روش مطالعه PQ6R؛ آموزش جامع به همراه مثال

لطفا برای چند دقیقه همه حواستان را جمع کنید تا روش مطالعه PQ6R را یاد بگیرید، چون در دنیایی که همه چیز در حال تغییر کردن و پیشرفت است، وقت آن شده شما دانشآموزان عزیز هم از روشهای مطالعه بهتر و کارآمدتری به جای روشهای قدیمی و کم بازده استفاده کنید. روش مطالعه PQ6R یک روش مطالعه اصولی است که شامل ۸ مرحله یعنی پیشخوانی، پرسش، مطالعه دقیق، ثبت کردن، تفکر عمیق، بازنگری، بازگو کردن و مرور است. با به کارگیری این روش نه تنها درس خواندن برایتان آسان میشود بلکه از مطالعه کردن لذت هم میبرید، پس تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید تا با هم مراحل مختلف این روش را یاد بگیریم.
چرا روش مطالعه PQ6R؟
گاهی دانشآموزان از این گلایه دارند که ساعت مطالعه بالایی دارند و هر روز منظم درس میخوانند اما همه چیز کند پیش میرود و به نتیجه دلخواهشان نمیرسند! مشکل اینجا است که اکثر بچهها فک میکنند درس خواندن و پر کردن ساعت مطالعه، به تنهایی موفقیتشان را تضمین میکند، در حالیکه آنچه که در کنار ساعت مطالعه بالا نیاز دارند و حتی مهمتر هم هست، یادگیری روشهای مطالعه اصولی است.
روش مطالعه PQ6R مغز شما را عمیقا با مطالبی که میخوانید درگیر میکند و بعد از طی کردن گامهای مختلف این روش متوجه میشوید چنان روی جزئیات آن مبحث به تسلط رسیدهاید که میتوانید به هر تیپ سوالی از آن مبحث پاسخ دهید. از طرفی چون مطالب را درست و حسابی یاد گرفتهاید و صرفا حفظ نکردهاید، این مطالب برای مدت طولانی در حافظه بلند مدت شما ثبت میشوند.
گام به گام تا اجرای روش مطالعه PQ6R
فرقی نمیکند دانشآموز کدام پایه هستید یا میخواهید از این روش برای مطالعه چه درسی استفاده کنید، خیالتان راحت باشد چون این روش همیشه جواب میدهد! روش مطالعه PQ6R یک روش ۸ مرحلهای است که اسم آن مخفف حرف اول گامهای این روش است، برای اجرای این روش گامهای زیر را به ترتیب دنبال کنید.
مرحله اول، پیشخوانی یا preview
اکثر دانشآموزان عادت دارند از همان ابتدا سراغ اصل مطلب بروند و بدون مقدمه و ایجاد آمادگی ذهنی، مطالعه یک درس را آغاز کنند. در حالیکه لازم است از قبل موتور مغزتان را گرم کنید و آن را آماده دریافت مطالب کنید، در این مرحله قرار است شما فقط چند دقیقه زمان صرف کنید اما به واسطه همین چند دقیقه، چند ساعت از زمان کل مطالعه آن درس را ذخیره میکنید.
روش اجرا: کافی است ۱٠ دقیقه زمان بگذارید و سرتیترها و عنوانهای هر پاراگراف را بخوانید، تصاویر، جداول و نمودارهای آن درس را بررسی کنید و نوشتههای زیر تصاویر و نمودارها را مطالعه کنید. سپس، پرسشهای موجود در متن درس یا پایان درس را بخوانید تا به یک درک کلی از موضوع آن درس برسید.
مرحله دوم، پرسش یا Question
بعد از روشن کردن موتور مغز به کمک پیشخوانی، حالا باید مغزتان را بیشتر آماده دریافت اطلاعات کنید، چطوری؟ با سوال پرسیدن. زمانی که معلم از شما سوالی میپرسد و مجبورید برای رسیدن به پاسخ آن سوال فکر کنید، ذهنتان در آن لحظه به شدت درگیر و کنجکاو میشود و میخواهد هر طور شده به پاسخ برسد، پس اطلاعاتی که بعد از آن دریافت میکند را بهتر یاد میگیرد، بیایید از این خاصیت در گام دوم استفاده کنیم.
روش اجرا: از مطالبی که حین پیشخوانی مطالعه کردهاید چند سوال طرح کنید، با خواندن هر سرتیتر ممکن سوالی در مورد آن به ذهنتان برسد، در غیر این صورت میتوانید از سوالات متن درس برای طرح سوالات جدید ایده بگیرید. ممکن است سوالات شما چندان عالی و حرفهای نباشند، اما هیچ اشکالی ندارد در هر صورت لازم است هر سوالی که به ذهنتان میرسد را مطرح کنید.
مرحله سوم، مطالعه دقیق یا Read
خب بعد از طی کردن دو مرحله قبلی حسابی ذهنتان را آماده یادگیری مطالب کردهاید، در گام سوم قرار است کلیات هر مبحث را بخوانید و درک کنید و بعد سراغ مبحث بعدی بروید. توجه کنید که هدف از این مرحله یادگیری اصل مطلب است و قرار نیست با جزئیات درگیر شویم یا ساعتها در این مرحله درجا بزنیم، فقط میخوانیم، میفهمیم و رد میشویم.
روش اجرا: هر درس را به چند پاراگراف تقسیم کنید، هر پاراگراف را به دقت و با تمرکز مطالعه کنید و سعی کنید کلیات مطالب را یاد بگیرید. توجه کنید که در این مرحله قرار نیست چیزی را حفظ کنیم، نکات را چند بار تکرار کنیم یا روی صد در صد مطالب به تسلط برسیم. حتی اگر در حین مطالعه دقیق، مطلبی را متوجه نشدید، نباید خیلی روی آن مطلب متوقف شوید، بلکه بهتر است کنار آن مطلب یک علامت سوال بگذارید و از آن بگذرید.
مرحله چهارم، ثبت کردن یا Record
خب در گام قبلی گفتید چیزی را حفظ نکنید، در این صورت آیا مطالبی که خواندیم در حافظه ما ثبت میشوند؟ بله، در این گام دقیقا هدف ما ثبت مطالب است، چطوری؟ قرار است به کمک یادداشتبرداری این کار را انجام دهیم. در حین یادداشتبرداری ذهن ما با موضوع درگیر میشود و احتمال حواسپرتی کاهش پیدا میکند. از طرفی در حین یادداشتبرداری ما کلمات مهم و کلید واژهها را ثبت میکنیم و بعدها میتوانیم با مرور آنها مطالب را به لایههای عمیق حافظهمان بفرستیم.
روش اجرا: بعد از مطالعه هر پاراگراف، کلمات کلیدی و نکات مهم را خیلی کوتاه و خلاصه یادداشت کنید، از نوشتن جملات طولانی یا یادداشت کردن تک تک جزئیات پرهیز کنید. میتوانید از نمودار درختی یا جدول برای نظم دادن به یادداشتهایتان استفاده کنید و توصیه میکنیم حتما مقاله “یادداشت برداری چیست” را در وبلاگ پایتخت کتاب مطالعه کنید.
مرحله پنجم، تفکر عمیق یا Reflect
اینکه شما هر مبحث را جداگانه بخوانید و یاد بگیرید خیلی خوب است اما اصلا کافی نیست، چون در سوالات امتحانی یا تستهای کنکور طراحان مطالب مختلف را با هم ترکیب میکنند، پس شما هم باید یک گام به عقب بردارید و سعی کنید با تفکر عمیق بین تمام مطالبی که خواندهاید ارتباط برقرار کنید.
روش اجرا: بعد از اینکه با طی گامهای قبلی مطالعه یک درس را به پایان رساندید، لازم است روی مطالبی که خواندهاید عمیقتر فکر کنید، مثلا تمام یادداشتهایتان را مطالعه کنید و سعی کنید الگوی کلی آن درس را درک کنید و بین مطالب و نکات مختلف ارتباط برقرار کنید. حتی در این مرحله برای درک عمیق ابعاد مختلف یک موضوع و برقراری ارتباط بین مباحث مختلف، میتوانید تعدادی تست و نمونه سوال حل کنید.
مرحله ششم، بازنگری یا Revise
در این مرحله میخواهیم مجدد به متن درس برگردیم و یک بار دیگر کل درس را بازنگری کنیم، نترسید قرار نیست مجدد کل درس را بخوانیم، بلکه قرار است ابهامات را برطرف کنیم. به کمک یادداشتبرداری و تفکر عمیق، اکنون دید وسیعتر و بهتری از مطالب پیدا کردهایم پس احتمالا الان میتوانیم مطالبی که قبلا درک نکرده بودیم را متوجه شویم.
روش اجرا: اگر یادتان باشد در مرحله سوم یا مطالعه دقیق گفتیم لازم نیست خیلی روی درک مطالب پافشاری کنیم و زمان زیادی برای آن صرف کنیم و از شما خواستیم کنار مطالبی که متوجه نمیشوید یک علامت سوال بگذارید. در این مرحله قرار است فقط به همان بخشها مراجعه کنیم و سعی کنیم به درک خوبی از آن مطالب برسیم. اگر خودتان به تنهایی به نتیجه نرسیدید، میتوانید از درسنامه کتاب های کمک درسی یا فیلمهای آموزشی استفاده کنید یا از معلمتان بخواهید یک دور آن بخش را برایتان توضیح دهد.
مرحله هفتم، بازگو کردن یا Recite
برای اینکه مطمئن شویم همه مطالب را خوب درک کردهایم و جزئیات را به حافظه سپردهایم، لازم است یک دور کل مطالب را بازگو کنیم. ممکن است حین بازگو کردن متوجه شویم مطلبی را درست یاد نگرفتهایم و به اصطلاح در آن قسمت گیر داریم یا حتی نیاز داشته باشیم یادداشتهایمان را تکمیل یا اصلاح کنیم. با انجام این مرحله در واقع مطالب را در ذهنتان مرتب میکنید و به آنها نظم میدهید، به این ترتیب بعدها هم راحتتر میتوانید نکات را به یاد بیاورید.
روش اجرا: فرض کنید یک دانشآموز فرضی مقابل شما نشسته و سعی کنید مطالبی که یاد گرفتهاید را با جزئیات و به زبان ساده برای او توضیح بدهید. هر کجا که به مشکل برخوردید، برای یادآوری نکات به یادداشتهایتان مراجعه کنید. همچنین، مواردی که درست یاد نگرفتهاید یا آنها را فراموش کردهاید را یادداشت کنید تا بعدا آنها را مجدد مطالعه کنید. این مرحله فرصت خوبی برای اصلاح کردن یادداشتها و اضافه کردن نکات جدید به آنها است.
مرحله هشتم، مرور کردن یا Review
شاید باورتان نشود اما اگر مرحله آخر یعنی مرور منظم مطالب را نادیده بگیرید، تمام گامهایی که قبلا طی کردهاید بیفایده میشوند و تلاشتان به هدر میرود! چون هر چقدر هم که یک موضوع را خوب یاد بگیرید، باز هم فراموشی خاصیت طبیعی مغز ما است و خواه ناخواه بعد از مدتی، بخشی از مطالب از حافظهتان پاک میشود. هر چند به کمک یک روش مطالعه اصولی مانند روش مطالعه PQ6R، هم احتمال فراموشی کمتر میشود و هم میتوانید سریعتر مطالب را بازیابی کنید.
روش اجرا: میتوانید در پایان روز، پایان هفته و پایان هر ماه، مطالب را به کمک یادداشتها و کلمات کلیدی که نوشتهاید مرور کنید. همچنین، یک راه موثر برای مرور مطالب به ویژه بعد از گذشت مدت زمان نسبتا طولانی، حل تعدادی سوال از آن مبحث در قالب یک آزمون است. اگر میخواهید مرور کردن را به صورت حرفهای یاد بگیرید، پیشنهاد میکنیم مقاله “نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده” را در وبلاگ پایتخت کتاب مطالعه کنید.
سوالات متداول
چون به کمک این روش با مفاهیم و نکات هر درس حسابی درگیر میشوید و ناخودآگاه مطالب در حافظه بلند مدت شما ذخیره میشود، به این ترتیب هم سرعت مطالعهتان بالا میرود و هم از درس خواندن لذت میبرید.
این روش شامل ۸ مرحله یعنی پیشخوانی، طرح پرسش، مطالعه دقیق، ثبت کردن، تفکر عمیق، بازنگری، بازگو کردن و مرور است.
سخن پایانی
روش مطالعه PQ6R یک روش مطالعه ۸ مرحلهای برای یادگیری عمیق مطالب، مطالعه فعالانه و درگیر شدن با موضوعات و سپردن جزئیات هر درس به حافظه بلند مدت است. این روش شامل پیشخوانی، طرح پرسش، مطالعه دقیق، ثبت کردن، تفکر عمیق، بازنگری، بازگو کردن و مرور است که هر مرحله را کامل توضیح دادیم.
برای اینکه از اجرای این روش حداکثر نتیجه را بگیرید و بازدهی درس خواندنتان را چند برابر کنید، لازم است صبر داشته باشید و این روش را چند بار برای مطالعه دروس مختلف اجرا کنید تا حسابی روی آن مسلط شوید. اگر هم سوالی در مورد این روش دارید، میتوانید سوالاتتان را در قسمت دیدگاهها بپرسید، کارشناسان پایتخت کتاب در اسرع وقت به سوالات شما عزیزان پاسخ خواهند داد.
ااااا دیدی چی شد؟ هیچ کس نظر نذاشته :(