ترس از شکست در سال کنکور، غلبه بر ترس به روش رتبه های برتر

ترس یکی از قدیمی‌ترین احساسات بشر است و شاید یکی از اولین احساساتی است که اجداد ما یعنی انسان‌های اولیه آن را تجربه کردند. به احتمال زیاد دلیل ترس آن‌ها در آن زمان با دلایلی که ما الان داریم خیلی تفاوت داشت و قطعا یک انسان نخستین در سن 18 سالگی بیشتر از حمله یک خرس می‌ترسید و هیچ ایده‌ای در مورد ترس از شکست در کنکور نداشت!

همان‌طور که در ابتدا عکس العمل اجداد ما به ترس کاملا غریزی بود احتمالا شما هم به صورت ناخودآگاه اولین واکنش‌تان به ترس از نرسیدن به اهدافتان کاملا از روی غریزه است. اما بیایید همان‌طور که انسان‌های نخستین کم کم یاد گرفتند ابزارها و راه‌حل‌هایی برای غلبه بر عامل ترسشان پیدا کنند، ما هم دست به کار شویم تا به غول بزرگ ولی پوشالی ترس از شکست در سال کنکور غلبه کنیم!

دلایل عمده ترس از شکست در سال کنکور

وقتی که شما یک کار مهم و سرنوشت‌ساز مثل هدف‌گذاری برای کنکور را آغاز می‌کنید، طبیعتا در طی مسیرتان کمی احساس ترس یا اضطراب خواهید کرد. این بخش از رفتار شما به عنوان یک داوطلب کنکوری کاملا عادی است و نه تنها ضرری ندارد بلکه کمی ترس می‌تواند جلوی تنبلی کردن و از زیر کار در رفتن‌های رایج داوطلبان را بگیرد.

در واقع ترس از شکست جنبه‌های مثبت و منفی مختلفی دارد و موضوع صحبت ما در این محتوا، بررسی جنبه‌های منفی ترس داوطلبان از شکست خوردن و ارائه راهکارهایی برای این مسئله است. بعد از پرس‌وجو کردن از گروهی از داوطلبان، به این نتیجه رسیدیم که:

قضاوت اطرافیان، ایده‌آل‌گرایی، اضطراب مواجهه با ناشناخته‌ها و تجربه‌های تلخ مشابه از جمله مهم‌ترین دلایل برای ترس از شکست در سال کنکور هستند.

مقاله مرتبط: استرس کنکور؛ چگونه استرسم را برای کنکور کنترل کنم؟

قضاوت اطرافیان، از دلایل ترس از شکست در سال کنکور

قبل از اینکه در مورد قضاوت کسی نگران شوید ابتدا یک سوال مهم از خودتان بپرسید؛ این شخص چه نقشی در زندگی من دارد و اولویت چندم زندگی من است؟ دانش‌آموزی می‌گفت باور کنین همه فامیل‌های ما منتظر دیدن نتیجه کنکور من هستند تا حرفی بزنند و آزارم دهند!

یک بار برای همیشه این قضیه را حل کنید و پرونده آن را ببندید؛ شاید این جمله کلیشه‌ای به نظر برسد اما کسی موفق می‌شود که بتواند در مقابل حرف‌ها و قضاوت‌های سایرین ناشنوا باشد.

داستانی هست در مورد دو قورباغه که در یک گودال افتادند، مردم اطراف آن‌ها جمع شدند و گفتند محال است از این گودال خارج شوید. یکی از دو قورباغه تحت تاثیر این حرف‌ها دست از تلاش برداشت و در گودال ماند و مرد، دیگری آنقدر تلاش کرد و پرید تا عاقبت نجات پیدا کرد. بعدا فهمیدند قورباغه دوم ناشنوا بوده و اصلا حرف‌های اطرافیان را نشنیده است!

ایده‌آل‌گرایی، از دلایل ترس از شکست در سال کنکور

اینکه بزرگ فکر کنید و بزرگ آرزو کنید خیلی خوب است اما حواستان باشد که لقمه را اندازه دهانتان بردارید. یعنی اگر من الان در وضعیت صفر هستم، بهتر است اول هدفم پیشرفت، ارتقا و یادگیری مطالب باشد و بعد به تراز و درصدهای خیلی خوب فکر کنم.

زمانی که شما یک هدف غیر واقعی انتخاب می‌کنید، شاید در ابتدا خیلی شارژ شوید و حتی چند روز طوفانی درس بخوانید اما بعدا که فاصله زیاد خودتان تا هدف را ببینید مغزتان شروع می‌کند به چیدن انواع سناریوهای شکست و به تدریج سایه شوم ترس از شکست در کنکور را روی آرزوهایتان می‌بینید.

اهداف بزرگ را بشکنید و کوچک کنید تا هم رسیدن به آن‌ها راحت‌تر شود و هم با انجام هر گام کوچک، به جای ترس از شکست به تدریج انگیزه‌تان برای ادامه دادن تقویت شود.

اضطراب مواجهه با ناشناخته‌ها، از دلایل ترس از شکست در سال کنکور

یکی از دانش‌آموزهای دوازدهمی من مقاومت شدیدی برای شرکت کردن در کنکور دی ماه داشت و حتی قبول نمی‌کرد به صورت آزمایشی سر جلسه حاضر شود. بالاخره قانع شد و در جلسه کنکور حاضر شد. بعد از برگزاری کنکور به من گفت چقدر کنکور از چیزی که فکر می‌کردم بهتر بود!

اکثر ما زمانی که برای اولین بار با یک موقعیت مواجه می‌شویم، به دلیل جدید بودن و ناشناخته بودن آن موقعیت، به شدت دچار اضطراب می‌شویم اما بعد از تجربه کردن می‌فهمیم که این خود ما بودیم که قضیه را الکی بزرگش کردیم.

داوطلبی با خودش می‌گوید من تا بحال کنکور نداده‌ام اصلا هیچ ایده‌ای ندارم چطوری قبول شوم چرا؟ چون ترس از شکست در کنکور دارد و فکر می‌کند که اصلا تلاش کردن بی‌فایده است. در حالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد که اکثر دانشجویان رشته‌های پرطرفدار همان بار اولی که کنکور دادند موفق شدند؛ اگر بقیه توانستند تو چرا نتوانی؟

مقاله مرتبط: استراحت در دوران کنکور؛ استراحت به سبک رتبه برترها !

تجربه‌های تلخ مشابه، از دلایل ترس از شکست در سال کنکور

ترس از شکست در سال کنکور بین برخی از داوطلبان پشت کنکوری بیشتر از دوازدهمی‌ها است. پارسال خیلی خوب تلاش کردم اما به هدفم نرسیدم می‌ترسم امسال هم دوباره در کنکور شکست بخورم؛ من این جمله را بارها از زبان داوطلبان شنیده‌ام.

هر بار اولین سوال من این است؛ مطمئنی پارسال همه تلاشت را کردی و درست و صحیح تلاش کردی؟ این جور مواقع داوطلب کمی به فکر فرو می‌رود و در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که پارسال کم کاری‌ها و اشتباهاتی هم داشته است.

برای اینکه چیزی را به دست آورید که تا به حال نداشته‌اید، باید آدمی باشید که تا به حال نبوده‌اید؛ یعنی باید مجموعه‌ای از عادت‌های مفید و سازنده را در خودتان ایجاد کنید طوری که یک روز به خودتان بیایید و بگویید من واقعا آدم پارسال نیستم!

ترس از شکست در کنکور چه آسیب‌هایی به داوطلبان می‌زند؟

ترس از شکست در کنکور اگر کنترل نشود داوطلب را وارد یک سیکل معیوب می‌کند؛ به این معنی که داوطلب به جای برنامه‌ریزی کردن و درس خواندن ساعت‌ها کتابش را جلویش می‌گذارد و در مورد شکست خوردن در کنکور خیال‌بافی می‌کند. کم کم تا حدی استرس می‌گیرد که تقریبا فلج می‌شود و نمی‌تواند درس بخواند یا مطالب را می‌خواند اما متوجه نمی‌شود، بعد چون مطالعه خوبی نداشته از خودش رضایت ندارد و فکر می‌کند که محال است من موفق شوم و باز هم ترس از شکست در وجودش قوی‌تر می‌شود.

از یک جایی به بعد باید این چرخه معیوب را بشکنید؛ چجوری؟ با خودتان بگویید من الان وقت ندارم به شکست خوردن فکر کنم فعلا زمان مطالعه و تلاش است، بعدا در مورد این موضوع فکر خواهم کرد و واقعا بعدا به آن فکر کنید و از نظر ذهنی مسئله را حل کنید.

مقاله مرتبط: کنکور را خراب کردم حالا چیکار کنم؛ مدیریت بحران + راهکار جبران

چه عواملی باعث شکست خوردن در سال کنکور می‌شوند؟

چه کسانی در کنکور شکست می‌خورند؟ کسانی که هنوز هدف مشخصی ندارند، به برنامه‌ریزی اعتقادی ندارند یا به برنامه‌هایشان پایبند نیستند… بیایید ابتدا با هم دلایل شکست خوردن در سال کنکور را بررسی کنیم و بعد بنشینید صادقانه با خودتان فکر کنید که کدامیک از این رفتارها را دارید. در ادامه به صورت جدی برای اصلاح این رفتارها اقدام کنید، به این ترتیب تا حد زیادی از شکست خوردن در کنکور پیشگیری کرده‌اید.

عوامل مهم شکست در کنکور عبارتند از:

• مشخص نکردن هدف
• نداشتن پشتکار
• بی‌برنامه‌گی
• فرار کردن از نقاط ضعف
• استفاده همزمان از چند منبع و ایجاد سردرگمی
• عدم خودباوری و نداشتن اعتماد به نفس
• تنبلی کردن
• مقایسه خود با دیگران
• عجول بودن

آیا رتبه‌های برتر هم در سال کنکور ترس از شکست خوردن داشتند؟

شاید باورش سخت باشد اما رتبه‌های برتر هم همه احساسات منفی و ناخوشایند شما را در سال کنکور تجربه می‌کنند؛ می‌پرسید فرق آن‌ها با شما چیست؟ رتبه برترها یاد می‌گیرند که ابتدا هر احساس ناخوشایندی را شناسایی کنند، آن را بپذیرند و بعد برای مدیریت کردنش راه‌حلی پیدا می‌کنند.

اینکه دائم با خودتان تکرار کنید که من ترس از شکست خوردن در کنکور ندارم، کمک زیادی نمی‌کند. بلکه باید یاد بگیرید این احساس را مدیریت کنید و اجازه ندهید شما را تحت تاثیر قرار دهد و به هر سمتی بکشد. این دقیقا همان کاری است که رتبه برترها می‌کنند؛ یعنی از راهکارهای طلایی زیر برای غلبه بر ترس از شکست استفاده می‌کنند.

راهکارهای طلایی رتبه‌های برتر برای غلبه بر ترس از شکست در کنکور

چند سال پیش یکی از بهترین مشاوران کشور در یک برنامه تلویزیونی تکیه کلامی داشت؛ یا راهی خواهم یافت یا راهی خواهم ساخت. شاید شما در حال حاضر زمان کافی برای ساختن راهی به منظور غلبه کردن به ترس از شکست در کنکور نداشته باشید، به همین دلیل توصیه می‌کنم از راهکارهای رتبه‌های برتر برای حل این مشکل استفاده کنید:

• شکست را به عنوان یک نتیجه احتمالی در نظر بگیرید و آن را بپذیرید تا ترستان از شکست خوردن از بین برود.
• صادقانه نقاط ضعفتان را پیدا کنید و پیگیرانه برای رفع آن‌ها اقدام کنید.
• باری به هر جهت و بی‌برنامه درس نخوانید؛ نظم را در کل زندگی‌تان جاری سازید.
• دست از مقایسه کردن خودتان با دیگران بردارید، شاید آن‌ها راه بسیار درازی را طی کرده‌اند تا به جایگاه امروزشان برسند.
• حواستان به صدای داخل سرتان باشد، گفتگوهای ذهنی مثبت و امید بخشی با خودتان داشته‌باشید.
• موفقیت‌هایتان را ثبت کنید و خوتان را بابت آن‌ها تشویق کنید.
• حتی اگر در حال حاضر در جایگاه مورد نظرتان قرار ندارید باز هم به خودتان و توانمندی‌هایتان باور داشته باشید.

شکست خوردن مساوی تسلیم شدن نیست!

شکست خوردن اصلا چیز بدی نیست و حتی می‌توانیم بگوییم مفید هم هست! بله درست خواندید شکست خوردن مفید است اما به شرط اینکه از آن به نفع خودتان استفاده کنید و شکست خوردن برایتان تبدیل به عادت نشود. این یعنی اگر سال گذشته در کنکور به رتبه دلخواهتان نرسیدید یا آزمون‌هایتان را دائم خراب می‌کنید، به جای ترس از شکست خوردن در کنکور و زانوی غم بغل کردن تمام راه‌هایی که به هدفتان ختم نشدند را شناسایی کنید.

به جرات می‌توان گفت که تسلیم نشدن کلید طلایی موفقیت است؛ اگر اولین باری که معلمتان سعی کرد به شما الفبا را یاد دهد و شما چیزی یاد نگرفتید ناامید می‌شد، آیا در حال حاضر می‌توانستید این کلمات را بخوانید؟

اگر اولین بارهایی که سعی کردید راه بروید اما زمین خوردید تسلیم می‌شدید آیا در حال حاضر می‌توانستید روی پاهایتان بایستید؟

چگونه بعد از شکست در کنکور موفق شوم؟

اگرچه با انجام راهکارهای گفته شده می‌توانید احتمال شکست خوردن را کاهش دهید اما باز هم نمی‌توانید آن را صفر کنید. اگر در زمان مطالعه این محتوا طعم شکست در کنکور را چشیده‌اید و هنوز هم مصمم هستید به هدفتان برسید، به نظرم یک فرصت دیگر به خودتان بدهید.

شما که به اصطلاح تا آخر خط رفته‌اید و بدترین اتفاق ممکن را هم تجربه کرده‌اید، از این به بعد زمان خودسازی، افزایش روحیه و برنامه ریزی مجدد است. اول از همه مسئولیت همه شکست‌تان را به تنهایی قبول کنید (صد در صد اشتباهات‌تان را بپذیرید و دنبال مقصر کردن دیگری نباشید) اما خودتان را ببخشید و سرزنش نکنید.

دلایل شکست خوردنتان را با جزئیات دقیق بنویسید و به خودتان قول دهید که از این به بعد اشتباهات گذشته را تکرار نمی‌کنید. حالا دوباره برنامه‌ریزی کنید و شروع کنید.

سخن آخر

مادرم یک شعار قشنگ در زندگی‌اش دارد و آن هم این است؛ ترس برادر مرگ است. اگرچه من اعتقاد دارم که کمی ترس برای یک داوطلب کنکوری به عنوان عامل بازدارنده از تنبلی عمل می‌کند اما به شرط اینکه این ترس از کنترلتان خارج نشود.

در این محتوا در مورد یکی از دغدغه‌های مهم داوطلبان کنکوری؛ یعنی ترس از شکست در سال کنکور صحبت کردیم. ابتدا دلایل عمده ترس از شکست در کنکور و آسیب‌های ناشی از آن را بررسی کردیم، سپس گفتیم که اصلا چه رفتارهایی باعث می‌شود داوطلب به اهدافش نرسد و شکست بخورد. در ادامه راهکارهای رتبه‌های برتر برای غلبه بر ترس از شکست در کنکور را ارائه دادیم و در انتها گفتیم شکست خوردن مساوی تسلیم شدن نیست.

سوالات متداول