نظم و دیسیپلین یا انگیزه؟ اهمیت نظم برای کنکوری‌ها

اکثر کنکوری‌ها دیوانه‌وار به دنبال انگیزه هستند، چون انگیزه ندارم بیدار نمی‌شوم، چون انگیزه ندارم امروز را درس نمی‌خوانم و به این ترتیب به انگیزه داشتن اعتیاد پیدا می‌کنند! همه مشاوران و کسانی که به نوعی با کنکوری‌ها در ارتباط هستند همواره به دنبال راهی هستند که در داوطلبان انگیزه ایجاد کنند؛ اما موفق‌ترین افراد دنیا و کسانی که توانسته‌اند با کارهایشان به بشریت خدمت کنند به جای تلاش بیهوده برای پیدا کردن انگیزه، از قانون نظم و دیسیپلین پیروی می‌کردند.

برای درک این صحبت‌ها ابتدا باید بدانیم انگیزه چیست و با چه مکانیسمی ما را وادار به انجام کارها می‌کند؟ اهمیت نظم برای کنکوری‌ها تا چه اندازه است و چرا نظم داشتن برای کنکوری‌ها مهم‌تر از داشتن انگیزه است؟ چطور روزهایی که بی‌انگیزه هستیم درس بخوانیم؟ چطور نظم را در زندگی شخصی‌مان وارد کنیم؟

انگیزه چطور عمل می‌کند؟

شاید باورتان نشود اما یک داوطلب می‌تواند به داشتن انگیزه معتاد شود! قضیه زیر سر ماده‌ای به نام دوپامین است، وقتی ما بابت انجام کاری تشویق می‌شویم مغز ما شروع به ترشح دوپامین می‌کند و این دوپامین انگیزه ما را برای انجام کارهای بیشتر، بالا می‌برد.

حتما این تجربه را داشته‌اید که اگر خودتان را به زور وادار به درس خواندن کنید و بعد بابت به پایان رساندن یک مبحث از خودتان تشکر کنید، انگیزه می‌گیرید که باز هم درس بخوانید. خب پس اینطور که پیدا است انگیزه چیز خوبی است.

البته یک مشکلی وجود دارد آن هم این است که مغز شما به تدریج به دوپامین اعتیاد پیدا می‌کند. حالا اگر روزی نتوانید مغز را وادار به ترشح دوپامین کنید، چون به آن برای انجام کارهایتان اعتیاد پیدا کرده‌اید، حتی انگیزه جدا شدن از رختخواب را هم ندارید!

برای موفقیت در کنکور به انگیزه نیاز ندارید!

تحقیقات نشان می‌دهد که همه ما 10 روز از هر ماه را به بی‌انگیزه هستیم؛ یعنی ممکن است در طول ماه 10 روزش را احساس کنیم حس و حال انجام هیچ کاری را نداریم و دلمان نخواهد از جایمان بلند شویم و درس بخوانیم. پس همان‌طور که مشخص است انگیزه شیرین و کمک کننده اما به شدت بی‌وفا و گذرا است!

اگر با رتبه برترها صحبت کنید آن‌ها به شما خواهند گفت که بعضی روزها اشتیاق چندانی برای درس خواندن نداشتم اما خب طبق عادت و طبق برنامه روزانه‌ام مطالعه می‌کردم. شاید بگویید مگر چنین درس خواندنی بازدهی هم دارد؟ بازدهی صددرصدی که نه اما قطعا از درس نخواندن بهتر است.

اگر به امید برگشتن حس و حال و انگیزه درس خواندن را رها کنید، بعد از چند روز یک داوطلب باانگیزه همراه با کوهی از دروس نخوانده هستید!

انگیزه داشتن برای داوطلبان مبتدی است

کنکوری‌های مبتدی معتاد داشتن انگیزه هستند و داوطلبان حرفه‌ای‌ در هر صورت کار درست را انجام می‌دهند. در واقع یک رتبه برتر یا شاگرد اول هم مثل همه افراد با وجود حال خوب و انگیزه بهتر درس می‌خواند اما او برای روزهایی که حالش خوب نیست هم یک سوپاپ اطمینان دارد. این سوپاپ اطمینان رتبه برترها داشتن نظم و دیسیپلین است. چون یک فرد عاقل در روزهای ابری بدون چتر از خانه خارج نمی‌شود.

در کتاب‌های درسی خوانده‌ایم داشتن نظم یعنی هر چیزی را سر جای درستش قرار دهیم اما من می‌گویم نظم یعنی کار درست را انقدر تکرار کنی که تبدیل به یک عادت شود، به این ترتیب شما تحت هر شرایطی و با هر حال روحی درس می‌خوانید.

معجزه نظم و دیسیپلین برای موفقیت

فکر می‌کنم اکثر شما داوطلبان عزیز مایکل جردن بازیکن افسانه‌ای بسکتبال را می‌شناسید، جالب است بدانید به گفته خودش او در دبیرستان جزو ضعیف‌ترین بازیکنان بسکتبال بوده و حدس زدن این موضوع سخت نیست که به جای تایید و تشویق چقدر از او انتقاد شده است.

به نظر شما در چنین شرایطی، انگیزه او را از یک بازیکن ضعیف به اسطوره بسکتبال دنیا تغییر داده؟ قطعا خیر! چیزی که خود او به عنوان عامل اصلی موفقیتش از آن یاد می‌کند، داشتن نظم و تعهد به اهدافش بوده است.

مهم نیست معلمتان به شما گفته در فیزیک استعدادی نداری یا درصد درس ریاضی‌ات هیچ پیشرفتی نمی‌کند، با نظم و دیسیپلین می‌توانید هر نقطه ضعفی را تبدیل به نقطه قوت کنید.

مزایای نظم در مقابل انگیزه

اگر هنوز هم اصرار دارید که برای موفقیت در کنکور داشتن انگیزه و حال خوب الزامی است و فکر می‌کنید نیاز چندانی به نظم ندارید، بگذارید آخرین تلاشم را برای قانع کردنتان بکنم. البته پیشنهاد می‌کنم برای موفقیت در کنکور نظم و انگیزه را با هم همراه کنید اما تکیه و امیدتان بیشتر به نظم و دیسیپلین باشد.

در جدول زیر نظم را با انگیزه مقایسه کرده‌ایم، قضاوت با خودتان.

مقاله مرتبط: سبک زندگی کنکوری ها، لایف استایل رتبه برترها چگونه است؟

چطور نظم را وارد زندگی‌ کنیم؟

اگر تصمیم گرفته‌اید نظم را وارد زندگی‌تان کنید و از این به بعد برای درس خواندن به نظم و دیسیپلین تکیه داشته باشید نه به احساسات زودگذر درونی، به شما تبریک می‌گویم اما توصیه می‌کنم کمربندهایتان را محکم ببندید و کفش آهنی بپوشید چون در ابتدای مسیر ایجاد نظم و تبدیل آن به یک عادت پایدار کار سخت و دشواری است. موضوع مهم این است که یک کنکوری منظم فردی است که این نظم را در تک تک اجزای زندگی‌اش اجرا می‌کند.

در واقع نظم داشتن برای یک کنکوری فقط به این معنا نیست که فلان درس را سر فلان ساعت بخواند. شما باید لایف استایلتان را بر اساس نظم بچینید، برای روابط دوستانه، تفریحات، استفاده از گوشی موبایل و هر چیزی که فکرش را بکنید باید نظم داشته باشید.

 مهم‌تر از هر چیزی این است که باید به این سبک زندگی عادت کنید، در ادامه راهکارهایی برای ایجاد نظم در زندگی کنکوری‌ها ارائه کرده‌ایم:

برنامه داشته باشید

بدون داشتن یک برنامه ثابت، نظم هیچ معنی ندارد و این برنامه باید چند ویژگی داشته باشد:

• بر اساس توانایی شخص تنظیم شده‌باشد.
• معقول و قابل اجرا باشد
• انعطاف کافی داشته‌باشد
• شامل زمان‌های جبرانی باشد
• همه جانبه باشد

در برنامه‌هایتان برای هر کاری بهترین زمان ممکن را پیدا کنید؛ مثلا آخر شب و بعد از ساعت‌ها درس خواندن زمان خوبی برای مطالعه ریاضی و حل مسائل دشوار و پیچیده نیست و در این بازه زمانی بهتر است مثلا لغات زبان را حفظ کنید.

محیط اطرافتان را مرتب کنید

کوه لباس‌های روی تخت را جمع کنید، کاغذهای اضافه روی میز مطالعه را دور بی‌اندازید، سر و سامانی به کتاب‌هایتان بدهید و وسایل اضافی را از اتاق خارج کنید. شاید بگویید اینها چه ربطی به درس خواندن دارند؟

عزیزان اثبات شده افرادی که در محیط‌های منظم درس می‌خوانند از نظم ذهنی بیشتری برخوردار هستند و جالب است بدانید مطالب در حافظه این افراد بهتر ذخیره می‌شود و سر جلسه امتحان دسترسی آن‌ها به اطلاعات راحت‌تر از افرادی است که میز مطالعه یا اتاق شخصی‌شان شبیه به بازار شام است!

مدتی خودتان را مجبور به اجرای برنامه‌ها کنید

من به عنوان یک آدم بی‌نظم سال‌ها اوضاع درهم و برهمی داشته‌ام طبیعتا نمی‌توانم با کمال میل در همه کارهایم نظم داشته باشم. گاهی باید بی‌رحم باشید و خودتان را وادار به انجام کاری بکنید، چند روزی بدون هیچ فکر و احساس اضافه‌ای فقط طبق برنامه‌هایتان پیش بروید. هدف ما از این کار ایجاد عادت‌های مفید و سازنده است.

آیا شما برای مسواک زدن به خودتان فشار می‌آورید؟ منتظر می‌مانید حس مسواک زدن بیاید بعد اقدام می‌کنید؟ طبیعتا اینطور نیست، چرا؟ چون عادت کرده‌اید که هر شب قبل از خواب مسواک بزنید، به همین سادگی!

تا می‌توانید تکرار کنید

می‌گویند برای ایجاد هر عادتی باید 21 روز یا سه هفته آن را تکرار کنید، حالا برای اینکه نظم و دیسیپلین را به عضو جدا نشدنی زندگی‌تان تبدیل کنید و از درس خواندن گرفته تا استراحت و تفریحتان طبق برنامه پیش بروید، باید 21 روز هر طور شده و تحت هر شرایطی برنامه‌هایتان را تکرار کنید.

حواستان باشد که برای ایجاد عادت باید یک کار ثابت را مدام تکرار کنید؛ پس اینطور نباشد که هر دو سه روز یک بار برنامه‌هایتان را تغییر بدهید یا آن‌ها را راحت‌تر بکنید.

کار امروز را به فردا ننداز

حالا بگذار امروز با دوستم بیرون بروم فردا بیشتر درس می‌خوانم، حالا الان حسش نیست بگذار قسمت جدید سریالم را ببینم فردا تست می‌زنم وقت هست! زمانی که چنین افکاری به ذهنتان رسید شیطان را لعنت کنید و به برنامه‌هایتان پایبند باشید.

البته لازم است برای انجام کارهای متفرقه هم زمانی را در نظر بگیرید چون قصد نداریم با یک برنامه خشک و به شدت سخت‌گیرانه شما را از درس خواندن بیزار کنیم! منتهی هنر شما این است که کارهایتان را اولویت‌بندی کرده و ابتدا کارهای مهم‌تری مثل درس خواندن و تست زدن را انجام دهید.

گاهی به خودتان جایزه بدهید

بد نیست گاهی در کنار نظم از انگیزه و حال خوب هم کمک بگیرید، نظم و انگیزه مکمل هم هستند و هر چقدر که شما منظم‌تر و دقیق‌تر کارهایتان را انجام دهید، انگیزه بیشتری می‌گیرید و هر چقدر انگیزه شما بالاتر باشد برای اجرای منظم برنامه‌ها تشویق می‌شوید.

اگر تا امروز شخص منظمی نبوده‌اید و مدتی است طبق برنامه و منظم درس می‌خوانید، یک جایزه کوچک به خودتان بدهید و از ترشحات دوپامین لذت ببرید!

چطور روزهایی که انگیزه ندارم درس بخوانم؟

شما گفتید کنکوری‌ها حتی وقت‌هایی که انگیزه ندارند هم باید طبق برنامه پیش بروند و تحت هر شرایطی درس بخوانند؛ اما من نمی‌توانم و سوالم این است که چطور روزهایی که انگیزه ندارم درس بخوانم؟ در روزهایی که انگیزه و حس و حال درس خواندن ندارید، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• از لذت‌های زود گذر و کم ارزشی مثل گشت و گذار در شبکه‌های اجتماعی یا بازی کردن دوری کنید.
• عادات مثبت را جایگزین عادات غلط کنید.
•  جایگزین‌های درس را برای خودتان جذاب نکنید؛ مثلا بابت بیرون نرفتن با دوستانتان زانوی غم بغل نکنید.
• بازه‌های درس خواندن را کوتاه‌تر کنید؛ مثلا 25 دقیقه درس بخوانید و 5 دقیقه استراحت کنید.
• دلیل حال بدتان را شناسایی کنید؛ گاهی یک مقایسه با دیگران یا یک فکر منفی انگیزه‌تان را به باد می‌دهد.
• اهدافتان را مرور کنید و تصور کنید هر روز یک قدم به آن‌ها نزدیک‌تر می‌شوید.

مقاله مرتبط: موفقیت در کنکور ؛ 12 راز رتبه برترها + تمام رشته‌ها

سخن آخر

انگیزه و حس و حال عالی داشتن بسیار دلفریب و جذاب است اما حواستان باشد که درس خواندن و موفقیت در کنکور را وابسته به داشتن انگیزه نکنید. در این محتوا در مورد مکانسیم عملکرد انگیزه و معایب اعتیاد پیدا کردن به این عامل زود گذر صحبت کردیم.

در ادامه گفتیم چیزی که شما برای موفقیت در امتحانات نهایی و کنکور به آن احتیاج دارید نظم و دیسیپلین است و بعد راهکارهایی برای ایجاد نظم در تمام جنبه‌های زندگی ارائه دادیم.

در انتها هم برای روزهایی که انگیزه‌ای برای درس خواندن ندارید راه‌حل دادیم، اگر در مورد اهمیت نظم برای کنکوری‌ها سوالی دارید، می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه محتوا با ما در میان بگذارید.

چند سوال متداول