راهنمای جامع ترک تحصیل دانش آموزان؛ ابتدایی، متوسطه اول و دوم

ترک تحصیل از مدرسه به شرایطی گفته می‌شود که دانش‌آموز قبل از اتمام یک پایه تحصیلی، به درخواست خودش یا والدینش مدرسه را رها کند و تمایلی به ادامه تحصیل نداشته باشد. این موضوع دلایل مختلفی مانند وضعیت اقتصادی و فرهنگی ضعیف، ازدواج زود هنگام یا حتی ترک مدرسه برای ورود به بازار کار دارد. در این مقاله قصد داریم اطلاعات کاملی را درباره ترک تحصیل دانش آموزان در مقاطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم در اختیارتان قرار دهیم، پس تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید. 

 شرایط ترک تحصیل از مدرسه

به عنوان اولین سوال ممکن است بپرسید اینکه دانش‌آموزی برای مدتی مدرسه را ترک کند و در کلاس‌ها و امتحانات شرکت نکند، به این معنا است که او ترک تحصیل کرده است؟ لزوما خیر، ببینید هر غیبت از مدرسه‌ای ترک تحصیل محسوب نمی‌شود و دانش‌آموز باید یکی از شروط زیر را داشته باشد:

• اصلا در آن واحد آموزشی ثبت نام نکرده باشد. 
• خود دانش‌آموز با سن حداقل ۱۸ سال تمام یا والدین او (قبل از رسیدن به سن ۱۸ سالگی) به مدرسه درخواست ترک تحصیل داده باشند. 
• دانش‌آموز مرتکب تخلفاتی شده باشد و بر اساس مقررات آموزشی، از تحصیل در آن پایه محروم شده باشد. 
• دانش‌آموز برای غیبت از مدرسه و امتحانات پایان ترم دلیل موجه و قابل قبولی نداشته باشد. 
• دانش‌آموز مشمول نظام وظیفه سه ماه یا بیشتر به صورت متوالی و بدون دلیل قانع کننده‌ای از مدرسه غیبت کند. 
• عدم شرکت در امتحانات داوطلب آزاد از نظر مقررات نظام وظیفه عمومی، ترک تحصیل محسوب می‌شود و برای این دانش‌آموزان معافیت تحصیلی صادر نمی‌شود. 

مقاله مرتبط: وقفه تحصیلی و شرایط بازگشت مجدد به مدرسه برای همه مقاطع

قوانین ترک تحصیل در تمام مقاطع

قوانین برای دانش‌آموزانی که مدرسه را رها کرده‌اند در مقاطع مختلف متفاوت می باشد که در ادامه برای هر مقطع به صورت جداگانه این قوانین را بیان کرده‌ایم.

• برای مقطع دبستان

طبق ماده ۱۷ آیین نامه آموزش و پرورش، دانش‌آموزان مقطع دبستان باید در حداقل ۸٠ درصد روزهای آموزشی در مدرسه حضور داشته باشند. ترک تحصیل زمانی است که دانش‌آموز کمتر از این میزان در کلاس‌های درس حاضر می‌شود و هیچ دلیل موجه وقابل قبولی برای این کار ندارد. 

• برای مقطع متوسطه اول

بر اساس ماده ۲۱ آیین نامه در صورتی که دانش‌آموزی در فاصله زمانی بعد از ثبت نام و قبل از برگزاری ارزشیابی نوبت اول مدرسه را ترک کند و هیچ دلیل موجهی برای انجام این کار نداشته باشد، آن سال برای او ترک تحصیل محسوب می‌شود. دقت کنید که در این مورد هیچ فرقی نمی‌کند که دانش‌آموز نمره ارزشیابی تکوینی داشته باشد یا خیر و چون این کار را قبل از ارزشیابی نوبت اول انجام داده برای او کارنامه مردودی صادر نمی‌شود.

حالا اگر دانش‌آموزی بعد از امتحانات نوبت اول و بدون هیچ دلیل قابل قبولی مدرسه را ترک کند و در هیچ کدام از امتحانات نوبت دوم و شهریور شرکت نکند، آن سال برای او ترک تحصیل محسوب شده و برای او کارنامه مردودی صادر می‌شود. 

• برای مقطع متوسطه دوم

بر اساس ماده ۷۷ آیین نامه اگر دانش‌آموزی بعد از ثبت نام و قبل از شرکت در امتحانات نیم‌سال اول بدون عذر موجه مدرسه را ترک کند، حتی اگر نمره ارزشیابی مستمر داشته باشد، آن سال برای او ترک تحصیل محسوب شده و جزو سنوات تحصیلی او محاسبه نمی‌شود. اگر دانش‌آموز بعد از امتحانات نوبت اول مدرسه را ترک کند چطور؟

این دانش‌آموزان هم مشمول قانون ترک تحصیل هستند، در صورتی که این دانش‌آموز مشغول تحصیل در پایه دهم باشد، آن سال برای او جزو سنوات محسوب نمی‌شود، اما برای دانش‌آموزان یازدهمی و دوازدهمی قوانین فرق دارد و آن سال جزو سنوات تحصیلی آنها محسوب می‌شود. 

مقاله مرتبط: مشکلات دانش آموزان ابتدایی؛ راهکارهای مخصوص معلمان

دلایل ترک تحصیل از مدرسه را بشناسیم

گاهی خود دانش‌آموز چون علاقه‌ای به درس خواندن ندارد یا احساس می‌کند انجام این کار بی‌فایده است، تصمیم می‌گیرد مدرسه را ترک کند، اما گاهی شرایط و محیط اطراف، دانش‌آموز را وادار به انجام این کار می‌کنند. در ادامه دلایل این موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده‌ایم: 

• فشارهای خانواده: گاهی سطح فرهنگ خانواده‌ای که دانش‌آموز در آن زندگی می‌کند در حدی نیست که متوجه مزایای درس خواندن شوند، آنها معمولا به دلایلی مانند ازدواج یا ورود به بازار کار فرزندشان را مجبور می‌کنند درس و مدرسه را رها کند. 
• دید منفی نسبت به ادامه تحصیل: ممکن است دانش‌آموزان یا والدین با دیدن افراد تحصیل کرده و بیکار جامعه دلسرد شوند و به این نتیجه برسند که درس خواندن فقط هدر دادن زمان و انرژی است. در چنین شرایطی افراد تصور می‌کنند با رها کردن مدرسه، زودتر می‌توانند به درآمد و رفاه برسند. 
•  مشکلات اقتصادی: ممکن است در یک برهه زمانی خانواده دانش‌آموزی دچار مشکلات اقتصادی شوند و ابعاد این مشکل آنقدر بزرگ باشد که دانش‌آموز را مجبور به ترک مدرسه کند. در چنین شرایطی والدین نمی‌توانند برای تحصیل فرزندشان هزینه کنند و ترجیح می‌دهند او به جای درس خواندن مشغول به کاری شود و از لحاظ مالی خانواده را حمایت کند. 
• فضای نامناسب مدرسه: نداشتن امکانات آموزشی کافی در مدرسه، بدرفتاری معلم‌ها یا آزار همکلاسی‌ها و محتوای آموزشی غیر جذاب کتاب‌های درسی از دیگر دلایلی هستند که باعث می‌شوند دانش‌آموزان تمایلی به ادامه تحصیل نداشته باشند. 
• مشکلات روانشناختی: تعدادی از دانش‌آموزان به ویژه در مقطع دبستان، به خاطر عدم تمرکز یا ناتوانی در یادگیری دروس دچار افت تحصیلی می‌شوند. همچنین، برخی از آنها با مشکلاتی مانند اضطراب اجتماعی یا کمبود اعتماد به نفس دست و پنجه نرم می‌کنند. این موارد باعث می‌شود دانش‌آموز احساس کند در محیط مدرسه کارآمد نیست و باید این محیط را ترک کند. 
• محیط متلاطم خانه: گاهی محیط خانه به دلایلی مانند بیماری والدین، طلاق، دعواهای مکرر و اعتیاد آشفته می‌شود. در این موقعیت دانش‌آموز آنقدر درگیر مشکلات خانواده می‌شود که دیگر انگیزه ادامه تحصیل ندارد، والدین هم آنقدر درگیر مشکلات هستند که متوجه این موضوع نمی‌شوند. 
•  تاثیر پذیرفتن از هم‌سالان: نوجوانان در برهه سنی حساسی هستند و به شدت از دوستانشان تاثیر می‌گیرند، پس ممکن است ناگهان تحت تاثیر دیگران به این نتیجه برسند که مدرسه رفتن و درس خواندن بیهوده است! 

راهکارهایی برای جلوگیری از ترک تحصیل

شاید شما عزیزانی که این مقاله را مطالعه می‌کنید والدین یا معلم دانش‌آموزی باشید که قصد دارد مدرسه را ترک کند و شما به دنبال راه‌حلی هستید که او را از انجام این کار منصرف کنید. به کمک راهکارهای زیر تا حد زیادی می‌توانید به این مشکل غلبه کنید: 

• قبل از اینکه در مقابل تصمیم دانش‌آموز گارد بگیرید، با او رابطه دوستانه‌ای برقرار کنید تا بتواند به شما اعتماد کند و در مورد دلایلی که او را مجبور کرده چنین تصمیمی بگیرد صحبت کند. 
• اگر او به دلایل روانشناختی مانند اعتماد به نفس پایین یا کمبود تمرکز قصد انجام این کار را دارد، می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید. 
• برای آینده تحصیلی دانش‌آموز هدفی مشخص کنید تا او با انگیزه بیشتری مسیرش را ادامه دهد. 
• به عنوان والدین سعی کنید تا حد امکان فرزندتان را از مشکلات خانوادگی دور نگه دارید و از او توقع مشارکت در حل مسائل را نداشته باشید. 
• در صورتی که چیزی در محیط مدرسه او را آزار می‌دهد، بهتر است با معلم‌ها و مدیر مدرسه ارتباط برقرار کنید و اگر نتوانستید مشکل را حل کنید، دانش‌آموز را به یک مدرسه دیگر ببرید.
• حتما دانش‌آموز را از عواقب تصمیمش آگاه کنید، احتمالا در مورد درستی آن شک می‌کند و حتی ممکن است نظرش را تغییر دهد. 

عواقب ترک تحصیل که شاید به آنها فکر نکرده باشید! 

برخی دانش‌آموزان مجبورند مدرسه را رها کنند اما تعدادی از آنها فکر می‌کنند انجام این کار فوایدی برای آنها دارد! واقعیت این است که نه تنها ترک تحصیل هیچ فایده‌ای برای دانش‌آموزان ندارد، حتی می‌تواند در طولانی مدت صدمات جبران ناپذیری به آینده آنها بزند. در ادامه لیستی از عواقب این کار را ارائه کرده‌ایم: 

• از دست دادن بسیاری از فرصت‌های شغلی به دلیل نداشتن مدرک دیپلم
•   احساس ناکافی بودن و اعتماد به نفس پایین به دلیل مقایسه خود با دیگر افراد جامعه
• ازدواج اجباری دخترها برای دریافت حمایت مالی
• نداشتن اطلاعات و سواد کافی برای راهنمایی کردن فرزندان در آینده
• انجام مشاغلی که ربطی به استعداد و توانایی‌های فرد ندارند
• درگیر شدن با مشکلات اجتماعی در حالی که شخص هنوز آمادگی سنی و عقلی مواجهه با چنین مسائلی را ندارد
• افسردگی و پشیمانی از ترک مدرسه

مقاله مرتبط: چگونه یک دانش آموز موفق باشیم؛ 7 رازی که باید بدانید!

چطور برای ترک تحصیل اقدام کنیم؟ 

اگر همچنان تصمیم دارید درس خواندن را رها کنید، باید مراحل زیر را طی کنید: 

• دانش‌آموز یا والدین باید به مدرسه مراجعه کنند و به مدیر مدرسه درخواست ترک تحصیل دهند. 
• در ادامه مدیر مدرسه وارد سامانه سیدا به نشانی sida.medu.ir می‌شود و گزینه عملیات اولیه را انتخاب می‌کند. 
• سپس وارد بخش سازماندهی و ثبت نام شده و مشخصات فردی دانش‌آموز را وارد می‌کند. 
• در ادامه بعد از مشاهده اسامی دانش‌آموزان و انتخاب اسم دانش‌آموز، مدیر باید دلایل دانش‌آموز برای انصراف از تحصیل را در سامانه ثبت کند. 
• در نهایت درخواست ترک تحصیل دانش‌آموز به صورت قانونی ثبت می‌شود. 

توجه کنید در صورتی که دانش‌آموزی در مدرسه ثبت نام نکند یا بعد از ثبت نام، در امتحانات و کلاس‌ها شرکت نکند و هیچ دلیل موجهی هم برای این کار نداشته باشد، خود به خود آن سال تحصیلی برای او به عنوان ترک تحصیل محسوب می‌شود.

 بازگشت به مدرسه بعد از ترک تحصیل

تعدادی از دانش‌آموزان پشیمان می‌شوند و می‌خواهند دوباره به مدرسه برگردند و ادامه تحصیل دهند. طبیعتا شرایط برای این افراد با دانش‌آموزانی که به صورت عادی در آن پایه تحصیل می‌کنند فرق دارد، به خصوص اگر چند سال از ترک تحصیل آنها گذشته باشد. موضوع مهم در این زمینه حداقل و حداکثر سن دانش‌آموزان برای تحصیل در یک پایه است، اگر دانش‌آموز شرایط سنی را داشته باشد می‌تواند مجدد در مدارس عادی تحصیل کند اما اگر این شرایط را نداشته باشد، باید در مدارس بزرگسالان ثبت نام کند. برای اطلاع از این شرایط سنی به جداول زیر مراجعه کنید. 

👈 شرایط سنی برای مقطع دبستان

👈 شرایط سنی برای متوسطه اول

👈 شرایط سنی برای متوسطه دوم

مقاله مرتبط: امسال تو خرخون کلاس باش! گرفتن بهترین نتیجه با سه تکنیک جادویی

سوالات متداول

سخن پایانی

ترک تحصیل از مدرسه گاهی به درخواست دانش‌آموز و والدین او صورت می‌گیرد و گاهی هم شرایطی پیش می‌آید که دانش‌آموز مجبور به انجام این کار می‌شود. در این محتوا ابتدا در مورد شرایط این موضوع برای مقاطع دبستان، متوسطه اول و دوم و دلایل رها کردن مدرسه صحبت کردیم. در ادامه گفتیم که چطور والدین می‌توانند از این اتفاق جلوگیری کنند و عواقب آن را به دانش‌آموزان اطلاع دهند. همچنین، در مورد نحوه ثبت آن در سامانه سیدا اطلاعاتی ارائه کردیم و در انتها گفتیم دانش‌آموزانی که از ترک تحصیل پشیمان شده‌اند تحت چه شرایطی می‌توانند مجدد به مدرسه برگردند.

اگر در این زمینه سوالی در ذهنتان دارید، می‌توانید سوالات‌تان را در قسمت دیدگاه با کارشناسان پایتخت کتاب در میان بگذارید.