چرا نمراتم بیسته اما نمی‌تونم تست بزنم؟ تفاوت امتحانات تشریحی و تستی

چندی پیش یکی از داوطلبان درس‌خوان با نگرانی از من پرسید چرا با اینکه اکثر نمراتم در مدرسه 20 هستند نمی‌توانم تست بزنم و آزمون‌هایم را مدام خراب می‌کنم؟ ممکن است با خودتان فکر کنید مگر برای تست زدن یادگیری مطالب کتاب درسی کافی نیست پس چرا نتیجه امتحانات تشریحی و تستی تا این حد تفاوت دارد؟ ریشه این ماجرا در یک نکته ساده اما مهم است؛ تستی خواندن با تشریحی خواندن تفاوت زیادی دارد و اکثر داوطلبان سال‌ها به تشریحی خواندن عادت کرده‌اند و فکر می‌کنند با همان روش‌های قدیمی می‌توانند در امتحانات تستی هم موفق شوند. در ادامه می‌خواهیم تفاوت امتحانات تشریحی و تستی را با هم بررسی کنیم و برای موفقیت در امتحانات تستی راهکارهایی ارائه دهیم.

مقاله مرتبط: چرا درس می‌خونم ولی نتیجه نمی‌گیرم؟

چرا در تست‌زنی انقدر ضعیفم؟

خیلی وقت‌ها بچه زرنگ‌ها و دانش‌آموزانی که اکثر نمراتشان در مدرسه بالا است به سال کنکور که می‌رسند دچار افت تحصیلی می‌شوند و روحیه خود را می‌بازند. این داوطلبان ابتدا با اعتماد به نفس بالایی آزمون ثبت نام می‌کنند اما بعد از دو یا سه آزمون متوجه می‌شوند در تست‌زنی به شدت ضعف دارند و بابت همین موضوع به تلاششان شک می‌کنند. توصیه می‌کنم قبل از اینکه ناامید شوید ابتدا دلایل این اتفاق را بررسی و رفع کنید. اکثر داوطلبان به خاطر یکی از دلایل زیر در تست‌زنی ضعیف عمل می‌کنند:

1. یادگیری ناقص مطالب

حتما برایتان پیش آمده که سر جلسه امتحانات تشریحی بخشی از پاسخ را فراموش کرده‌اید اما بقیه قسمت‌ها را نوشته‌اید و قسمتی از نمره آن سوال را هم دریافت کرده‌اید. متاسفانه برای امتحانات تستی چنین چیزی جواب نمی‌دهد، در واقع شما برای حل یک تست باید اطلاعات کاملی داشته باشید. گاهی داوطلبی واقعا تلاش کرده و درس خوانده اما نرسیده مطالعه یک مبحث را کامل کند و با اطلاعات ناقص شروع به حل تست‌های آن بخش می‌کند، کاملا طبیعی است که از پس حل تست‌های آن قسمت برنیاید یا تست‌ها را اشتباه حل کند.

• حل نکردن تست کافی

شاید شنیده باشید تست‌زنی یک مهارت است و برای اجرای درست هر مهارتی باید آن را بارها و بارها تمرین کنید؛ یعنی بعد از مطالعه هر موضوعی صرف نظر از اینکه به تسلط رسیده‌اید یا نه، دست به قلم شوید و شروع به حل تست کنید. گاهی من می‌بینم داوطلبان از روی تست‌ها روخوانی می‌کنند، این روش کاملا غلط است و با این کار فقط وقتتان را هدر می‌دهید و در مورد یادگیری آن موضوع هم دچار یک اعتماد به نفس کاذب می‌شوید! هر بار داوطلبی از من می‌پرسد برای هر درسی چه تعداد تست بزنم می‌گویم هر چقدر بیشتر بهتر؛ اما تعداد استاندارد تست به ازای هر بازه مطالعاتی یک و نیم ساعته، 20 الی 30 تست است. زیاد است؟ طبیعی است که در ابتدا در تست‌زنی کند باشید اما با تمرین به تدریج سرعتتان به حدی بالا می‌رود که این تعداد تست به نظرتان کم هم می‌آید!

• فاصله زیاد بین مطالعه و تست‌زنی

طراحان سوالات تستی به طرز ناجوانمردانه‌ای به جزئیات اهمیت می‌دهند و این یکی از تفاوت‌های اساسی سوالات تستی و تشریحی است. وقتی برای اولین بار مطلبی را مطالعه می‌کنید حتی اگر خیلی عالی هم آن را یاد گرفته باشید، بعد از چند ساعت به تدریج فرآیند فراموشی آغاز می‌شود و حدس بزنید چه قسمت‌هایی زودتر از همه فراموش می‌شوند؟ بله جزئیات! فرض کنیم امروز درسی را خوانده‌اید اما می‌خواهید دو روز دیگر تست‌هایش را بزنید، قطعا در این فاصله بخش زیادی از جزئیات موضوع را فراموش می‌کنید و در نتیجه از پس حل تست‌هایش برنمی‌آیید. راه‌حل این است که بلافاصله بعد از مطالعه هر مبحث، برای آن تعدادی تست آموزشی حل کنید.

• مدیریت ضعیف آزمون و غلبه استرس

حتی اگر شاگرد اول کلاس هم باشید و تمام نمرات شما 20 باشند اما مدیریت آزمون بلد نباشید اطلاعاتتان به دادتان نمی‌رسند! همان طور که می‌دانید زمان در آزمون‌های تستی محدود است و مدیریت زمان حرف اول را می‌زند، بارها پیش آمده داوطلب درس‌خوان و زرنگی که حتی معدلش در مدرسه 20 است، سر جلسه آزمون نمی‌تواند زمان را مدیریت کند و چون توقع بالایی از خودش دارد بیشتر از سایر داوطلبان مضطرب می‌شود و در نهایت نتیجه‌اش واقعا در حد تلاشش نخواهد بود. اگر می‌خواهید مدیریت آزمون‌های تستی را یاد بگیرید پیشنهاد می‌کنم مقاله مدیریت جلسه کنکور را در وب سایت پایتخت کتاب مطالعه کنید.

• شاید داری اشتباه می‌زنی

من کاملا قبول دارم که شما همه تلاشتان را می‌کنید و در مدرسه جزو دانش‌آموزان ممتاز هستید و حق دارید توقع داشته باشید در امتحانات تستی هم بدرخشید؛ اما شاید روش درست کنکوری درس خواندن را بلد نیستید. ببینید ما از کلاس اول دبستان درگیر امتحانات تشریحی هستیم و کاملا منطقی است که بعد از این همه سال و امتحان تشریحی دادن کاملا دستمان آمده باشد که چطور خودمان را برای امتحانات مدرسه آماده کنیم. حالا دانش‌آموزی که 12 سال امتحان تشریحی داده و به آن سبک مطالعه عادت کرده ناگهان در آزمون‌های تستی شرکت می‌کند، بدون اینکه از قبل خودش را برای این مدل آزمون‌ها آماده کرده باشد یا روش تستی درس خواندن را بداند! در ادامه در مورد تفاوت تشریحی درس خواندن با کنکوری خواندن بیشتر صحبت می‌کنیم.

• امان از تست‌های ترکیبی

گاهی برای پاسخ دادن به یک تست لازم است اطلاعات جامعی از چند فصل یا حتی چند کتاب داشته باشید؛ برای مثال داوطلبی یک فصل از کتاب زیست یازدهم را خیلی خوب و عالی خوانده و اگر از او امتحان تشریحی این فصل را بگیرند بدون شک نمره‌اش کمتر از 20 نمی‌شود؛ اما زمانی که سراغ تست‌های این قسمت می‌رود متوجه می‌شود برای حل برخی تست‌ها نیاز به اطلاعاتی از پایه دهم دارد. راه‌حل این است که در زمان مطالعه، فصول و مطالب مختلف را به صورت ترکیبی و با هم بخوانید تا بتوانید تست‌های ترکیبی را پاسخ دهید.

• حافظه کوتاه مدت یاری نمی‌کند

تعداد زیادی از بچه زرنگ‌های ما در ایام امتحانات به خصوص روز قبل از امتحان سنگ تمام می‌گذارند و تک تک کلمات کتاب را حفظ می‌کنند اما همین که از جلسه امتحان خارج می‌شوند حافظه آنها به تنظیمات کارخانه برمی‌گردد! در واقع این عزیزان روز امتحان از حافظه کوتاه مدت خود استفاده کرده‌اند؛ اما شما به من بگویید آیا امکان دارد در عرض چند روز کل دروس تخصصی را به صورت فشرده بخوانیم و به حافظه کوتاه مدت بسپاریم و سر جلسه کنکور از حافظه کوتاه مدت‌مان کمک بگیریم؟ پس این روش درس خواندن شاید برای امتحان مدرسه جوابگو باشد اما کاربرد چندانی برای کنکور و آزمون‌های تستی ندارد!

دلیل اینکه نمرات شما در مدرسه بیست هستند اما نمی‌توانید تست بزنید می‌تواند این باشد که به اندازه کافی تست کار نمی‌کنید، مطالب را به صورت ترکیبی و مفهومی مطالعه نمی‌کنید، همیشه فقط از حافظه کوتاه مدت خود استفاده می‌کنید، در مدیریت جلسه آزمون ضعف دارید یا فاصله زیادی بین درس خواندن و تست زدن می‌اندازید.

چرا امتحانات تشریحی راحت‌تر هستند؟

اولین دلیل اینکه امتحانات تشریحی راحت‌تر از امتحانات تستی به نظر می‌رسند این است که با انقدر در امتحانات تشریحی مدرسه شرکت کرده‌ایم که حسابی قلق تشریحی خواندن دستمان آمده است. دلیل دیگر این است که حجم مباحث امتحانات تشریحی محدود است و راحت‌تر می‌توانیم روی مطالب به تسلط برسیم؛ مثلا هرگز معلم شما همزمان از ریاضی دهم، یازدهم و دوازدهم از شما امتحان تشریحی نمی‌گیرد. به علاوه همان‌طور که اشاره کردیم سر جلسه امتحانات تشریحی حافظه کوتاه مدت به کمک‌مان می‌آید و کافی است از دو روز قبل برای یک امتحان تشریحی سنگ تمام بگذاریم تا نمره ما 20 شود؛ اما برای یک آزمون تستی شما باید روی مطالب تسلط کامل داشته باشید.

تفاوت امتحانات تشریحی و تستی

دلیل اینکه اکثر دانش‌آموزان در امتحانات تشریحی موفق‌تر از آزمون‌های تستی عمل می‌کنند، تفاوت در ماهیت خود این امتحان‌ها هست. یک مثال واضح از تفاوت ماهیت امتحانات تشریحی و تستی این است که در امتحانات تستی فقط و فقط جواب آخر اهمیت دارد، حالا هر چقدر هم داوطلبی راه‌حل را درست نوشته باشد کافی است یک مثبت و منفی را اشتباه کند یا یک نکته کوتاه را جا بی‌اندازد تا به جواب آخر نرسد و آن تست را از دست بدهد. در حالی که در امتحانات تشریحی هر قسمت از پاسخ سوال یک بارم‌بندی جداگانه دارد و خیلی وقت‌ها جواب آخر بخش کوچکی از کل نمره یک سوال را به خود اختصاص می‌دهد. یکی دیگر از تفاوت‌های بزرگ امتحانات تشریحی و تستی، زمان کافی امتحانات تشریحی و زمان محدود و کم امتحانات تستی است.

تفاوت تشریحی درس خواندن با کنکوری خواندن

خیلی وقت‌ها داوطلبان می‌پرسند تشریحی خواندن با تستی خواندن چه فرقی دارد؟ زمانی که شما خودتان را برای یک آزمون تستی آماده می‌کنید باید به یک آیتم بسیار مهم دقت کنید، آن هم به تسلط رسیدن روی مطالب است. زمانی که شما به تسلط می‌رسید، برای یافتن پاسخ نیازی ندارید خیلی فکر کنید و در همان زمان محدود آزمون‌های تستی به جواب می‌رسید. همچنین می‌توانید مطالب مختلف را در ذهنتان ترکیب کنید و در دام‌های ناجوانمردانه طراحان سوال هم گرفتار نمی‌شوید. اگر از شما بخواهم شعری که هر روز سر صف مدرسه می‌خواندید را برایم بخوانید بی‌درنگ و با کمترین فشار آن شعر را به یاد می‌آورید؛ چرا؟ چون سال‌ها هر روز این شعر را تکرار کرده‌اید، برای مسلط شدن روی مطالب درسی هم باید تا می‌توانید این مطالب را مرور کنید و از همه مهم‌تر تست بزنید و تست بزنید!

چطور در امتحانات تستی پیشرفت کنم؟

فرمول موفقیت در امتحانات تستی ساده است اما به شرطی نتیجه می‌دهد که حداقل برای چند ماه تکرار شود، پس اصلا حق ندارید ابتدای مسیر ناامید شوید و جا بزنید و ممکن است چند هفته ابتدایی پیشرفتی نبینید اما اگر ادامه بدهید حسابی پیشرفت می‌کنید. برای موفقیت در امتحانات تستی گام‌های زیر را دنبال کنید:

• ابتدا یک مبحث نسبتا کوتاه را انتخاب کرده و آن را در حد فهم و یادگیری مطالعه کنید.
• بلافاصله برای این مبحث چند تست آموزشی بزنید. یعنی زمان و درصد نگیرید و بعد از حل هر تست پاسخنامه را با دقت مطالعه کرده و سراغ تست بعدی بروید.  (در این مرحله احتمالا اکثر تست‌ها را اشتباه پاسخ می‌دهید.)
• یک بار دیگر و با دقت بیشتر مبحث مورد نظر را بخوانید. (در این مرحله نکاتی را می‌بینید که دور اول متوجه آنها نشده بودید.)
• وقتی کل فصل به پایان رسید، یک خلاصه جمع‌وجور اما کامل تهیه کنید.
• در فواصل منظم خلاصه‌ها را مطالعه کنید و تست زمان‌دار بزنید.
• وقتی چند فصل را مطالعه کردید، یک آزمون از کل این فصول بدهید.
• مهم‌تر از حل تست و زدن درصد بالا، تحلیل تست‌ها و پاسخنامه است. چرا این سوال را غلط جواب دادم؟ کدام نکته را بلد نبودم یا فراموش کرده بودم.

صبور باش!

به عنوان آخرین توصیه می‌خواهم شما کنکوری‌های همیشه نگران و عجول را به صبر دعوت کنم! عزیزان پیشرفت در آزمون‌های تستی چیزی نیست که یک شبه به دست بیاید، می‌دانم دوست ندارید این جمله را بشنوید اما باید صبور باشید. اگر بخواهم یک نصیحت ارزشمند به شما بکنم آن هم این است که تا می‌توانید تست بزنید و از تست‌زنی نترسید، خب اطلاعات من هنوز ناقص هستند، هنوز مطالب را حفظ نکرده‌ام، می‌ترسم تست بزنم و اشتباه بزنم. هیچ اشکالی ندارد، حتی زمانی که آمادگی کاملی برای حل تست ندارید باز هم تست بزنید! منتظر نباشید بعد از چند دور خواندن یک مطلب سراغ حل تست‌ها بروید چون اصلا هدف ما از تست‌زنی تکمیل یادگیری، مرور مطالب، یافتن اشکالات و در نهایت رسیدن به تسلط است.

وقتی برای بار اول سوالات یک مبحث را کار می‌کنید کاملا طبیعی است که از هر 10 سوال فقط بتوانید به 3 سوال پاسخ دهید؛ پس توقع بالایی از خودتان نداشته باشید.

صحبتی با یازدهمی‌ها

اگرچه روز به روز سهم آزمون کنکور در قبولی رشته مورد علاقه داوطلبان کمتر شده و امتحانات تشریحی نهایی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند؛ اما هنوز هم کنکور به قوت خودش باقی است و تاثیر غیر قابل انکاری در سرنوشت داوطلبان دارد. می‌دانم که اوضاع برای داوطلبان یازدهمی چندان راحت نیست و این داوطلبان امتحانات مهم نهایی را پیش‌رو دارند؛ اما توصیه می‌کنم از تابستان سال یازدهم یا حداقل ابتدای سال تحصیلی تست‌زنی را آغاز کنند. وقتی شما سال دوازدهم تازه به فکر تست‌زدن می‌افتید با نقطه ضعف‌های زیادی مواجه می‌شوید که برطرف کردن آنها در عرض چند ماه امکان پذیر نیست. اما اگر از پایه یازدهم تست‌زنی را به طور جدی شروع کنید، سال دوازدهم مثل یک کنکوری حرفه‌ای و با تجربه تست می‌زنید!

سخن آخر

شاید شما بچه خرخوان کلاس باشید و در مدرسه به کمتر از نمره بیست قانع نشوید اما با این حال در آزمون‌های تستی لنگ بزنید! البته این مشکل مختص شما نیست و داوطلبان زیادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، به همین دلیل در این محتوا ابتدا در مورد دلایل عملکرد ضعیف داوطلبان در آزمون‌های تستی صحبت کردیم، تفاوت تستی درس خواندن و تشریحی درس خواندن را بررسی کردیم و روش موفقیت در آزمون‌های تستی را ارائه کردیم. در انتها گفتیم که بهتر است داوطلبان تست‌زنی را به طور جدی از سال یازدهم شروع کنند و برای پیشرفت در آزمون‌های تستی صبور باشند. اگر هنوز هم سوالی در این مورد در ذهنتان دارید، می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه این محتوا با ما در میان بگذارید.

چند سوال متداول