ایده‌های خلاقانه برای ایجاد یک کلاس پویا و فعال

یک کلاس درس فعال و پویا تنها سلاحی است که می‌توانید به کمک آن بازیگوش‌ترین دانش‌آموزان را به شرکت فعالانه در کلاس ترغیب کنید. فرقی نمی‌کند کلاس‌های شما به صورت مجازی برگزار شوند یا حضوری یا دانش‌آموزان شما از چه رنج سنی هستند، همواره تعداد زیادی از دانش‌آموزان به دنبال راهی هستند تا در کلاس‌ها غیبت کرده و تنبلی کنند. اگر بخواهم با شما صادق باشم، دلیل این موضوع این است که کلاس جذابیت چندانی برای آنها ندارد، تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید تا راهکارهایی برای داشتن یک کلاس فعال و پویا بیابیم. 

اهمیت داشتن یک کلاس فعال و پویا

دیگر گذشت آن زمانی که دانش‌آموزان دست به سینه و منفعلانه سر کلاس می‌نشستند و معلم تنها گوینده و گرداننده کلاس بود! در آن دوران دانش‌آموزان مجبور بودند با چنین شرایطی کنار بیایند اما این روزها اگر کلاس جذابیتی برای مخاطب نداشته باشد، ده‌ها دلیل برای ترک کردن کلاس و انتخاب کلاس‌های جذابت‌تر پیدا می‌کنند.

پس لازم است دنبال راهی برای داشتن یک کلاس پویا و فعال باشید، به ویژه اگر کلاس‌های شما به صورت مجازی و آنلاین برگزار می‌شوند این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اگر می‌خواهید دانش‌آموزان با علاقه در کلاس‌های شما حاضر شوند و در پایان با کوله‌باری از اطلاعات مفید کلاس را ترک کنند، به تکنیک‌هایی که در ادامه ارائه می‌کنیم توجه کنید. 

روش های ایجاد یک کلاس فعال و پویا

هر معلمی می‌تواند سر کلاس حاضر شود، وظیفه‌اش را انجام دهد و بدون توجه به بازدهی کارش، کلاس را ترک کند؛ اما اداره کردن یک کلاس درس کاری هنرمندانه است. وقتی ده ساله بودم از یادگیری زبان انگلیسی به شدت بیزار بودم اما بعد از شرکت در کلاس معلمی که فوت و فن اداره یک کلاس فعال و پویا را بلد بود، چنان به یادگیری زبان علاقه‌مند شدم که کل دوره‌های بعد از آن را هم شرکت کردم. اما معلم من از چه راهکارها و روش‌هایی برای جذاب‌تر کردن کلاس و ترغیب دانش‌آموزان استفاده کرد؟ یازده مورد از راهکارهای داشتن یک کلاس فعال و پویا را در ادامه ارائه می‌کنیم. 

1- از تکنولوژی‌های جدید استفاده کنید

سال‌ها پیش تنها ابزار معلمان برای تدریس کردن، کتاب‌های درسی بود؛ اما خوشبختانه این روزها با پیشرفت تکنولوژی آنقدر امکانات آموزشی زیاد شده است که دست معلمان در انتخاب آنها حسابی باز است. می‌توانید با توجه به رده سنی شاگردهایتان و نیز شرایط و سطح کلاس درس، از امکاناتی همچون کتاب‌های کمک درسی، فیلم‌های آموزشی، پاورپوینت و اسلاید، نرم افزارهای کمک آموزشی و حتی هوش مصنوعی استفاده کنید.

کافی است کمی خلاقیت به خرج دهید، همچنین می‌توانید مقاله هوش مصنوعی، انقلابی بزرگ در دنیای آموزش را در وبلاگ پایتخت کتاب مطالعه کنید. 

2- تدریس را با تفریح همراه کنید

فرقی نمی‌کند دانش‌آموزان شما ۸ ساله باشند یا ۱۸ ساله همیشه کمی تفریح و تنوع باعث می‌شود کلاسی شاداب و پویا داشته باشید، همچنین چنین کلاس با نشاط و فعالی روی روند یادگیری دانش‌آموزان تاثیر مثبت دارد. حتی در کلاس درس دشوار و نامحبوبی همچون ریاضیات هم با طراحی معماهای مهیج و بازی با ریاضی، می‌توانید کاری کنید که دانش‌آموزان با علاقه و میل قلبی و نه از روی اجبار در کلاس شما شرکت کنند.

بازی‌ها و تفریحات کوتاه در محیط کلاس، علاوه بر اینکه حال و هوای کلاس درس را تغییر می‌دهد، باعث پرورش مهارت کار گروهی و همکاری در دانش‌آموزان می‌شوند. 

3- روش‌های جدید تدریس را امتحان کنید

به نظر می‌رسد در دنیای امروز همه چیزهای کهنه در حال جایگزین شدن با چیزهای نو و جدید هستند، روش‌های تدریس هم از این قاعده مستثنی نیستند. روش‌های جدید تدریس، دانش‌آموز محور هستند نه معلم محور؛ یعنی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دانش‌آموزان در انتخاب روش تدریس، ارزیابی و حتی سیستم پاداش و تنبیه نقش تعیین کننده‌ای دارند.

در این محتوا امکان بررسی موشکافانه این روش‌ها را نداریم، اما توصیه می‌کنیم که اگر از روش‌های سنتی و قدیمی برای اداره کلاس‌هایتان استفاده می‌کنید، سعی کنید با جستجو و بررسی بیشتر، روش‌های جدیدی پیدا کنید. 

مقاله مرتبط: مشکلات دانش آموزان ابتدایی؛ راهکارهای مخصوص معلمان

4- دانش‌آموزان را در فرآیند تدریس مشارکت دهید

یکی از موثرترین روش‌ها برای داشتن یک کلاس فعال و پویا این است که خود دانش‌آموزان را در فرآیند تدریس مطالب شرکت دهید. به این ترتیب که بخشی از درس را مشخص کنید و از دانش‌آموزان بخواهید آن قسمت را مطالعه کنند و جلسه بعد آن را در کلاس تدریس کنند. خودتان بین سایر دانش‌آموزان بنشینید و اداره کلاس را تمام و کمال به کسی که تدریس می‌کند بسپارید.

به این ترتیب، شور و اشتیاقی در دانش‌آموزان به وجود می‌آورید و این کار به مراتب کارآمدتر از این است که شما متکلم وحده باشید و دانش‌آموزان حوصله‌شان سر کلاس سر برود و چرت بزنند. 

5- در پایان هر دوره فعالان کلاس را معرفی کنید

می‌توانید معیارهایی برای حضور فعالانه در کلاس تعیین کنید و در پایان هر ماه یا هر هفته، دانش‌آموزان فعال کلاس را معرفی کرده و آنها را تشویق کنید. معیارهای حضور فعالانه در هر کلاس متفاوت است و به شرایط کلاس بستگی دارد اما کنفرانس دادن، تدریس بخشی از درس، تهیه اسلاید و پاورپوینت برای کلاس، کمک به معلم در تصحیح اوراق امتحانی و تکالیف همگی مثال‌هایی از مشارکت فعالانه در کلاس درس هستند.

وقتی از دانش‌آموزان فعال کلاس تقدیر و تشکر می‌کنید، سایر دانش‌آموزان هم ترغیب می‌شوند که بی‌حوصلگی و خجالتی بودن را کنار بگذارند و امتیاز قدردانی شما را به دست آورند. 

مقاله مرتبط: خجالتی بودن در مدرسه؛ علل و حل مشکل کم رویی دانش آموزان

6- دانش‌آموزان را گروه‌بندی کرده و به هر گروه وظیفه‌ای بسپارید

یکی از کارهای خلاقانه و جذابی که می‌توانید انجام دهید، تقسیم بندی کلاس درس به گروه‌های مختلف و سپردن وظیفه مشخص به هر گروه است. برای مثال گروهی را مسئول آوردن ماژیک و روشن کردن پروژکتور کنید، گروهی را مسئول لوازم زنگ ورزش کرده و چک کردن تکالیف را به گروه دیگری بسپارید. هر چند وقت یک بار وظایف گروه‌ها را تغییر دهید.

به این ترتیب، هم روحیه کار گروهی را در کلاس تقویت می‌کنید و هم باعث می‌شوید دانش‌آموزان کلاس را متعلق به خودشان بدانند و به خاطر نقشی که در اداره آن دارند، مشتاق و فعالانه در کلاس شرکت کنند. 

7- اطلاعاتتان را به روز کنید

هر شخصی در هر شغلی که مشغول به کار است باید همواره اطلاعاتش را به روز نگه دارد، شما هم به عنوان یک معلم متعهد و مسئولیت‌پذیر بهتر است با مطالعه جدیدترین مقالات در وب‌ سایت‌‌های خارجی و داخلی اطلاعات خود را دسته اول و به روز نگه دارید. علاوه بر روش‌های اداره کلاس، می‌توانید در مورد روانشناسی کودکان و نوجوانان هم تحقیق و مطالعه کنید. 

8- از دانش‌آموزان نظر سنجی کنید

یکی از رازهای بزرگ داشتن یک کلاس فعال و پویا، ارزش دادن به نظر دانش‌آموزان و پرسیدن نظر آنها در مورد نحوه اداره کلاس درس است. می‌توانید از فرم‌های نظر سنجی استفاده کنید یا رو در رو و صادقانه با شاگردانتان صحبت کنید، از آنها بخواهید به تدریس شما نمره بدهند، پشنهاداتی برای شادتر کردن جو کلاس ارائه کنند و اگر راهی برای آموزش بهتر مطالب به ذهنشان می‌رسد، آن را با شما در میان بگذارند.

به این ترتیب، یک جو دوستانه و صمیمانه در کلاس حاکم می‌شود و حتی اگر دانش‌آموزان به درس شما علاقه چندانی نداشته باشند، باز هم با اشتیاق و علاقه فراوان در کلاس شرکت می‌کنند. 

مقاله مرتبط: دانش آموزان بیش فعال؛ هر آنچه معلمین و والدین باید بدانند

9- شرایط را برای خود ارزیابی دانش‌آموزان فراهم کنید

همیشه که نباید شما از دانش‌آموزان امتحان بگیرید، تکالیفشان را بررسی کنید و عملکرد آنها را مورد ارزیابی قرار دهید، گاهی اجازه دهید دانش‌آموزان خودشان به عملکردشان نمره دهند. در واقع زمانی که شما از آنها انتقادی می‌کنید یا ایراد کارشان را به آنها گوشزد می‌کنید، دانش‌آموزان ناخودآگاه در مقابل شما گارد می‌گیرند و پذیرش صحبت‌هایتان برای آنها دشوار است.

اما زمانی که ارزیابی را به عهده خود شاگردان می‌گذارید، قدرت پذیرش آنها بیشتر شده و در جهت رفع اشتباهاتشان بیشتر تلاش می‌کنند. به علاوه، جو کلاس هم از حالت خشک و رسمی معلمی و شاگردی خارج شده و پویا و با نشاط می‌شود. 

10- سوال‌های باز بپرسید

سوال‌های باز یعنی سوالاتی که پاسخی فراتر از بله و خیر دارند و مخاطب را وادار می‌کنند در مورد پرسش مورد نظر توضیحاتی ارائه دهد. برای مثال اگر بپرسید شما درس فارسی را دوست دارید، دانش‌آموزان با بله و خیر پاسخ می‌دهند و همان لحظه مکالمه شما به پایان می‌رسد. اما اگر سوال خود را اینطور مطرح کنید که نظر شما در مورد درس فارسی چیست، دانش‌آموزان با یک جمله طولانی به شما پاسخ می‌دهند و به این ترتیب به اصطلاح یخ کلاس آب می‌شود و جو کلاس شاد و پویا خواهد شد. 

11- شاد و پرانرژی باشید

به نظر شما یک معلم افسرده، بی‌انرژی و بی‌حوصله می‌تواند یک کلاس فعال و پویا را اداره کند؟ چنین معلمی می‌تواند دانش‌آموزان را تشویق کند شاد و پر نشاط باشند و از درس خواندن لذت ببرند؟ شاید باورتان نشود اما رفتار و حتی ظاهر معلم تاثیر زیادی روی جو کلاس و روحیه دانش‌آموزان و حتی کیفیت یادگیری آنها دارد.

توصیه می‌کنم مرتب و آراسته باشید، از لباس‌هایی با رنگ‌های شاد و مناسب استفاده کنید، پر انرژی و بااشتیاق در کلاس درس حاضر شوید، اسم دانش‌آموزان را بپرسید و آنها را به خاطر بسپارید، با دانش‌آموزان تماس چشمی برقرار کنید و در کل یادتان باشد که به عنوان اداره کننده کلاس، رفتار شما تاثیر زیادی روی جو کلاس درس خواهد داشت. 

مقاله مرتبط: اعتیاد در دانش آموزان، 12 راهکار مقابله با اعتیاد در مدارس

سوالات متداول

سخن آخر

کمتر دانش‌آموزی با علاقه و اشتیاق در کلاس درس حاضر می‌شود و اکثر دانش‌آموزان صرفا یک حضور فیزیکی سر کلاس دارند. تنها راه وسوسه کردن دانش‌آموزان برای شرکت در کلاس و حضور فعالانه و موثر، این است که یک کلاس پویا و فعال داشته باشیم.

در این محتوا ۱۱ راهکار برای ایجاد اشتیاق در دانش‌آموزان و به وجود آوردن جوی شاد و فعالانه در کلاس ارائه کردیم. اگر سوالی در مورد موضوع این محتوا دارید، می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه این محتوا با ما در میان بگذارید.