندن را یاد بگیرید. در مقاله “چگونه مفهومی درس بخوانیم” در مورد این موضوع صحبت کردهایم، اما در کل بدانید مطالعه مفهومی یعنی شما بعد از خواندن هر جمله، سعی کنید علت و منطق پشت آن را درک کنید و صرفا کلمات را حفظ نکنید.
مثلا میخوانید که در قلب بین حفرات و در ابتدای سرخرگهای بزرگ، دریچههای یک طرفه داریم. اگر فقط این جمله را حفظ کنید، طراح سوال با کمی دستکاری مطالب میتواند شما را گیج کند. اما مفهومی خواندن این جمله یعنی، خونی که در قلب جریان دارد، قرار نیست به عقب برگردد پس به همین خاطر بین حفرات دریچههایی داریم که خون از آنها یک طرفه عبور میکند بعد دریچهها بسته میشوند و خون به عقب برنمیگردد.
3- خلاصه نویسی و یادداشتبرداری
قرار است برای این آزمون حجم نسبتا زیادی از مطالب را مطالعه کنید و مباحث و درسهای مختلفی را بخوانید، برای اینکه بتوانید مطالب مختلف را در ذهنتان طبقهبندی کرده و به آنها نظم بدهید، لازم است از خلاصهنویسی استفاده کنید. همچنین، در چند هفته پایانی قبل از برگزاری هر مرحله این آزمون، لازم است نکات مهم را مرور کنید که خلاصههایتان در این بازه زمانی حسابی به دادتان میرسند.
در کنار خلاصهنویسی، برای افزایش تمرکز در مطالعه، یادگیری بهتر مطالب و درگیر شدن با موضوعات مختلف، توصیه میکنیم یادداشتبرداری کنید. مطالعه مقالههای “چگونه خلاصه نویسی کنیم” و “یادداشت برداری چیست” به شما در این زمینه کمک میکنند.
4- حل سوال و شرکت در آزمون
برای موفقیت در المپیاد زیست شناسی و رسیدن به جایگاه مدالآوران باید یاد بگیرید مثل این افراد فکر کنید و مطالعه کنید، برای رسیدن به این هدف باید توانایی رویارویی با سوالات و حل مسئله را کسب کنید. به زبان ساده لازم است سوالات متنوع حل کنید و حتی در آزمونهای شبیهساز المپیاد شرکت کنید. شرکت در آزمون به عنوان یک بخش مکمل در کنار مطالعه مطالب نیست، بلکه یکی از اجزای اصلی روش مطالعه المپیاد است.
چطور در المپیاد زیست شرکت کنیم؟
اول از هر چیز شما باید شرایط شرکت در المپیاد زیست را داشته باشید، مثلا حتما دانشآموز پایه دهم یا یازدهم باشید و در طول مدت تحصیلتان، تکرار پایه، توقف یا ترک تحصیل نداشته باشید. سپس برای ثبت نام در این آزمون در زمان اعلام شده (معمولا در آذر ماه) باید به سایت مای مدیو مراجعه کنید و با وارد کردن کد ملی و سریال شناسنامه، مراحل ثبت نام را طی کنید. در نهایت، باید هزینهای پرداخت کنید تا ثبت نام شما با موفقیت تکمیل شود. در مورد تمام این مراحل و شرایط شرکت در المپیاد، در مقاله “هر آنچه که باید درباره المپیاد دانشآموزی بدانید” اطلاعات کاملی ارائه کردهایم.
مزایای قبولی در المپیاد زیست
و اما رسیدیم به بخش جذاب قضیه یعنی مزایای شرکت در المپیاد زیست شناسی، البته که قبلتر اشاره کردیم موفقیت در هر مرحله مزایای خاص خودش را دارد و طبیعتا موفقیت در مراحل بالاتر، مزایای بیشتری برای شما خواهد داشت. تمام دانشآموزانی که برای شرکت در این آزمون تلاش کردهاند، صرف نظر از اینکه هدف آنها شرکت در کدام مرحله بوده، برای درس زیست شناسی یک پایه علمی قوی میسازند و این موضوع کمک میکند بعدها در کنکور عملکرد بهتری داشته باشند یا حتی به عنوان معلم زیست یا طراح سوالات این درس مشغول به کار شوند. در جدول زیر مزایای موفقیت در هر مرحله را برایتان نوشتهایم.
| مرحله المپیاد | مزایای موفقیت در این مرحله |
|---|---|
| مرحله اول | ثبت در رزومه تحصیلی آمادگی برای کنکور |
| مرحله دوم | عضویت در بنیاد ملی نخبگان کشور و استفاده از تسهیلات این بنیاد مانند تسهیلات نظام وظیفه |
| مرحله سوم | در صورت کسب مدال طلا، معافیت از کنکور سراسری سهمیه ۲٠ درصدی کنکور برای دارندگان مدال نقره و برنز امکان تحصیل همزمان در دو رشته دانشگاهی امکان صعود به مسابقات جهانی برای دارندگان مدال طلا |
| مرحله چهارم و پنجم | افتخار کسب مدال جهانی امکان ادامه تحصیل در بهترین دانشگاههای دنیا |
فوت کوزهگری موفقیت در المپیاد زیست
در نهایت جا دارد به چند نکته کوچک اما موثر برای موفقیت در المپیاد زیست شناسی اشاره کنیم، نکاتی که در ادامه ارائه میکنیم معمولا از دید دانشآموزان مخفی میمانند چون اکثر آنها فکر میکنند صرفا با درس خواندن و شرکت در کلاسها و دورههای مختلف به موفقیت میرسند، این موضوع درست است اما در صورتی که فوت کوزهگری این کار را بلد باشید، پس به نکاتی که در ادامه ارائه کردهایم توجه کنید:
- گفتیم در زمان مطالعه باید مفهومی درس بخوانید، حالا یکی از رازهای مفهومی درس خواندن، داشتن ذهن پرسشگر و خلاق است. یعنی سعی کنید از موضوعات مختلف سوال طرح کنید، هیچ چیز را بیدلیل و بدون پرسیدن چرا نپذیرید و برای درک مفاهیم مثالهای ساده بزنید.
- راز یادگیری درس اکولوژی، یادگیری و تسلط روی مثالهای مربوط به هر پدیده الکولوژیک است، این مثالها را در کتابهایی که برای این درس معرفی کردهایم میتوانید پیدا کنید.
- احتمالا با دیدن لیست بلند بالای منابع المپیاد مضطرب شدهاید، خبر خوب اینکه تمام فصلها و صفحات کتابهای معرفی شده را قرار نیست بخوانید، بلکه باید مباحث و فصول مهمی که مشاورتان یا داوطلبان آزمونهای دوره قبل توصیه میکنند را مطالعه کنید.
- برای مطالعه ژنتیک مولکولی نیازی به تهیه منابع اختصاصی ندارید چون مباحث مربوط به این درس را در کتابهای دیگر میخوانید، اما اگر به دنبال منبعی برای این درس هستید، ژنتیک مولکولی واتسون از انتشارات خانه زیست شناسی منبع خوبی برای شما است.
- ممکن است در ابتدای مسیر و به خصوص در مراحل اولیه احساس کنید پیشرفت چندانی ندارید، این کاملا طبیعی است پس صبر کنید و به تلاش ادامه دهید چون به مرور زمان نتیجه کارتان را میبینید.
- اکثر مدالآوران المپیادهای سالهای قبل، از خدمات مشاوره تخصصی استفاده کردهاند، پس اگر شما هم میخواهید یکی از مدالهای خوشرنگ این آزمون را کسب کنید بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید.
سوالات متداول
برای موفقیت در المپیاد زیست ابتدا باید اطلاعات کلی در مورد این آزمون کسب کنید، سپس بر اساس هدفتان برنامهریزی کنید، منابع استاندارد برای شرکت در هر مرحله را تهیه کنید و مطالعه پیوسته و مفهومی داشته باشید.
مدالآوران این المپیاد در هنگام مطالعه برای این آزمون مطالب را مفهومی میخوانند، مطالعه منظم و پیوسته دارند، به تعداد کافی سوال حل میکنند وآزمون شرکت میکنند و از تکنیکهایی مانند خلاصهنویسی و یادداشتبرداری استفاده میکنند.
در زمان ثبت نام (معمولا آذر ماه) به سایت مای مدیو مراجعه کنید و با وارد کردن اطلاعات شخصی و پرداخت هزینه، در این آزمون ثبت نام کنید.
میتوانید مطالعه برای المپیاد زیست را با خواندن کتابهای زیستشناسی متوسطه دوم شروع کنید و بعدها به تناسب آزمونی که شرکت میکنید، از منابع تخصصیتری استفاده کنید.
اگر قصد راهیابی به مرحله جهانی دارید، بهتر از پایه هشتم یا نهم شروع کنید، در غیر این صورت میتوانید از سال دهم مطالعه برای المپیاد را آغاز کنید.
تنها دانشآموزانی که در پایههای دهم و یازدهم مشغول به تحصیل هستند، میتوانند در این المپیاد شرکت کنند.
سخن پایانی
شرکت در المپیاد زیست شناسی یک تجربه جذاب و هیجانانگیز است که میتواند مزایای زیادی برای شرکت کنندگان داشته باشد. البته که برای چشیدن طعم شیرین موفقیت به تلاش، برنامهریزی، انتخاب منابع مناسب و خلاصه هر چیزی که شما را یک گام به موفقیت نزدیکتر کند، نیاز دارید. در این مقاله ابتدا اطلاعات کلی در اختیارتان قرار دادیم و شما را با مراحل مختلف این آزمون آشنا کردیم، در ادامه منابع مورد نیاز برای موفقیت در هر مرحله را معرفی کردیم و نکاتی در مورد برنامهریزی و روش مطالعه المپیاد زیست بیان کردیم و در انتها هم در مورد مزایای موفقیت در این آزمون صحبت کردیم. اگر سوالی در مورد موضوع این مقاله به ذهنتان رسیده یا تجربهای در این زمینه دارید، خوشحال میشویم سوالات و نظراتتان را در قسمت دیدگاهها با ما در میان بگذارید.
درباره نویسنده
نویسنده : سارا رسولی
دانشجوی پزشکی اراک، فارغ التحصیل پروتز دندان تبریز ، مشاور تخصصی کنکور تجربی و عضو تیم تولید محتوای بانک کتاب پایتخت
ااااا دیدی چی شد؟ هیچ کس نظر نذاشته :(