رتبه پزشکی تعهدی؛ آخرین رتبه لازم برای قبولی

رتبه قبولی پزشکی تعهدی، به دلیل ماهیت استانی و تعهدی این رشته متغیر است و به داوطلبان این امکان را می‌دهد تا با تراز پایین‌تر نسبت به پزشکی عادی، در دانشگاه‌های علوم پزشکی تحصیل کنند. این شاخه از پزشکی عمومی با هدف تأمین نیروی انسانی برای مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته طراحی شده است. در ازای تحصیل در رشته پزشکی تعهدی، دانشجویان باید تعهد محضری برای خدمت طولانی‌مدت (۱.۵ تا ۳ برابر مدت تحصیل) در مناطق محروم ارائه دهند. شرایط پذیرش شامل بومی بودن در استان مربوطه، کسب حداقل رتبه و تراز در کنکور و پذیرش تعهد محضری است. برای اطلاع از آخرین رتبه قبولی پزشکی تعهدی، شرایط پذیرش و لیست دانشگاه‌های ارائه‌دهنده این رشته، ادامه متن را بخوانید.

مقاله مرتبط: آخرین رتبه‌های قبولی پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی (سراسری، آزاد و پردیس خودگردان)

پزشکی تعهدی چیست و چه تفاوتی با پزشکی عمومی دارد؟

پزشکی تعهدی شاخه‌ای از رشته پزشکی عمومی است که دانشجویان آن با هدف توزیع عادلانه خدمات درمانی در کشور، متعهد به خدمت در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته می‌شوند. این رشته معمولاً بخشی از ظرفیت رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی را به خود اختصاص می‌دهد تا از طریق جذب نیروهای بومی، کمبود پزشک در این مناطق جبران شود. تفاوت اصلی آن با پزشکی عادی در تعهد خدمت اجباری پس از فارغ‌التحصیلی است که معمولاً ۱.۵ یا ۳ برابر مدت تحصیل (حدود ۷ سال) ادامه دارد. دانشجویان از مزایایی مانند تحصیل رایگان و رتبه قبولی پایین‌تر برخوردارند، اما محدودیت‌هایی مانند عدم امکان مهاجرت یا تأسیس مطب خصوصی تا پایان تعهد را تجربه می‌کنند.

انواع پزشکی تعهدی: ۱.۵ برابر و ۳ برابر خدمت

انواع پزشکی تعهدی شامل دو دسته اصلی است: تعهد ۱.۵ برابر که معمولاً برای مناطق نسبتاً محروم اعمال می‌شود و خدمت حدود ۱۰.۵ سال را الزامی می‌کند و تعهد ۳ برابر که برای مناطق بسیار دورافتاده طراحی شده و تا ۲۱ سال خدمت را شامل می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس نیازهای وزارت بهداشت و پزشکی تعهدی مناطق محروم صورت می‌گیرد و دانشجویان باید بر اساس بومی بودن استان خود انتخاب کنند تا از مزایای سهمیه بهره‌مند شوند. تغییرات اخیر تأکید بر غیرقابل خرید بودن این تعهد و الزام به خدمت کامل دارند و دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی پزشکی تعهدی نمی‌توانند مدرک خود را تا پایان تعهد دریافت کنند.

شرایط پذیرش و قوانین تحصیل در رشته پزشکی تعهدی

شرایط پزشکی تعهدی شامل بومی بودن داوطلب در استان مربوطه، کسب حداقل رتبه و تراز معدل لازم در کنکور و ارائه تعهد محضری است. قوانین تحصیل مشابه پزشکی عادی است، اما با تمرکز بر خدمت اجباری پس از فارغ‌التحصیلی است و دانشجویان باید از سهمیه قبولی پزشکی تعهدی استفاده کنند که بر اساس مناطق ۱ تا ۳ و ایثارگران متفاوت است؛ همچنین، تحصیل رایگان است اما انصراف هزینه‌های سنگینی به همراه دارد. در ادامه درباره‌ی این شرایط توضیحات کامل‌تری خواهیم داد.

سهمیه بومی و اولویت مناطق محروم در پزشکی تعهدی

در پزشکی تعهدی مناطق محروم، سهمیه بومی نقشی اساسی در پذیرش داوطلبان دارد. در واقع، هر داوطلب تنها مجاز به انتخاب رشته‌های تعهدی استان محل سکونت خود است و امکان رقابت در استان‌های دیگر وجود ندارد. این سیاست به‌طور مستقیم با هدف توزیع عادلانه پزشکان در سطح کشور و به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار اجرا می‌شود. همچنین، داوطلبانی که سابقه سکونت یا تحصیل در مناطق محروم دارند، نسبت به سایرین از اولویت قبولی بالاتری برخوردار هستند. این امر باعث می‌شود شانس پذیرفته‌شدن برای متقاضیان بومی بسیار بیشتر باشد و در نتیجه نیازهای درمانی استان‌ها با حضور نیروهای بومی بهتر تأمین شود.

تعهد محضری و غیرقابل انتقال بودن خدمت

مسئله‌ی تعهد محضری و الزام به خدمت یکی از ویژگی‌های اصلی پزشکی تعهدی است. پذیرفته‌شدگان این رشته‌ها باید تعهد محضری بسپارند که مطابق آن، موظف به گذراندن خدمت در محل تعیین‌شده توسط وزارت بهداشت هستند. این تعهد غیرقابل انتقال، خرید یا لغو است و دانشجو حتی پس از فارغ‌التحصیلی تا پایان مدت تعهد (که معمولاً دو برابر مدت تحصیل است) ملزم به خدمت در منطقه محروم خواهد بود. در صورت نقض این تعهد، علاوه بر پرداخت جرایم مالی سنگین، فرد از دریافت مدرک تحصیلی نیز محروم می‌شود. به همین دلیل، ورود به رشته‌های پزشکی تعهدی نیازمند آگاهی کامل از شرایط و پذیرش مسئولیت‌های بلندمدت آن است.

رتبه قبولی پزشکی تعهدی در سال‌های اخیر

رتبه قبولی پزشکی تعهدی در سال‌های اخیر نوسان داشته است، اما بر اساس داده‌های قبولی پزشکی تعهدی ۱۴۰۳ و تخمین‌های پزشکی تعهدی ۱۴۰۴، می‌توان داده‌های جدول زیر را ارائه داد. رتبه پزشکی تعهدی منطقه ۲ معمولاً بین 2000 تا 3000 است، در حالی که رتبه پزشکی تعهدی منطقه ۳ پایین‌تر و حدود 250 تا 700 قرار می‌گیرد. این تفاوت‌ها بر اساس سهمیه قبولی پزشکی تعهدی و نیازهای مناطق محروم تعیین می‌شود. در جدول زیر می‌توانید آخرین رتبه پزشکی تعهدی را مشاهده کنید.

لیست دانشگاه‌های ارائه‌دهنده رشته پزشکی تعهدی در ایران

همان‌طور که توضیح دادیم، در دانشگاه‌های پزشکی تعهدی در ایران، پذیرش صرفاً بر اساس سهمیه بومی انجام می‌شود. به این معنی که داوطلب تنها مجاز به انتخاب رشته در دانشگاه علوم پزشکی استان محل تولد یا محل اخذ مدارک تحصیلی (نظام قدیم یا جدید) است. ظرفیت هر دانشگاه متفاوت است و بر اساس نیازهای استانی پذیرش می‌کنند. لیست این دانشگاه‌ها به همراه استان‌های مربوطه شامل موارد زیر است:

• دانشگاه علوم پزشکی تبریز (آذربایجان شرقی)
• دانشگاه علوم پزشکی ارومیه (آذربایجان غربی)
• دانشگاه علوم پزشکی اردبیل (اردبیل)
• دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و کاشان (اصفهان)
• دانشگاه علوم پزشکی ایلام (ایلام)
• دانشگاه علوم پزشکی بوشهر (بوشهر)
• دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد (چهارمحال و بختیاری)
• دانشگاه علوم پزشکی بیرجند (خراسان جنوبی)
• دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور آبادان و دزفول (خوزستان)
• دانشگاه علوم پزشکی زنجان (زنجان)
• دانشگاه علوم پزشکی سمنان (سمنان)
• دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)
• دانشگاه علوم پزشکی زابل (سیستان و بلوچستان)
• دانشگاه علوم پزشکی زاهدان (سیستان و بلوچستان)
• دانشگاه علوم پزشکی فسا (فارس)
• دانشگاه علوم پزشکی قزوین (قزوین)
• دانشگاه علوم پزشکی کردستان (کردستان)
• دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه (کرمانشاه)
• دانشگاه علوم پزشکی یاسوج (کهگیلویه و بویراحمد)
• دانشگاه علوم پزشکی گلستان (گلستان)
• دانشگاه علوم پزشکی لرستان (لرستان)
• دانشگاه علوم پزشکی اراک (مرکزی)
• دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس (هرمزگان)
• دانشگاه علوم پزشکی همدان (همدان)

ظرفیت پذیرش پزشکی تعهدی در دانشگاه‌ها

ظرفیت پذیرش پزشکی تعهدی در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران به‌صورت محدود و با توجه به نیازهای مناطق محروم هر استان تعیین می‌شود. این ظرفیت‌ها به دلیل بومی‌گزینی و شرایط خاص پذیرش، معمولاً کمتر از رشته‌های پزشکی عادی است و به‌طور خاص برای تأمین نیروی انسانی در مناطق کمتر برخوردار طراحی شده است. مثلاً دانشگاه زاهدان ظرفیت حدود 20-30 نفری دارد، در حالی که دانشگاه‌هایی مانند بم ظرفیت کمتری (۱۰-۱۵ نفر) ارائه می‌دهند.

مزایا و معایب تحصیل در پزشکی تعهدی؛ آیا این رشته ارزش انتخاب دارد؟

مزایا و معایب پزشکی تعهدی باید به دقت سنجیده شود؛ مزایا شامل تحصیل رایگان، رتبه قبولی پایین‌تر و حقوق ثابت در دوره خدمت است، اما معایب مانند تعهد طولانی و محدودیت در تخصص یا مهاجرت ممکن است چالش‌برانگیز باشد. آیا پزشکی تعهدی ارزش دارد؟ بستگی به علاقه به خدمت در مناطق محروم و اولویت‌های شخصی دارد، اما برای بسیاری گزینه‌ای ارزشمند است. حقوق پزشکی تعهدی در دوران تحصیل صفر است، اما پس از فارغ‌التحصیلی و در دوره خدمت اجباری پزشکی تعهدی، حقوق پایه پزشک عمومی به علاوه مزایای مناطق محروم پرداخت می‌شود، که این امر امنیت شغلی را تضمین می‌کند. از سوی دیگر معایب اصلی پزشکی تعهدی شامل عدم امکان شرکت در آزمون تخصص تا نیمی از تعهد، ممنوعیت مهاجرت یا تأسیس مطب خصوصی، و خدمت در مناطق با فاصله‌ی زیاد است.

آیا انصراف از پزشکی تعهدی ممکن است؟

انصراف از پزشکی تعهدی ممکن است، اما با هزینه همراه است. دانشجویانی که در رشته پزشکی تعهدی پذیرفته می‌شوند، هنگام ثبت‌نام تعهد محضری می‌دهند که پس از پایان تحصیل، برای مدتی در مناطق محروم خدمت کنند. اگر کسی بخواهد از این مسیر انصراف دهد، باید تمام هزینه‌های تحصیل رایگان خود را به‌همراه چند برابر آن (معمولاً معادل هزینه‌ی ۳ سال تحصیل) به‌عنوان جریمه به دانشگاه یا وزارت بهداشت پرداخت کند؛ رقمی که بسته به سال‌های تحصیل می‌تواند به چند صد میلیون تومان برسد.

علاوه بر این، تا زمانی که فرد تعهداتش را انجام نداده یا تسویه کامل نکرده باشد، حق شرکت مجدد در کنکور و ورود به رشته‌های روزانه را ندارد و امکان انتقالی یا تغییر رشته نیز برایش وجود ندارد. به همین دلیل، انتخاب پزشکی تعهدی یک تصمیم جدی و الزام‌آور است که باید پیش از ورود با آگاهی کامل از شرایط و پیامدهای آن گرفته شود، زیرا انصراف هم مشکلات مالی سنگینی به همراه دارد و هم مسیر شغلی و تحصیلی آینده فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

جمع‌بندی

رتبه لازم برای قبولی در پزشکی تعهدی، نسبت به رشته پزشکی عادی ساده‌تر به دست می‌آید. این رشته با تحصیل رایگان و امنیت شغلی همراه است، اما تعهد طولانی‌مدت (۱۰.۵ تا ۲۱ سال) و محدودیت‌هایی مانند عدم امکان مهاجرت یا تأسیس مطب خصوصی تا پایان تعهد، چالش‌هایی را به همراه دارد. میزان رتبه پزشکی تعهدی به‌طور مستقیم تحت تأثیر انواع سهمیه‌ها در کنکور و تفاوت دانشگاه‌هاست؛ مثلاً در منطقه ۱ بین ۱۳۵۰ تا ۱۶۵۰، در منطقه ۲ بین ۲۰۰۰ تا ۲۸۰۰ و در منطقه ۳ بین ۲۵۰ تا ۷۰۰ متغیر است. بنابراین آگاهی از سهمیه‌ها، شرایط تعهد و جزئیات هر دانشگاه برای تصمیم‌گیری دقیق ضروری است، زیرا انصراف هزینه‌های مالی و محدودیت‌های تحصیلی سنگینی به دنبال دارد. داوطلبان باید با توجه به اهداف شخصی و شرایط زندگی خود تصمیم بگیرند.

مقاله مرتبط: ظرفیت مازاد چیست؟ رشته ها، دانشگاه ها و شرایط پذیرش

سؤالات متداول