تاثیر انواع سهمیه ها در کنکور

در این مطلب قصد داریم انواع سهمیه های کنکور و تاثیر انواع سهمیه ها در کنکور برای قبولی داوطلبان را مورد بررسی قرار دهیم.

داوطلبان کنکور سراسری از نظر شرایط زندگی و امکانات آموزشی ممکن است تفاوت‌های زیادی با یکدیگر داشته باشند؛ برای مثال برخی از داوطلبان در مناطقی زندگی و تحصیل می‌کنند که حتی به یک کلاس ساده درسی دسترسی ندارند. سازمان سنجش این تفاوت‌ها را در نظر می‌گیرد و برای جبران برخی از شرایط خاص و برقراری عدالت آموزشی، سهمیه‌های مختلفی در کنکور سراسری اعمال می‌کند. آگاهی از انواع سهمیه‌ها اهمیت زیادی دارد، به خصوص در زمان انتخاب رشته دانشگاهی باید حتما نوع سهمیه خود را بدانید و با برخی از سهمیه‌های خاص مانند سهمیه مناطق محروم، سهمیه بومی و… آشنایی داشته باشید.

توجه داشته باشید که اگر داوطلبی بیش از یک نوع سهمیه داشته باشد(مثلا هم منطقه سه و هم سهمیه جانبازی) پذیرش او در کنکور سراسری فقط در یکی از این سهمیه‌ها امکان پذیر است.

تاثیر انواع سهمیه ها در کنکور

آشنایی با سهمیه مناطق سه گانه

احتمالا تصور می‌کنید که فقط برخی از افراد (مانند خانواده ایثارگران و جانبازان) برای شرکت در کنکور سراسری سهمیه دارند؛ اما باید به شما بگوییم که همه داوطلبان کنکور سراسری به نوعی سهمیه دارند.

از آنجایی که داوطلبانی که در شهرهای کوچک یا روستاهای دور افتاده تحصیل می‌کنند امکانات آموزشی کمتری نسبت به داوطلبان ساکن شهرهای بزرگ دارند، سازمان سنجش سه منطقه را برای پذیرش داوطلبان در نظر می‌گیرد تا داوطلبان هر منطقه صرفا با کسانی رقابت کنند که از نظر امکانات آموزشی با آنها در یک سطح هستند. در تقسیم‌بندی سهمیه مناطق، شهرهای تهران، شیراز، مشهد، اصفهان و تبریز منطقه یک، سایر مراکز استان که سطح امکانات آموزشی آنها متوسط است، منطقه دو و شهرهای کوچک و کم امکانات جزء منطقه سه هستند؛ پس متوجه می‌شویم که جمعیت داوطلبان در منطقه دو از سایر مناطق بیشتر است. اینکه شما جزء کدام منطقه هستید، بستگی به محل تحصیل شما در سه سال آخر تحصیل‌تان؛ یعنی پایه‌های دهم تا دوازدهم دارد.

افرادی که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند جزء منطقه یک و داوطلبان معلول جزء سهمیه منطقه سه هستند.

حتما بخوانید: برنامه ریزی برای کنکور 1403 به سبک رتبه برترها

شانس قبولی در کدامیک از مناطق سه گانه بالاتر است؟

در حقیقت اینکه شما در کدام منطقه تحصیل می‌کنید تاثیر چندانی روی نتیجه قبولی شما ندارد؛ زیرا هر سال با توجه به امکانات آموزشی و جمعیت هر منطقه، درصدی از ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها به آن منطقه اختصاص داده می‌شود. برای مثال دو داوطلب کنکور را در نظر بگیرید که هر دو در یک رشته و یک شهر پذیرفته شده‌اند؛ اما یکی از آنها از منطقه دو و دیگری از منطقه سه است.

از آنجایی که جمعیت منطقه دو بیشتر از جمعیت منطقه سه است، داوطلبی که از منطقه دو در کنکور شرکت کرده نسبت به داوطلب منطقه سه رتبه بیشتر و به ظاهر بدتری دارد. (ممکن است رتبه داوطلب منطقه سه مثلا هفت هزار و رتبه داوطلب منطقه دو، یازده هزار باشد و هردو در یک کد رشته پذیرفته شوند). این موضوع فقط و فقط به دلیل تفاوت در جمعیت این دو منطقه است؛ پس هیچ منطقه‌ای امتیازی نسبت به منطقه دیگر ندارد. به علاوه به یاد داشته باشید که با توجه به جمعیت هر منطقه، ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها تقسیم می‌شود؛ طبیعتا هر چقدر منطقه‌ای پرجمعیت‌تر باشد، ظرفیت بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد.

مسئله مناطق سه گانه نباید تبدیل به یک دغدغه برای شما شود؛ زیرا شما تنها با داوطلبان منطقه خودتان؛ یعنی کسانی که از نظر امکانات هم سطح شما هستند سنجیده می‌شوید و در این مورد عدالت کاملا اجرا می‌شود.

سهمیه مناطق محروم و پذیرش دانشجو در این مناطق

قبل از هر چیزی باید بدانید استان‌های سیستان و بلوچستان، لرستان، کردستان، ایلام، کرمانشاه، بوشهر، چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و هرمزگان جزء مناطق محروم هستند.

برای پذیرش دانشجو در مناطق محروم، رشته‌ها را به دو دسته یعنی رشته‌های مقطع دکتری عمومی و سایر رشته‌ها تقسیم بندی می‌کنیم:

حتما بخوانید: بهترین کتاب برای امتحان نهایی دوازدهم ؛ تحلیل و بررسی

• پذیرش در رشته‌های مقطع دکتری عمومی: 30 درصد از ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های مناطق محروم، به داوطلبان بومی این استان‌ها اختصاص دارد؛ یعنی مثلا اگر دانشگاهی در یکی از این شهرهای مناطق محروم برای پذیرش رشته پزشکی 100 نفر ظرفیت داشته باشد، 30 نفر آن به داوطلبان بومی این منطقه تعلق می‌گیرد؛ پس شانس این داوطلبان برای قبولی در دانشگاه‌های محل زندگی خود بیشتر از سایر افراد است.
• پذیرش در سایر رشته‌ها: 40 درصد از ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های مناطق محروم، به داوطلبان بومی این مناطق اختصاص دارد.

دو نکته مهم در مورد سهمیه مناطق محروم

شرط داشتن سهمیه مناطق محروم این است که محل تولد و اقامت داوطلب یکی از چند استان محروم کشور باشد یا سه سال آخر تحصیل خود را در یکی از این مناطق گذرانده باشد. اگر محل تولد داوطلب واقع در یکی از مناطق محروم باشد اما برای مثال او پایه دوازدهم را در استان دیگری مانند تهران گذرانده باشد، محل تولد مبنا قرار می‌گیرد و این داوطلب همچنان از سهمیه مناطق محروم برخوردار است. نکته مهم دیگر، بحث ممنوعیت تغییر رشته و نقل و انتقالات برای قبولی‌های سهمیه مناطق محروم است. برای نقل و انتقالات در مناطق محروم، داوطلب باید موافقت استانداری‌ها را بگیرد و فقط اجازه دارد به دانشگاه‌های واقع در قطب بومی انتقالی بگیرد.

رشته‌های دارای تعهد خدمت در دانشگاه‌های علوم پزشکی

توصیه می‌کنیم حتما قبل از انتخاب رشته‌های دارای تعهد خدمت، شرایط تحصیل در این رشته‌ها را از دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری به دقت مطالعه کنید. رشته‌های دارای تعهد خدمت در برخی از دانشگاه‌های کشور ارائه می‌شوند و صرفا مخصوص چند استان محروم نیستند (در قسمت سهمیه مناطق محروم نام این استان‌ها را ذکر کردیم)، صد در صد ظرفیت پذیرش آنها به داوطلبان بومی همان استان اختصاص دارد. برای مثال برای قبولی در رشته پزشکی دارای تعهد خدمت در دانشگاه علوم پزشکی اراک، فقط داوطلبان بومی این استان (تمام شهرستان‌های استان مرکزی) پذیرفته می‌شوند.

این افراد باید تعهدات خاصی به سازمان سنجش بدهند؛ برای مثال مدرک فارغ التحصیلی بعد از اتمام دوره تعهد به آنها داده می‌شود، تنها مجاز هستند در شهرها یا مناطقی که برای آنها مشخص می‌شود کار کنند، بعد از سپری کردن نیمی از مدت تعهد خود می‌توانند ادامه تحصیل دهند و… داوطلبان بومی علاوه بر انتخاب کد رشته‌های دارای تعهد خدمت، می‌توانند کد رشته‌های سهمیه آزاد کشوری را هم انتخاب کنند.

تاثیر سهمیه ایثارگری و رزمندگان

سازمان سنجش برای خانواده‌های جانبازان و ایثارگران دو نوع سهمیه در کنکور سراسری در نظر می‌گیرد. به همسر و فرزندان شهیدان و مفقود الاثرها، آزادگان و  جانبازان 25 درصد و بالاتر، سهمیه 25 درصدی و به همسر و فرزندان جانبازان زیر 25 درصد و رزمندگان با حداقل 6 ماه حضور داوطلبانه در جبهه، سهمیه 5 درصدی تعلق می‌گیرد. سهمیه این افراد مازاد بر سهمیه پذیرش دانشگاه‌ها است و در نتیجه تاثیری روی قبولی سایر افراد عادی ندارد. داوطلبانی که سهمیه جانبازان و ایثارگران دارند در صورتی می‌توانند از سهمیه خود استفاده کنند که بتوانند حداقل 70 درصد نمره آخرین نفر قبولی در پذیرش آزاد را کسب کنند.

نکته مهم در مورد این سهمیه‌ها این است که داوطلبان فقط یک مرتبه می‌توانند از سهمیه خود برای قبولی در دوره‌های روزانه و دو بار برای قبولی در سایر دوره‌ها( شبانه، پردیس، پیام نور و…) استفاده کنند. یعنی مثلا اگر داوطلبی با سهمیه جانبازان و ایثارگران در دوره‌ روزانه پذیرفته شود دیگر نمی‌تواند از سهمیه خود در کنکور سراسری استفاده کند، حتی اگر از رشته قبولی‌‌اش انصراف دهد باز هم اجازه استفاده مجدد از سهمیه را نخواهد داشت.

سهمیه مناطق درگیر بلایای طبیعی

به عنوان نمونه‌ای از سهمیه مناطق درگیر بلایای طبیعی، بعد از زلزله استان کرمانشاه تا کنکور سال 1400 برای کسانی که در زمان وقوع زلزله در یکی از شهرستان‌های این استان در مقاطع دهم، یازدهم یا دوازدهم مشغول به تحصیل بوده‌اند، سهمیه خاصی در نظر گرفته شد. اینکه داوطلب در زمان وقوع حادثه در آن استان یا منطقه حضور دارد و مشمول سهمیه مناطق درگیر بلایای طبیعی می‌شود را باید فرمانداری هر شهرستان تایید کند؛ پس لازم است داوطلب از فرمانداری شهر خود یک گواهی دریافت کند.

این داوطلبان باید حداقل 80 درصد نمره آخرین نفر قبولی در رشته مورد نظر در پذیرش آزاد را کسب کنند. (این عدد برای رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی 85 درصد است). تخصیص سهمیه به بلایای طبیعی توسط سازمان سنجش انجام می‌شود و به مدت سه سال اعتبار دارد. برای کسب اطلاعات دقیق از مناطق مشمول سهمیه درگیر بلایای طبیعی، باید به دفترچه راهنمای انتخاب رشته کنکور سراسری مراجعه کنید.

سهمیه مخصوص بهیاران و شرایط استفاده از آن

بهیاران به مدت حداکثر پنج سال می‌توانند از سهمیه خود برای قبولی در مقطع کارشناسی پیوسته رشته پرستاری استفاده کنند. این سهمیه حداکثر پنج درصد از ظرفیت کد رشته‌های دوره روزانه است. البته کد رشته‌های مخصوص مناطق محروم، تعهد خدمت و بلایای طبیعی شامل سهمیه بهیاران نمی‌شوند.

بهیاران برای استفاده کردن از این سهمیه باید شرایط زیر را داشته باشند:

• سلامتی کامل جسمی و روانی
• داشتن سابقه حداقل سه سال خدمت به عنوان بهیار ( در مراکز دولتی یا غیر دولتی)
• داشتن گواهینامه اشتغال به خدمت در مراکز دولتی یا غیر دولتی
• دریافت مدرک دیپلم بهیاری نظام قدیم یا نظام جدید به علاوه مدرک پیش دانشگاهی مورد تایید آموزش و پرورش، حداکثر تا تاریخ 13 شهریور 1401
• بهیاران تنها اجازه دارند از سهمیه خود برای قبولی در کارشناسی پیوسته پرستاری استان محل خدمت‌شان استفاده کنند.
• پس از پذیرش در دانشگاه مجاز به انتقال و جابه‌جایی نیستند.
• واحدهایی که دانشجو در طی دوره بهیاری پاس کرده است، در مقطع کارشناسی پیوسته پرستاری برای او تطبیق داده نمی‌شوند.

سهمیه هیئت علمی در کنکور

شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 1392 برای فرزندان اعضای هیئت ‌علمی دانشگاه‌های سراسر کشور، سهمیه خاصی در نظر گرفته است. توجه کنید که این سهمیه بعد از اعلام نتایج نهایی کنکور و پذیرفته ‌شدن داوطلب در کنکور سراسری قابل استفاده است.

داوطلبان به دو صورت می‌توانند از این سهمیه استفاده کنند؛ یعنی برای انتقال از یک شهر به شهر دیگر یا برای تغییر رشته قبولی. این داوطلبان برای استفاده کردن از سهمیه جهت انتقال از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر باید 90 درصد نمره آخرین فرد پذیرفته‌شده در سهمیه عادی و برای تغییر رشته باید 5/92 درصد نمره آخرین فرد پذیرفته‌شده در سهمیه آزاد را کسب کند. لازم به ذکر است که انتقال یا تغییر رشته از مقطع تحصیلی پایین‌تر (مثلا لیسانس) به مقطع تحصیلی بالاتر (مثلا دکتری) امکان پذیر نیست. همچنین داوطلبان نمی‌توانند با استفاده از سهمیه هیئت علمی از یک دوره (مثلا شبانه) به دوره دیگر (مثلا روزانه) بروند.

 داوطلبان برای استفاده کردن از سهمیه هیئت علمی، باید حداکثر تا پایان سال اول ورود به دانشگاه اقدام کنند و تنها یک مرتبه در طول دوره تحصیل خود می‌توانند از این سهمیه استفاده کنند.

حتما بخوانید: چگونه رشته مورد علاقه خود را پیدا کنیم؟

سخن آخر

با استفاده از سهمیه‌ها شانس داوطلبان برای قبولی در کنکور سراسری افزایش پیدا می‌کند؛ البته خبر خوب این است که همه داوطلبان کنکور هنگام پذیرش در دانشگاه به نوعی سهمیه دارند. در این مقاله انواع سهمیه‌های کنکور سراسری از قبیل سهمیه مناطق سه گانه، سهمیه مناطق محروم، سهمیه رزمندگان و جانبازان و… را مورد بررسی قرار دادیم و شرایط استفاده از هر سهمیه را نیز بیان کردیم.