روش جمع بندی کنکور؛ از کی و چطور جمع بندی کنیم؟

اگر تاکنون حتی در یک مقطع از زندگی خود با یک آزمون جامع روبه‌رو شده باشید، حتما اصطلاح جمع‌بندی به گوشتان خورده است. همانطور که از نامش پیداست، جمع‌بندی اصطلاحی است که بر روش مطالعه تمامی منابع در یک بازه زمانی کوتاه قبل از آزمون نهایی دلالت می‌کند. از آن‌جایی که آزمون کنکور سراسری مقطع کارشناسی را می‌توان به‌عنوان بزرگترین آزمون جامع در نظام آموزشی کشور به حساب آورد که در آن از منابع بسیاری سوال طرح می‌شود، بنابراین جمع‌بندی تمامی دروس برای آمادگی در این آزمون اهمیت بسزایی دارد. در ادامه به معرفی تکنیک‌ها و روش جمع بندی کنکور می‌پردازیم و خواهیم دید که از کی و چطور جمع‌بندی کنیم؟ با ما همراه باشید.

جمع‌بندی کنکور یعنی چی؟ کدام روش جمع بندی کنکور بهتر است؟

آیا تابه‌حال یک ورزش انفرادی مثل کاراته، شطرنج، کشتی و… را به‌صورت حرفه‌ای انجام داده‌اید؟ این ورزشکاران در سطوح حرفه‌ای معمولا در طول سال همواره در حال تمرین کردن هستند. با این‌حال مدتی پیش از رویدادهای بزرگ ورزشی، نحوه و شدت تمرینات آن‌ها متفاوت می‌شود، زیرا آن‌ها باید ذهن و بدن خود را برای مسابقات اصلی طوری آماده کنند که دقیقا در روز مسابقه نهایی، در بالاترین حد از توانایی‌های خود قرار بگیرند. در واقع ورزشکاران قبل از مسابقات بزرگ، به جمع‌بندی آنچه که از نظر فنی، روحی و بدنی آموخته‌اند می‌پردازند و خود را آماده مسابقه بزرگ می‌کنند.

برای درس خواندن هم دقیقا همین امر صادق است و در واقع، قبل از هر آزمون یا مسابقه‌ای، افراد نیاز دارند تا قبل از آن رویداد هر آنچه را که تا آن زمان آموخته‌اند تثبیت و خود را از نظر ذهنی و بدنی آماده رویداد اصلی کنند. حتی در مورد یک امتحان نهایی برای یک درس (مثلا زیست‌شناسی)، اگر دقت کرده باشید، اصولا در صورتی که در روزهای قبل از امتحان به آمادگی کامل از نظر فهم و درک مطالب درسی رسیده و توانایی مطلوبی در پاسخ‌دهی به سوالات امتحانات سال‌های گذشته داشته‌باشید، معمولا روز قبل از امتحان را به خواندن خلاصه‌نویسی‌ها و نکات مهم و مرور کلی کتاب اختصاص می‌دهید. شاید تا الان اسم آن را نمی‌دانستید، اما به این کار جمع‌بندی می‌گویند!

حال تصور کنید که قرار است در یک آزمون 4 ساعته، به سوالاتی مربوط به تمامی کتاب‌های درسی 3 سال پایانی دوران تحصیل خود پاسخ دهید. در اینجا حجم مطالب آنچنان زیاد است که مغز شما باید برای پیدا کردن جواب یک سوال تعداد زیادی از سلول‌های خاکستری خود را جستجو کند! چگونه می‌توانید مطالب را طوری در ذهن خود دسته‌بندی کنید که در هنگام آزمون، مغز شما بتواند به تک‌تک اطلاعات موجود برای پاسخ‌دهی به هر سال به سرعت دسترسی پیدا کند؟ این کار فقط در صورتی امکان‌پذیر است که شما مناسب‌ترین روش جمع بندی کنکور را برای امتحان خود انجام داده باشید. در واقع جمع‌بندی کنکور به معنای یادآوری تمامی مطالبی که تاکنون آموخته‌اید، تثبیت آن‌ها در ذهن، یادگیری نکات مهم باقی‌مانده، بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت شما است.

حتما بخوانید: برنامه امتحانات نهایی دوازدهم 1402 ✍🏻 | برنامه تمام رشته ها

چرا جمع‌بندی مطالب پیش از امتحان مهم است؟

هر دانش آموز و هر داوطلب کنکوری در طول تاریخ بشریت! حتما حداقل در یک امتحان، وقتی از سر جلسه آزمون بلند شده و به پیش دوستانش رفته است، در هنگام بحث با آن‌ها بر سر سوالات با خود گفته است: حیف شد! من این سوال را بلد بودم، چرا در آن لحظه به ذهنم نرسید؟! احتمالا گاهی این اتفاق برای شما هم افتاده اما دلیل این امر چیست؟ اگرچه شما ظاهرا مطلب مذکور را بلد هستید، اما آن موضوع به خوبی در مغزتان تثبیت نشده است و در جلسه امتحان وقتی با محدودیت زمانی و حجم بالایی از انتقال پیام‌های عصبی مواجه می‌شوید، مغزتان نمی‌تواند به خوبی از پس آن دسته از اطلاعاتی که در گذشته به آن وارد کرده‌اید و در حال کمرنگ‌تر شدند، و یا آن دسته از اطلاعاتی که به خوبی آن‌ها را خوانده‌اید، ولی برای تثبیت آن‌ها در ذهن‌تان تلاش خاصی نکرده‌اید، دچار مشکل می‌شود.

فرض کنید شما 6 روز دیگر امتحان حسابان دارید و تاکنون اصلا کتاب آن را نخوانده‌اید. حال شما از امروز، روزی یک فصل را به‌صورت دقیق مطالعه می‌کنید و در روز آخر قبل از امتحان، موفق می‌شوید تا فصل آخر کتاب را نیز بخوانید. وقتی وارد جلسه امتحان می‌شوید، اولین و دومین سوال از فصول تابع و مثلثات (فصل 1 و 2 کتاب) برای شما طرح شده‌اند. اگر سوالات کمی سخت باشند، با اینکه در هنگام پاسخ.دهی به آن‌ها حس می‌کنید که جواب سوال را بلد هستید، اما احتمالا موفق به حل کامل آن‌ها نخواهید شد. چرا؟ چون شما در روزهای گذشته فقط یک بار این مطالب را خوانده‌اید و در روزهای گذشته که مشغول به مطالعه دیگر فصول کتاب بوده‌اید، آن مطالب به مرور در ذهن‌تان کمرنگ‌تر شده‌اند و در واقع، شما مطالب را به خوبی خوانده‌اید، ولی آن‌ها را در ذهن‌تان تثبیت نکرده‌اید. چاره چیست؟

احتمالا شما باید مطالعه کتاب را یک روز زودتر آغاز کنید که در روز قبل از امتحان وقت داشته‌باشید تا به‌صورت اجمالی تمامی مطالب مهم از تمامی فصول کتاب را مرور کنید و سوال‌های اصلی آن‌ها را حل کنید. با این کار، شما کتاب حسابان خود را جمع‌بندی کرده‌اید و می‌توانید مزد زحمات خود را در جلسه امتحان بگیرید. در واقع شما فقط یک روز بیشتر برای این درس وقت گذاشته‌اید، ولی به احتمال زیاد نتیجه خیلی بهتری نسبت به حالتی که در روز آخر به مرور و جمع‌بندی مطالب کتاب نپرداخته بودید، می‌گیرید.

فواید بهره‌گیری از مناسب‌ترین روش جمع بندی کنکور

برای کنکور هم دقیقا همین حالت برقرار است، با این تفاوت که به‌جای یک کتاب، شما باید بیش از 20 کتاب را یک‌جا امتحان بدهید و برای آن‌ها آماده باشید! پس اگر بخواهید بدانید که از کی و چطور جمع‌بندی کنیم؟ احتمالا همین الان می‌دانید که حداقل 20 روز برای این کار زمان نیاز خواهید داشت! حال فایده جمع‌بندی کردن چیست؟

مانند همان مثال امتحان حسابان، اولین فایده جمع‌بندی کردن این است که شما می‌توانید تمامی مطالبی را که تاکنون یاد گرفته‌اید را در مغز خود تثبیت کنید و پس از جلسه کنکور، به خاطر سوالاتی که فکر می‌کردید بسیار ساده هستند، اما جواب آن‌ها به ذهنتان نرسیده است خود را سرزنش نکنید! تکنیک جعبه لایتنر را به خاطر دارید؟ طبق این تئوری، برای آنکه یک مطلب برای همیشه در ذهن شما باقی بماند، باید آن را در فواصل زمانی معینی مطالعه کنید. همچنین این تئوری بیان می‌کند که آمادگی ذهنی شما پس از خواندن یک مطلب حتی برای بار پنجم، با گذشت زمان با یک شیب تقریبا ثابتی کاهش می‌یابد. بنابراین شما باید تکنیکی داشته.باشید که در روزهای قبل از کنکور، بتوانید تمامی مطالب درسی را حداقل به‌صورت خلاصه‌وار مرور کنید.

به‌جز این، شما در دوران جمع‌بندی، بهتر از قبل یاد می‌گیرید که در مواجهه با سوالات بین مبحثی چگونه رفتار کنید! سوالات بین مبحثی آن دسته از تست‌های کنکور هستند که برای پاسخ دادن به آن‌ها باید به چند مبحث مختلف از کتاب درسی خود تسلط داشته‌باشید. مثلا در درس ریاضی، ممکن است در یک سوال مربوط به حد و پیوستگی لازم باشد تا معادلات مثلثاتی مختلفی را حل کنید.

از دیگر فواید استفاده از روش جمع بندی کنکور می‌توان به از بین بردن نقاط ضعف مهمی که در طول سال تحصیلی داشته‌اید، اشاره کرد. البته همانطور که در ادامه خواهیم گفت، شما قرار نیست در دوران جمع‌بندی، مطلب جدیدی یاد بگیرید، ولی باید درباره همان مطالبی که تاکنون مطالعه کرده‌اید، اگر نقطه ضعفی باقی مانده است، آن را از بین ببرید. همچنین شما در دوران جمع‌بندی نقاط قوت خود را بهتر می‌شناسید و با تمرکز بر روی آن‌ها، عملکرد بهتری در آزمون نهایی خواهید داشت.

بسیاری از افراد این فایده روش جمع بندی کنکور را نادیده می‌گیرند، و آن هم افزایش آمادگی روحی و روانی شما برای جلسه کنکور است. در واقع شما در دوران جمع‌بندی به‌مرورزمان با یادآوری تدریجی تمامی مطالبی که پیش از آن خوانده‌اید و با شرکت در آزمون‌های جامع و رفع نقاط ضعف خود، آمادگی لازم از نظر روانی برای شرکت در کنکور سراسری را نیز کسب می‌کنید، زیرا در اواخر دوره جمع‌بندی به‌طور حدودی وضعیت خود را در بین دیگر داوطلبان درک خواهید کرد و خواهید دانست که به احتمال زیاد در دروس مختلف کنکور چه عملکردی خواهید داشت، و این‌گونه از بار استرس شما کاسته خواهد شد.

چطور برای کنکور جمع‌بندی کنیم؟

بسیاری از مشاوران برای روش جمع بندی کنکور، دستورالعمل‌های بسیار دقیقی را ارائه می‌کنند که مانند دستورالعمل پخت یک غذای چینی، اعمال هیچ تغییر کوچکی در آن‌ها امکان‌پذیر نیست! اما در واقع، شما باید تکنیک‌های جمع‌بندی کردن را بلد باشید و با توجه به وضعیت درسی و شناختی که از خود دارید (حتی بحث روحی روانی و استرس هم مهم هستند)، با بهره‌گیری از این تکنیک‌ها به بهترین روش دست یابید.

اما این تکنیک‌ها چه هستند؟ به‌طورکلی، هدف از جمع‌بندی این است که شما ذهنتان را برای دسترسی به حجم بالایی از اطلاعات در یک زمان محدود و در شرایط تحت استرس آماده کنید.

درباره مورد اول:

• شما چگونه می‌توانید تمامی مطالب 3 سال آخر دوره تحصیلی خود را در ذهن‌تان تازه و آماده نگه دارید؟ با دوره کردن تمامی مطالب از همه کتاب‌ها!
•  آیا باید تمامی منابع را از ابتدا بخوانید؟ خیر! زیرا در دوران جمع‌بندی اصلا وقت انجام چنین کاری را ندارید و فرضا اگر موفق به انجام این کار شوید، در هنگام خواندن آخرین کتاب، دوباره مباحث اولین کتاب از یادتان خواهد رفت!
• پس چکار کنیم؟ در ادامه پاسخ به سوال «از کی و چطور جمع‌بندی کنیم؟» به پاسخ این سوال هم می‌رسیم.

درباره مورد دوم:

• چگونه می‌توانیم ذهن خود را آن‌قدر سریع کنیم که در زمان محدود کنکور و تحت شرایط پرتنش بتواند برای یادآوری این حجم بالای مطالب آماده باشد و در عین‌حال اسیر اشتباهات و دام‌های معمول سوالات کنکور نشود؟ با تمرین کردن.
• چگونه تمرین کردنی؟ بهترین راه برای اینکه مطالب درسی را حداقل یکبار مرور کنید و در زمان محدود کنکور بتوانید بالاترین پتانسیل خود را نشان دهید، جمع‌بندی کردن از طریق شرکت در آزمون‌های جامع است، و هیچ آزمون جامعی هم بهتر از کنکورهای سال‌های گذشته نیست.

مثلا احتمالا تکنیک جمع‌بندی سه روز یک‌بار و آزمون‌های شبیه‌سازی شده، به گوشتان خورده است. در این روش، باید بدون مطالعه و فقط با توجه به دانسته‌های پیشین خود، در یک آزمون جامع شبیه‌سازی شده در منزل خود شرکت کنید. سپس پاسخنامه آزمون را به‌صورت مو به مو خوانده و پاسخ‌تان به هر سوال را تحلیل کنید. در اینجا خواهید فهمید که در کدام موضوعات ضعف دارید، کدام مطالب در ذهن‌تان کمرنگ شده‌اند، در هنگام پاسخگویی به کدام دروس دچار کمبود وقت شده‌اید، در کدام مباحث عملکرد خیلی خوبی داشته‌اید و ….

 به این‌صورت به یک درک کلی از وضعیت درسی خود می‌رسید و طبق تحلیلی که انجام داده‌اید، دو روز آینده را بر روی برطرف کردن نقاط ضعف خود وقت می‌گذارید. این نوع روش جمع بندی کنکور برای افرادی که در طول سال تحصیلی ساعت مطالعه بالایی داشته‌اند و تمامی مطالب را به‌خوبی مطالعه و قبلا بر روی مهارت تست‌زنی خود کار کرده‌ بوده‌اند، بسیار مناسب است، اما همه می‌توانند از آن استفاده کنند. با این‌حال با توجه به شرایط فعلی خود، می‌توانید روش سه روز یک‌بار را به 4 یا 5 روز یک‌بار نیز تغییر دهید.

نکات مهم و باید و نبایدهای روش جمع بندی کنکور

اما در این راه باید به چند نکته ضروری دقت کنید:

در دوران جمع‌بندی اصلا قرار نیست شما مبحث تازه‌ای را یاد بگیرید. به‌هیچ وجه این کار را نکنید! در این حالت تمرکز ذهن شما بر روی مبحث جدید باعث می‌شود که در روزهای باقی مانده تا کنکور، تمرکز، دقت و مهارت مغزتان نسبت به تمامی مطالبی که تا آن موقع خوانده بودید، کمتر شود. بنابراین وسوسه نشوید و از خیر هر مبحثی که تاکنون نخوانده بودید بگذرید! به‌جای آن با یک جمع‌بندی مناسب می‌توانید بهترین نتیجه را نسبت به آموخته‌های خود کسب کنید.

همانطور که پیش از این اشاره کردیم، در دوران جمع‌بندی باید تمامی مطالب درسی را یک بار مرور کنید، اما قرار نیست که همه منابع خود را از ابتدا بخوانید! برای انجام این کار هم می‌توانید از آزمون‌های جامعی که در آن‌ها شرکت می‌کنید، کمک بگیرید. در آزمون‌های جامع به‌طور اصولی از تمامی مباحث کنکور سوال طرح شده است. اگر پس از آزمون، تحلیل دقیقی بر روی پاسخنامه خود انجام دهید متوجه موضوعات فراوانی خواهید شد.

مثلا شما اصلا پاسخ برخی سوالات را نمی‌دانید، چون اصلا آن‌ها را نخوانده‌اید. همانطور که گفتیم، در دوران جمع‌بندی از این نوع مباحث به‌طور کامل عبور کنید. یا مثلا پس از تحلیل آزمون متوجه می‌شوید که یک سوال ریاضی را تا نیمه‌های راه درست حل کرده بودید، اما در نهایت به جواب اشتباه رسیده‌اید. دلیل این اشتباه را احتمالا خودتان می‌دانید! آیا بی‌دقتی کرده‌اید؟ بنابراین باید تمرکز خود را در شرایط استرس‌زا بالاتر ببرید. آیا قسمتی از مطلب از یادتان رفته بود؟ بنابراین بهتر است به جزوه و کتاب و خلاصه‌نویسی‌های خود برگردید و هر آنچه که لازم است را مرور کنید. حتی می‌توانید در طول سال، تمام تست‌هایی که می‌زنید را در کتاب خود علامت‌گذاری کنید. سپس در دوران جمع‌بندی، بسته به نیاز خود همه آن تست‌هایی که به‌عنوان مهم علامت‌گذاری شده‌اند را مرور کنید.

خلاصه‌نویسی در طول سال نیز در دوران جمع‌بندی به شما بسیار کمک خواهد کرد. سعی کنید در این مدت زمان در تعداد مشخصی آزمون جامع شبیه سازی شده (چه در منزل و چه در آموزشگاه‌های مختلف) شرکت کنید و در هر آزمون با انجام یک تحلیل مناسب، به مرور کردن آنچه که لازم است بپردازید و نقاط ضعف خود را پوشش دهید. بدین ترتیب پس از هر آزمون شاهد پیشرفت خود خواهید بود.

از کی جمع‌بندی کنکور را شروع کنیم؟

و حال به بررسی سوال اصلی خود می‌رسیم: از کی جمع‌بندی کنکور را شروع کنیم؟ اکثر مشاوران، زمان جمع‌بندی نهایی برای کنکور سراسری را از یک تا دو ماه قبل از آزمون می‌دانند. این مورد نیز به وضعیت شخصی شما بستگی دارد. اگر می‌توانید در یک ماه آخر مانده به کنکور به قول معروف از جان مایه بگذارید! یک ماه جمع‌بندی اصولی، احتمالا برایتان کافی بوده و می‌تواند شما را از بسیاری از رقبا پیش بیندازد.

فاکتورهای مهم در دوران جمع‌بندی کنکور سراسری

چند فاکتور اصلی این دوران را مرور می‌کنیم:

• یادگیری مباحث جدید ممنوع!
• شرکت در آزمون‌های جامع و مهم‌تر از آن، تحلیل اصولی وضعیت پاسخگویی شما به تک‌تک سوالات و سپس کار بر روی نقاط ضعف
• مرور خلاصه‌نویسی‌ها و هر آنچه که حس می‌کنید ممکن است در ذهن شما کمرنگ شده باشد.
• بررسی سوالات و مباحث پرتکرار در کنکورهای سال‌های گذشته و بهبود وضعیت خود در آن‌ها
• پایداری و استمرار در روزهای جمع‌بندی و از دست ندادن وقت
• پیگیری پیشرف‌تان در پاسخگویی به آزمون‌های جامع (هر آزمون نسبت به آزمون قبل)، که باعث افزایش روحیه و انگیزه در شما خواهد شد.

در این مطلب سعی کردیم تا به‌طور خلاصه به بررسی نحوه جمع‌بندی دروس برای کنکور سراسری بپردازیم. با این‌حال برای کسب نتیجه بهتر و انتخاب بهترین روش جمع بندی کنکور می‌توانید از مشاوران معتبر نیز کمک بگیرید.