حاشیه نویسی چیست؛ چگونه حاشیه نویسی کنیم؟
حاشیه نویسی روش جدیدی نیست، احتمالا بارها دانش‌آموزان به صورت ناخودآگاه از این روش استفاده کرده و در زمان مطالعه دروس مختلف نکاتی که از متن کتاب یا از تست‌ها استخراج کرده‌اند را در حاشیه کتاب درسی یا جزوه خود نوشته‌اند. شما به عنوان دانش‌آموزی که مجبور است هر روز حجم زیادی از مطالب درسی را یاد بگیرد و به حافظه بسپارد، باید از این روش برای یادگیری بهتر و عمیق‌تر و مرور سریع‌تر مطالب استفاده کنید.
اگرچه شک نداریم تا حدی با حاشیه نویسی آشنایی دارید، اما قصد داریم این روش را به صورت حرفه‌ای آموزش دهیم. پس اگر می‌خواهید بدانید حاشیه نویسی چیست و چگونه حاشیه نویسی کنیم تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید. در صورتی که زمان کافی برای خواندن مقاله ندارید پادکست زیر را گوش دهید:
حاشیه نویسی چیست؟
همان طور که از اسم این روش مشخص است، به نوشتن نکات و جملات مهم در حاشیه کتاب درسی یا جزوه حاشیه نویسی می‌گوییم. ما معمولا از حاشیه نویسی دو هدف داریم، اول اینکه می‌خواهیم نکات مهمی که از سایر منابع یا تست‌ها استخراج کرده‌ایم را در منبع اصلی‌مان بنویسیم و همه نکات را به صورت یک جا مطالعه کنیم. هدف دوم، پررنگ کردن و برجسته کردن نکات مهم و کلیدی است، به این ترتیب شب امتحان یا قبل از اینکه مطالعه بخش‌های بعدی را آغاز کنید می‌توانید به کمک مطالبی که در حاشیه منبع‌تان نوشته‌اید، نکات برجسته را به سرعت مرور کنید.
مقاله مرتبط: روش صحیح درس خواندن، بهترین روش درس خواندن چیست؟
بهتر است از حاشیه نویسی برای دروسی استفاده کنید که منبع اصلی شما کتاب درسی است، انجام این کار برای دروسی مانند دینی، فارسی، زیست شناسی و اکثر دروس رشته انسانی، کمک می‌کند مطالب را بهتر یاد بگیرید. در صورتی که نیاز به خرید کتاب درسی دارید می توانید به پایتخت کتاب مراجعه کنید چرا که جدیدترین و با کیفیت ترین چاپ کتاب ها را در تمامی مقاطع و رشته های تحصیلی فراهم کرده است.
چگونه حاشیه نویسی کنیم؟
طبیعتا حاشیه نویسی چیزی فراتر از نوشتن چند جمله بی‌هدف و تصادفی در حاشیه کتاب درسی یا جزوه است و اصول و قواعد خاص خود را دارد. برای اینکه یک حاشیه نویسی حرفه‌ای داشته باشید مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا یک دور درس مورد نظرتان را با دقت بخوانید.
- برای هر مبحث تعدادی تست آموزشی کار کنید.
- مجدد هر صفحه یا پاراگراف را مطالعه کنید و نکات مهم آن را در قالب جملات کوتاه و کاملا مرتب در حاشیه کتاب بنویسید.
- حتما به شکل‌ها و نمودارهای کتاب درسی توجه کنید و نکات مهم و تکمیلی را زیر این بخش‌ها بنویسید.
- بهتر است دور کلمات مهم در هر جمله از حاشیه نویسی‌تان خط بکشید یا کلمات مهم را هایلایت کنید.
مقاله مرتبط: نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده؛ بهترین ابزارها برای مرور کردن مطالب
تفاوت حاشیه نویسی و خلاصه نویسی
ممکن است در ذهنتان تفاوتی بین حاشیه نویسی و خلاصه نویسی قائل نشوید و فکر کنید حاشیه نویسی هم یک جور خلاصه نویسی است، در حالیکه این دو تکنیک هم اهداف متفاوتی دارند و هم روش انجام آنها با هم فرق دارد. شما در خلاصه نویسی می‌خواهید کل مبحث را یک دور به زبان ساده و به صورت خلاصه و فشرده بنویسید تا بعدها به جای مرور کتاب درسی، خلاصه‌ها را بخوانید. اما در حاشیه نویسی هدف این است که نکات مهم و برجسته و نه کل مبحث را یادداشت و از سایر مطالب متمایز کنید و اگر نکته‌ای از منبع دیگری استخراج کرده‌اید آن را به منبع اصلی اضافه کنید و همه مطالب را به صورت یک جا و منسجم مطالعه کنید.
همچنین، خلاصه نویسی بیشتر برای دروس محاسباتی همچون ریاضی، مسائل شیمی و فیزیک کاربرد دارد و حاشیه نویسی بیشتر برای دروس فهمیدنی مانند زیست، شیمی و دروس عمومی که منبع اصلی ما کتاب درسی است به کار برده می‌شود. در صورت علاقه مند بودن می توانید مقاله “روش مطالعه دروس محاسباتی” را بخوانید.
مقاله مرتبط: خلاصه نویسی چیست؟ سیر تا پیاز خلاصه نویسی
چند نکته مهم در مورد حاشیه نویسی
در انتها برای اینکه بهتر حاشیه نویسی کنید و این تکنیک بیشتر به دردتان بخورد لازم است به چند نکته مهم اشاره کنیم، این نکات را بر اساس اشتباهات رایجی که دانش‌آموزان هنگام حاشیه نویسی انجام می‌دهند ارائه کرده‌ایم:
- باید تا حد امکان جملاتی که در حاشیه کتاب می‌نویسید خلاصه و کوتاه و تمیز و مرتب باشند، در غیر این صورت اصلا رغبت نمی‌کنید آنها را بخوانید.
- از نوشتن مجدد کل متن کتاب درسی در حاشیه هر صفحه آن خودداری کنید، چون قرار است فقط نکات مهم و تکمیلی را بنویسید.
- خیلی وقت‌ها بچه‌ها نمی‌دانند دقیقا چه چیزهایی را در حاشیه کتاب بنویسند، نکات مهم متن، توضیحات اضافی برای درک متن و شکل‌ها، نکات استخراج شده از تست‌ها، اشتباهات پرتکرار و متداول و سوالات مربوط به مطالب آن درس، از جمله مواردی هستند که می‌توانید آنها را در حاشیه کتاب‌تان بنویسید.
- برای اینکه فضای کافی برای حاشیه نویسی داشته باشید و این کار را مرتب و تمیز انجام دهید، می‌توانید از کاغذ یادداشت چسب‌دار استفاده کنید یا لابه‌لای صفحات کتاب برگه سفید اضافه کنید.
- می‌توانید نکات را به زبان خودتان در حاشیه کتاب بنویسید یا حتی برای برخی مطالب در حاشیه کتاب نمودار درختی رسم کنید.
مقاله مرتبط: یادداشت برداری؛ نکات و ترفندهای طلایی برای نوت برداری
سوالات متداول
به نوشتن نکات مهم و تکمیلی که از متن درس یا تست‌ها و سوالات استخراج شده‌اند در حاشیه کتاب درسی یا جزوه، حاشیه نویسی می‌گوییم. این روش بیشتر برای دروسی همچون زیست، دینی، شیمی و روانشناسی کاربرد دارد.
ابتدا یک دور مطلب مورد نظر را بخوانید و برای آن تعدادی تست آموزشی کار کنید، در ادامه نکات برجسته و تکمیلی را در قالب جملات کوتاه و کاملا مرتب در حاشیه کتاب درسی بنویسید.
در خلاصه نویسی کل مبحث را به صورت فشرده می‌نویسید اما در حاشیه نویسی قرار است نکات مهم استخراج شده از متن کتاب یا تست‌ها را در حاشیه کتاب یادداشت کنید.
سخن آخر
حاشیه نویسی یکی از تکنیک‌های مهم مطالعاتی است که تمام دانش‌آموزان بارها از آن استفاده کرده‌اند، اما کمتر کسی این تکنیک را به صورت حرفه‌ای و صحیح به کار می‌برد. در این محتوا ابتدا در مورد مفهوم حاشیه نویسی صحبت کردیم، بعد روش صحیح حاشیه نویسی را آموزش دادیم و در مورد تفاوت حاشیه نویسی و خلاصه نویسی صحبت کردیم و در انتها چند نکته مهم برای اینکه از این تکنیک بیشترین استفاده را ببرید ارائه کردیم. اگر سوالی در مورد موضوع این محتوا دارید، می‌توانید سوالات‌تان را در قسمت دیدگاه‌ها با کارشناسان مجموعه پایتخت کتاب در میان بگذارید.
درباره نویسنده
نویسنده : سارا رسولی
دانشجوی پزشکی اراک، فارغ التحصیل پروتز دندان تبریز ، مشاور تخصصی کنکور تجربی و عضو تیم تولید محتوای بانک کتاب پایتخت
سلام خوب بود مخصوصا تفاوت خلاصه نویسی و حاشیه نویسی
سلام خوشحالیم که براتون مفید بوده