دانش آموزان شلوغ و بازیگوش؛ چالش ها و نحوه برخورد با آن ها
دانش‌آموزان شلوغ و بازیگوش کاسه صبر معلم، والدین و همکلاسی‌هایشان را لبریز می‌کنند و اغلب در روند یادگیری خودشان و سایر دانش‌آموزان اختلال ایجاد می‌کنند. سر به راه کردن این گروه از دانش‌آموزان کار راحتی نیست و نیازمند اطلاعات دقیق و کامل و رسیدن به پاسخ این سوالات است؛ چرا دانش‌آموزان شیطنت می‌کنند؟ چطور با دانش‌آموزان شلوغ برخورد کنیم؟ چه راهکارهایی برای برخورد با دانش‌آموزان شلوغ وجود دارد؟ با شیطنت‌های دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی چه کنیم؟ چه موقع دانش‌آموزان را به روانشناس ارجاع دهیم؟ تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید چون قرار است در ادامه به پاسخ تک تک این سوالات بپردازیم.
علت شلوغ کردن دانش‌آموزان در کلاس
برای بررسی علت شلوغ کردن دانش‌آموزان، بهتر است آنها را به دو دسته کودک و نوجوان تقسیم کنیم، دانش‌آموزانی که در گروه سنی کودک هستند، انرژی بسیار زیادی دارند و از طرفی هنوز یاد نگرفته‌اند چطور و کجا این انرژی را تخلیه کنند. ممکن است این دانش‌آموزان تصمیم بگیرند ناگهان در حین تدریس درس ریاضی در کلاس، با اذیت کردن دوستشان یا خندیدن و بلند حرف زدن، انرژی زیادشان را خالی کنند.
در مورد نوجوانان می‌توان گفت این دسته از دانش‌آموزان در دوران بلوغ به سر می‌برند و با بحران‌های بلوغ دست و پنجه نرم می‌کنند. این دانش‌آموزان ممکن است نگرانی خود نسبت به یک موضوع یا اعتراض به یکی از قوانین کلاس را به شکل شیطنت و شلوغ کردن نشان دهند.
نحوه برخورد با دانش‌آموزان بازیگوش
احتمالا ۲٠ سال پیش معلم‌ها در مورد نحوه برخورد با دانش‌آموز شلوغ مطالعه و تحقیق چندانی نمی‌کردند و فقط یک راهکار برای برخورد با آنها داشتند، تنبیه بدنی! در دنیای پیشرفته امروز چنین نحوه برخوردی کاملا منسوخ شده، چون به اثبات رسیده که این روش برخورد به روح و روان دانش‌آموز و معلم لطمه جدی وارد می‌کند.
بهترین نحوه برخورد با دانش‌آموز شلوغ، درک وضعیت او، برقراری ارتباط دوستانه با او، تلاش برای پیدا کردن علل رفتاری و صبر و حوصله از جانب معلم و والدین است. گاهی دانش‌آموزان با شیطنت کردن فقط در پی دریافت توجه و محبت هستند و گاهی از عواقب رفتار خود هیچ اطلاعی ندارند، پس بهترین نحوه برخورد با چنین دانش‌آموز ی، برخورد دوستانه و صبورانه است.
مقاله مرتبط: دانش‌آموزان حواس پرت و بی‌دقت؛ معرفی علل و راه های مقابله
نبایدهای رفتاری با دانش‌آموزان شلوغ و بازیگوش
برخورد کردن با دانش‌آموزان بازیگوش و شلوغ، شبیه به راه رفتن روی لبه تیغ است. کافی است برای مدیریت این دانش‌آموزان از راه سرزنش، دعوا و تنبیه وارد شوید تا اوضاع را از چیزی که هست بدتر کنید. به همین دلیل توصیه می‌کنیم به نبایدهای رفتاری زیر توجه ویژه‌ای داشته باشید:
- از تنبیه بدنی جدا خودداری کنید.
- سعی کنید در جمع و در مقابل سایر دانش‌آموزان به دانش‌آموز شلوغ تذکر ندهید، این کار به عزت نفس دانش‌آموز آسیب می‌زند.
- هرگز این دانش‌آموزان را بابت رفتارشان تحقیر یا سرزنش نکنید، چون انجام این کار او را از محیط مدرسه فراری می‌دهد.
- دانش‌آموز شلوغ را با دانش‌آموزان آرام مقایسه نکنید، این کار باعث می‌شود حس خشم و حسادت در دانش‌آموز شلوغ تحریک شود.
- به عنوان معلم از ناظم یا مدیر مدرسه برای ایجاد ترس و تذکر دادن استفاده نکنید.
- تا حد امکان خونسردی‌تان را حفظ کنید و از عصبانی شدن، فریاد کشیدن و ترک کردن کلاس بپرهیزید.
- به دانش‌آموزان برچسب نزنید، چون ممکن است رفتار آنها موقتی باشد اما بر چسبی که شما به آنها می‌زنید تا بزرگسالی همراهشان می‌ماند.
مقاله مرتبط: راهکارهایی نوین برای یادگیری بهتر دانش‌آموزان
بهترین راهکارها برای برخورد با دانش‌آموزان شلوغ
در ادامه قصد داریم راهکارهای عملی برای برخورد با دانش‌آموزان بازیگوش و شلوغ ارائه کنیم، سعی کنید راهکارهای مختلفی را امتحان کنید چون گاهی یک راهکار برای یک دانش‌آموز جواب می‌دهد و برای دانش‌آموز دیگر تاثیری ندارد:
1- بی‌اعتنایی کنید
یادتان باشد که اکثر اوقات شلوغ کردن و بی‌نظمی اسلحه دانش‌آموزان برای گرفتن توجه معلم و همکلاسی‌ها است و می‌تواند یک رفتار موقتی و زود گذر باشد. پس اگر شما با هر بی‌نظمی و شلوغی به شدت برخورد کنید، توجه و امتیازی که دانش‌آموز شلوغ می‌خواهد را به او داده‌اید و حتی او را به بیشتر شلوغ کردن تشویق کرده‌اید. در نتیجه، بهتر است تا حد امکان برخی رفتارها را تحمل کنید و از شیطنت‌های گاه و بی‌گاه برخی دانش‌آموزان چشم‌پوشی کنید و به اصطلاح به روی خودتان نیاورید.
2- اگر بی‌اعتنایی جواب نداد، شخصا با دانش‌آموز صحبت کنید
گاهی بی‌اعتنایی جواب نمی‌دهد و دانش‌آموز برای گرفتن توجه، جو کلاس را بهم می‌ریزد و در روند تدریس شما اختلال ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی باز هم توصیه می‌کنیم خونسردی‌تان را حفظ کنید و همان لحظه و در مقابل سایر دانش‌آموزان واکنش نشان ندهید. بعد از اتمام کلاس از دانش‌آموزی که شیطنت کرده بخواهید در کلاس بماند و شخصا با او صحبت کنید.
سعی کنید با لحن دوستانه‌ای با او حرف بزنید، از کلمات مناسب استفاده کنید و او را قضاوت نکنید. فقط از او در مورد علت رفتارش بپرسید و در مورد عواقب کارش و اینکه کل کلاس به خاطر شیطنت‌های او آسیب می‌بینند صحبت کنید. در نهایت دوستانه از او بخواهید نظم کلاس را به هم نزند و به او اطمینان دهید که در این راه از او حمایت می‌کنید.
مقاله مرتبط: استرس و اضطراب دانش‌آموزان؛ راهکارهای طلایی برای کنترل و مدیریت استرس
3- آرام و قاطع برخورد کنید
اگر بعد از طی دو مرحله قبلی همچنان راه به جایی نبردید و نتوانستید روی دانش‌آموز شلوغ تاثیری بگذارید، در گام بعدی با او برخورد قاطعانه‌ای داشته باشید و با لحن محکم اما آرام به او تذکر بدهید. می‌توانید جریمه‌ای برای شیطنت تعیین کنید و به نوعی عواقب شلوغ کردن در کلاس را به دانش‌آموزان نشان دهید.
دقت کنید حتی در این مرحله هم نباید آشفته و عصبی شوید یا با دانش‌آموز شلوغ مقابله به مثل کنید. هر زمان که خونسردی‌تان را از دست دادید، مکث کوتاهی بکنید و سعی کنید خودتان را آرام کنید و بعد تذکرات لازم را بدهید.
4- به جای سرزنش به نقاط مثبت دانش‌آموز اشاره کنید
یکی از روش‌های تربیتی مهم و کارآمد، اشاره به نقاط قوت و توانمندی‌های افراد به جای تحقیر و سرزنش کردن آنها است. بر خلاف تذکر دادن که بهتر است در خلوت انجام شود، توصیه می‌کنیم تشویق و تاکید روی توانمندی‌های دانش‌آموزان را در مقابل سایر همکلاسی‌هایشان انجام دهید. شاید انقدر ازدست شیطنت‌های دانش‌آموزی کلافه شده‌اید که هیچ ویژگی مثبتی در او پیدا نمی‌کنید، اما اگر کمی صبر کنید و او را زیر نظر بگیرید، متوجه برخی نقاط مثبت او خواهید شد.
با تاکید روی نقاط مثبت، دانش‌آموز توجهی که می‌خواهد را بدون شیطنت دریافت می‌کند و متوجه می‌شود همیشه نیاز نیست برای دریافت توجه از راه‌های منفی اقدام کند.
5- او را در ردیف جلو بنشانید
از قدیم الایام هر دانش‌آموزی که می‌خواست شلوغ کند به ردیف‌های انتهای کلاس پناه می‌برد، چون دسترسی و کنترل معلم روی این ردیف‌ها کمتر است. اگر دانش‌آموزی دائم در انتهای کلاس مشغول شیطنت و بهم ریختن نظم کلاس است، از او بخواهید جایش را عوض کند و در ردیف جلو بنشیند. خیلی وقت‌ها دانش‌آموزان شهامت کافی برای شیطنت کردن در مقابل معلم و در ردیف‌های جلو ندارند و همین تغییر کوچک به آسانی مشکل را حل می‌کند.
مقاله مرتبط: افت تحصیلی دانش آموزان؛ دلایل، نشانه‌ها و راهکارهای کلیدی جبران آن
6- با دانش‌آموز شلوغ ارتباط بهتری برقرار کنید
گاهی معلم‌ها ناخودآگاه و بدون اینکه متوجه باشند، با گروه خاصی از دانش‌آموزان ارتباط بهتری برقرار می‌کنند. این دانش‌آموزان ممکن است زرنگ‌تر، باهوش‌تر، زیباتر یا خوش سروزبان‌تر از سایرین باشند. همین موضوع حس حسادت سایر دانش‌آموزان را تحریک می‌کند و تعدادی از این دانش‌آموزان با شیطنت و لجبازی اعتراض خود را به این تبعیض رفتاری نشان می‌دهند.
پس سعی کنید با دانش‌آموز شلوغ تماس چشمی برقرار کنید، او را دوستانه و به اسم کوچکش صدا بزنید و به نظرات و صحبت‌های او بیشتر از پیش توجه نشان دهید.
7- به آنها حس ارزشمندی بدهید
حدس بزنید چه زمانی ما حس ارزشمندی بیشتری می‌کنیم؟ وقتی به ما مسئولیتی داده می‌شود! پس با همین ترفند به دانش‌آموز شلوغ و بازیگوش احساس ارزشمندی و مفید بودن بدهید و به این ترتیب آنها را مشغول انجام کاری کنید. وقتی دانش‌آموز مشغول انجام مسئولیتش می‌شود، احساس نزدیکی بیشتری با معلم می‌کند و دیگر نمی‌خواهد با شیطنت کردن او را ناراحت کند. از طرفی چون سرگرم انجام مسئولیتش است، انرژی او تخلیه می‌شود و دیگر وقت و انرژی اضافی برای شیطنت کردن ندارد.
8- تنبیه به اندازه و از روش مناسب
تنبیه بندی، پای تخته ایستادن، رفتن به دفتر مدیر و … روش‌های مناسبی برای تنبیه دانش‌آموزان شلوغ و بازیگوش نیستند، اما این به آن معنا نیست که کلا باید دور تنبیه کردن را خط بکشید. گاهی تنبیه کردن لازم است اما به شرط اینکه از حد خارج نشود و به روش مناسبی انجام شود. تعیین جریمه روش تنبیه مناسبی است، می‌توانید برای کلاس‌تان یکسری قانون وضع کنید و بعد برای سرپیچی از این قوانین جریمه تعیین کنید.
به این ترتیب، انگشت اتهام شما به سمت شخص خاصی نیست و به کسی توهینی هم نمی‌کنید، اما باید تاکید کنید همه دانش‌آموزان وظیفه دارند به قوانین کلاس احترام بگذارند، در غیر این صورت باید عواقب کارشان را بپذیرند. یکی از روش‌های جریمه می‌تواند این باشد که دانش‌آموزی که نظم کلاس را بر هم زده است، باید تا پایان ساعت تخته را پاک کند.
مقاله مرتبط: بهترین روش‌های تشویق کودکان برای نوشتن مشق و انجام تکالیف
برخورد با دانش‌آموزان شلوغ در مقطع دبستان
دانش‌آموزان دبستانی پرانرژی‌تر هستند و کمتر تمایل دارند به قوانین پایبند بمانند، به همین دلیل شیطنت بیشتری هم به خرج می‌دهند. توصیه ما به معلم‌های مقطع دبستان این است که سعی کنند جو کلاس را از حالت رسمی و خشک خارج کنند و موقعیت‌های بیشتری برای انجام بازی‌های دسته جمعی و فعالیت بدنی دانش‌آموزان فراهم کنند.
دو دلیل برای این توصیه داریم، اول اینکه با انجام بازی، کارهای گروهی و فعالیت بدنی، بخشی از انرژی دانش‌آموزان تخلیه می‌شود و دوم اینکه کلاس از حالت یکنواختی خارج می‌شود، چون گاهی دانش‌آموزان دبستانی به خاطر بی‌حوصلگی و یکنواخت بودن جو کلاس، دست به شیطنت و بی‌نظمی می‌زنند.
چه وقت از روانشناس کمک بگیریم؟
اکثر دانش‌آموزان به تناسب سنشان شیطنت‌هایی دارند و این شیطنت‌ها اکثرا بی‌ضرر بوده و اختلالی در تمرکز و یادگیری مطالب درسی یا انجام تکالیف ایجاد نمی‌کند. اما گاهی اوضاع بدتر از تصورات ما است، برای مثال دانش‌آموزی با هیچ راهکاری تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و شیطنت‌هایش در کلاس به ضرر او و سایر دانش‌آموزان تمام می‌شود. حتی گاهی شلوغی و شیطنت در کلاس درس، نشان دهنده یک مشکل جدی مانند بیش‌فعالی یا واکنش او به موضوعی است که فراتر از حد توان او است.
در چنین شرایطی بهتر است والدین و معلمان به جای اصرار روی راهکارهای خودشان، از یک روانشناس و فرد متخصص در این حوزه کمک بگیرند.
مقاله مرتبط: دانش آموزان بیش فعال؛ هر آنچه معلمین و والدین باید بدانند
چند توصیه به والدین …
در انتها چند توصیه برای والدین دانش‌آموزان شلوغ و بازیگوش داریم چون معتقدیم اگر والدین با چنین دانش‌آموزانی در منزل برخورد مناسبی داشته باشند، تا حد زیادی می‌توانند به کنترل انرژی فرزندشان و در نتیجه آرامش جو کلاس درس، معلم و سایر دانش‌آموزان کمک کنند. در ادامه توصیه می‌کنیم به جای دعوا، سرزنش و تنبیه فرزند بازیگوش‌تان به توصیه‌های زیر عمل کنید:
- سعی کنید به اندازه کافی به فرزندتان محبت کنید تا او برای دریافت این محبت و توجه در کلاس و مدرسه دردسر ایجاد نکند.
- با فرزندتان دوست باشید و جو صمیمانه‌ای در محیط منزل ایجاد کنید تا او بتواند با خیال راحت در مورد روزی که در مدرسه داشته و کارهایی که انجام داده صحبت کند.
- یک راهکار عالی برای تخلیه انرژی فرزندتان، این است که او را در کلاس‌های ورزشی ثبت نام کنید.
- اگر امکان ثبت نام در کلاس‌های ورزشی ندارید، می‌توانید روزانه چند دقیقه در منزل با فرزندتان بازی کنید و او را به فعالیت کردن وادار کنید.
- به اندازه کافی و به روش درست از تشویق و تنبیه استفاده کنید.
- به تغذیه فرزندتان توجه بیشتری داشته باشید، به جای شیرینی، شکلات، بستنی و کافئین که سطح انرژی او را به یک باره بالا می‌برد، از میوه و آجیل برای تغذیه مدرسه او استفاده کنید.
- اگر خودتان به تنهایی نتوانستید رفتار فرزندتان را مدیریت کنید و کاری از معلم و کادر مدرسه هم در این زمینه برنمی‌آید، حتما از یک روانشناس باتجربه کمک بگیرید.
سوالات متداول
برخورد دوستانه و صمیمانه، جستجو برای علت رفتار دانش‌آموزان و داشتن صبر و تحمل بهترین روش‌ها برای برخورد با دانش‌آموزان شلوغ و بازیگوش هستند.
از دست دادن خونسردی، تنبیه بدنی، ارجاع به ناظم و مدیر مدرسه، برچسب زدن، توهین، تحقیر، لجبازی و داد و فریاد کردن از جمله نبایدهای رفتاری در برابر دانش‌آموزان شلوغ هستند.
سخن پایانی
دانش‌آموزان شلوغ و بازیگوش سر هر کلاسی حضور دارند و معمولا نظم کلاس را بر هم می‌زنند و دردسرساز هستند، برای کنترل و مدیریت این دسته از دانش‌آموزان، باید ابتدا علت رفتار آنها را پیدا کنیم. شیطنت دانش‌آموزان معمولا به علت انرژی بالای آنها و نیازی است که به دریافت توجه دارند. همچنین، برای کنترل این دانش‌آموزان نباید از توهین، سرزنش، داد و فریاد، مقایسه و تنبیه فیزیکی استفاده کنید بلکه می‌توانید به کمک راهکارهایی مانند بی‌اعتنایی، صحبت دوستانه در خلوت، رفتار آرام و قاطعانه، تاکید روی ویژگی‌های مثبت، دادن مسئولیت به آنها و … با دانش‌آموزان بازیگوش و شلوغ برخورد کنید.
اگر هیچ کدام از راهکارها پاسخ‌گو نبود، لازم است از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. در انتها اگر در مورد موضوع این محتوا سوالی دارید یا راهکاری به ذهنتان می‌رسد، درخواست می‌کنیم نظرات‌تان را در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
درباره نویسنده
نویسنده : سارا رسولی
دانشجوی پزشکی اراک، فارغ التحصیل پروتز دندان تبریز ، مشاور تخصصی کنکور تجربی و عضو تیم تولید محتوای بانک کتاب پایتخت
ااااا دیدی چی شد؟ هیچ کس نظر نذاشته :(