تاثیر اعتماد به نفس در موفقیت دانش آموزان؛ روش های افزایش اعتماد به نفس

در تمام این مدتی که به عنوان مشاور تحصیلی فعالیت می‌کنم، با دانش‌آموزان مختلفی در ارتباط بودم و همیشه برایم سوال بود که چرا دو دانش‌آموز با سطح علمی و میزان تلاش نسبتا برابر نتایج کاملا متفاوتی می‌گیرند؟ چه عاملی به جز تلاش و مطالعه در موفقیت یک دانش‌آموز تاثیر دارد؟ تا کنون از خودتان پرسیده‌اید که چرا بعضی از افراد به هر هدفی که در زندگی‌شان دارند می‌رسند؟ چه نیروی جادویی به کمک آن‌ها می‌آید؟ آیا هوش و توانایی خارق العاده و فرابشری دارند؟ قطعا خیر!

در این مقاله قصد دارم پرده از این راز بردارم و به شما بگویم تاثیر اعتماد به نفس در موفقیت دانش آموزان چقدر زیاد است و با هر سطح علمی و هر سابقه‌ای که دارید، می‌توانید به هدفتان در کنکور سراسری برسید. اصلا قصد دارم در مورد عاملی با شما صحبت کنم که اگر به آن توجه کنید و آن را پرورش دهید، نه فقط در زمینه کنکور بلکه در تمامی زمینه‌ها پیشرفت می‌کنید. این عامل معجزه‌گر اعتماد به نفس است، تا چه حد با تعریف اعتماد به نفس و تاثیر آن در موفقیت آشنایی دارید؟ آیا تفاوت اعتماد به نفس با عزت نفس را می‌دانید؟

مقاله مرتبط: نحوه مطالعه کنکور در ایام مدرسه؛ برقراری تعادل بین مطالعه پایه‌های دهم و یازدهم و دوازدهم

با نیروی جادویی اعتماد به نفس آشنا شوید!

اصلا اغراق نیست اگر بخواهیم از اعتماد به نفس به عنوان یک نیروی جادویی یاد کنیم؛ اما قبل از هر چیزی بگذارید یک تعریف کوتاه در مورد اعتماد به نفس داشته باشیم.

اعتماد به نفس را در سه کلمه می‌توانیم خلاصه کنیم: شناخت، باور و پذیرش

این یعنی شما شناخت دقیقی از نقاط ضعف و قوتتان داشته باشید و در عین حال به خودتان و توانایی‌هایتان برای غلبه به مشکلات و رسیدن به هدفتان باور داشته باشید. در عین حال می‌دانید که انسان کاملی نیستید و خودتان را با وجود همه ویژگی‌های مثبت و منفی‌تان پذیرفته‌اید.

به عنوان مثال یک دانش‌آموز با اعتماد به نفس کسی است که از ویژگی‌های اخلاقی خودش آگاهی کامل دارد و هدفش را واضح مشخص کرده است، می‌داند که احتمالا با هدفش فاصله زیادی دارد اما به خودش برای غلبه کردن به سختی‌ها و طی کردن مسیر اعتماد دارد و در مورد همه موارد گفته شده به پذیرش رسیده است. خب این شناخت و باور و پذیرش چگونه در سال کنکور به کمک ما می‌آیند؟

اعتماد به نفس یک مفهوم نسبی است نه مطلق!

شاید فکر کنید داشتن اعتماد به نفس صرفا مساوی است با توانایی سخنرانی کردن در یک جمع بدون اینکه دست و پایتان را گم کنید یا توانایی برقراری ارتباط با افراد مختلف؛ در حالی که اعتماد به نفس در همه زمینه‌ها موثر است و تعریف می‌شود. اگر کسی اعتقاد داشت که شما اصلا اعتماد به نفس ندارید به هیچ وجه حرفش را قبول نکنید، چون اعتماد به نفس یک مفهوم نسبی است. یعنی ممکن است شما در زمینه آشپزی کردن یا رانندگی اعتماد به نفس خوبی داشته باشید اما مثلا در زمینه یادگیری درس فیزیک اعتماد به نفس شما پایین باشد.

خبر خوب این است که اولا هیچ کس در دنیا کاملا بی‌بهره از اعتماد به نفس نیست، دوما شما می‌توانید در زمینه‌های متفاوت اعتماد به نفستان را تقویت کنید، فقط کافی است مسیر درست را پیدا کنید و صبور باشید.

به عنوان یک تمرین کوچک از شما می‌خواهم به یک کار که در آن توانایی خوبی دارید فکر کنید. این کار هر چیزی می‌تواند باشد؛ مثلا فرض کنیم کاری که شما به خوبی از پس انجام آن برمی‌آیید آشپزی کردن است. حالا می‌خواهم به این سوال پاسخ دهید که وقتی به آشپزی کردن ( یا هر کاری که در آن مهارت دارید ) فکر می‌کنید چه احساسی دارید؟ حالا اگر از شما بخواهم که برای من یک غذای خوب بپزید مضطرب می‌شوید؟ کارتان را عمدا به تعویق می‌اندازید؟ قطعا نه! چرا؟ چون برای انجام آن کار به خودتان اعتماد دارید و می‌دانید که از پس این کار برمی‌آیید.

نقش اعتماد به نفس در یادگیری دانش‌آموزان

یکی از شایع‌ترین مشکلات در دانش‌آموزان کمبود یا نداشتن اعتماد به نفس است که این موضوع به طور مستقیم در یادگیری تاثیرگذار است. بسیار دیده شده که دانش‌آموزی با سطح ضعیف درسی ولی با اعتماد به نفس بالا توانسته‌است با تلاش زیاد به تسلط و یادگیری بسیار خوبی در درس‌هایش برسد.

زمانی که شما مدام در ذهنتان این موضوع که من نمی‌توانم درس‌هایم را یاد بگیرم؛ یا من بچه باهوشی نیستم تکرار می‌شود، ناخودآگاه تلاشی هم در جهت یادگیری نمی‌کنید و حتی قدم اول را هم برنمی‌دارید. در واقع این جملات ترمزی برای یادگیری و موفقیت هستند. در صورتی که اگر اعتماد به نفس خود را بالا نگه دارید، یادگیری فقط با کمی سعی و تمرکز بیشتر به راحتی به دست می‌آید.

چطور اعتماد به نفسم را بالا ببرم؟

حتما می‌گویید خب معلوم است که برای انجام دادن کاری که در آن مهارت دارم اعتماد به نفس هم دارم اما چطور می‌توانم اعتماد به نفسم را برای انجام کاری که نقطه ضعف من است تقویت کنم؟ بیایید به همان مثال آشپزی کردن برگردیم (شما می‌توانید هر کاری که خودتان در آن مهارت دارید را جایگزین کنید).

می‌خواهم به اولین روزهایی که آشپزی کردن را شروع کردید فکر کنید، اوضاع چطور بود؟ آیا غیر از این است که چند بار غذاهای شما سوخت یا آنقدر بدمزه شد که خودتان هم حاضر نشدید آن را بچشید! در این شرایط شما چه واکنشی نشان دادید؟ مطمئنم دلسرد و ناامید نشدید و آنقدر از بقیه سوال کردید و در کتاب‌ها و وب سایت‌های آشپزی جستجو کردید تا بالاخره ایراد کارتان را یافتید. اگر الان کسی اولین غذایی که خودتان به تنهایی پختید را بچشد باورش می‌شود که روزی دستپخت شما در این حد بوده است!؟

آنچه که تلاش می‌کنم به شما بگویم این است که بالا بردن اعتماد به نفس کاری یک شبه نیست؛ باید علی‌رقم همه احساسات بد و ترسی که از یادگیری ریاضی دارید استارت کار را بزنید و به خودتان اعتماد داشته باشید چون شما قادرید هر مانعی را از سر راه بردارید؛ کافی است کم کم روند کارتان را بررسی کنید و اشکالات را یکی بعد از دیگری برطرف کنید، صبر داشته باشید و بعد از آن معجزه‌اش را ببینید.

چند تکنیک برای افزایش اعتماد به نفس

می‌دانم که عاشق این هستید که همیشه برای پیشرفت کردن در کارهایتان چند تکنیک مشخص به شما معرفی کنم، البته که چنین کاری را برای شما انجام می‌دهم اما فراموش نکنید که در پاراگراف قبلی اصل مطلب را به شما گفتم. می‌خواهم خیلی شسته و رفته و در قالب چند تکنیک به شما بگویم که برای افزایش اعتماد به نفس (در هر زمینه نه فقط کنکور) چه کنید، البته یادتان باشد که این تکنیک‌ها را باید بارها تکرار و تمرین کنید:

با ترس‌هایتان روبه‌رو شوید

ترسیدن نشانه ناتوانی شما نیست چون ترس یک احساس کاملا طبیعی است؛ اما اگر بیش از حد به ترستان پروبال بدهید و بگذارید به شما غلبه کند، آن وقت اولین نشانه‌های ناتوانی در شما ظاهر می‌شود. باور کنید ترس‌های شما به آن بزرگی نیست که تصور می‌کنید، اگر باور ندارید فقط یک بار ترستان را کنار بگذارید و با آن روبه‌رو شوید آن وقت متوجه می‌شوید که قضیه را زیادی جدی گرفته‌بودید.

گفتگوی ذهنی مثبتی داشته باشید

گفتگوی ذهنی همان صدایی است که در سر همه ما وجود دارد، دقیقا همان صدایی است که دائم با ما حرف می‌زند. متاسفانه اکثر افراد گفتگوی ذهنی خوبی با خودشان ندارند و اکثر اوقات توی ذهنشان با خودشان درگیرند یا خودشان را سرزنش می‌کنند. شاید اصلا متوجه این موضوع نشوید اما گفتگوهای ذهنی منفی دشمن اعتماد به نفس شما هستند.

دفعه بعدی قبل از اینکه توی ذهنتان یک دعوای حسابی با خودتان راه بی‌اندازید و خودتان را سرزنش کنید، فکر کنید طرف حساب شما یک آدم مهم است یا کسی است که احترام خاصی برایش قائل هستید!

کارهایتان را تقسیم بندی کنید

اگر یک هدف بزرگ برای خودتان دارید سعی کنید آن را به اهداف کوچک‌تر تقسیم کنید؛ چون شما خیلی بهتر از پس کارهای کوچک برمی‌آیید و همین باعث افزایش اعتماد به نفس شما می‌شود. دقیقا بر عکس این موضوع هم صادق است؛ یعنی زمانی که از پس یک کار بزرگ برنیایید قبل از هر چیزی توانایی خودتان را زیر سوال می‌برید.

خودتان را قبول داشته باشید، حتی به زور

فکر می‌کنید هیچ ویژگی مثبتی ندارید؟ در هیچ کاری مهارت ندارید؟ خودتان را، دقیقا همینی که هستید را قبول داشته باشید، اصلا وانمود کنید که خودتان را قبول دارید؛ بله منظورم دقیقا این است که خودتان را گول بزنید! باور کنید نتیجه این کار شما را شگفت‌زده خواهد کرد.

در کارهای گروهی شرکت کنید

تحقیقات نشان می‌دهد که شرکت کردن در کارهای گروهی و همکاری کردن با دیگر افراد تاثیر بسیار زیادی روی افزایش اعتماد به نفس دارد. اگرچه گفتیم که اعتماد به نفس یک امر نسبی است و ممکن است کسی در یک زمینه اعتماد به نفس داشته باشد و در یک زمینه نه؛ اما تقویت اعتماد به نفس در هر حوزه‌ای به شما کمک می‌کند تا بتوانید اعتماد به نفستان را در سایر زمینه‌ها هم افزایش دهید.

خودتان را با کسی مقایسه نکنید

از شما فقط و فقط یک نسخه در دنیا وجود دارد، نه آدمی کاملا شبیه شما است و نه شما دقیقا شبیه کسی هستید؛ پس چرا خودتان را با افراد دیگر مقایسه می‌کنید؟ شاید کسی که شما امروز او را به عنوان یک فرد موفق می‌شناسید یک روزی از صفر شروع کرده است و بعد از سال‌ها به این جایگاه رسیده است.

خوب غذا بخورید و و ورزش کنید

قطعا با وجود داشتن یک بدن سالم و روی فرم، احساس بهتری نسبت به خودتان دارید و خودتان را بیشتر قبول خواهید داشت. کسی که تغذیه سالمی دارد و مرتب ورزش می‌کند می‌تواند برای انجام دادن هر کاری روی خودش حساب کند.

ورزش کردن سطح اندروفین و سروتونین را بالا می‌برد و این دو ماده تاثیر خیلی خوبی روی اعتماد به نفس و روحیه شما دارد.

به افراد دیگر کمک کنید

کسی که هیچ توانایی ندارد و احساس درماندگی می‌کند نمی‌تواند به هیچ شخص دیگری کمک کند؛ پس کمک به دیگران هرچند کوچک هم باشد، نشان‌دهنده توانایی شما است. با کمک کردن به دیگر افراد، به تدریج و بعد از مدتی احساس بهتری نسبت به خودتان و توانایی‌هایتان خواهید داشت.

تاثیر اعتماد به نفس در موفقیت کنکوری‌ها

اصلا قصد ندارم بگویم که با یک فرمول خاص یا در مدت زمان کوتاهی می‌توانید اعتماد به نفستان را تقویت کنید و بعد از آن دیگر از هیچ مانعی ترسی ندارید و به خوشبختی مطلق می‌رسید! چون اصلا چنین چیزی حقیقت ندارد.

تقویت اعتماد به نفس مستلزم صبر و تلاش است و از همه مهم‌تر یک آدم با اعتماد به نفس کسی نیست که از هیچ چیزی نترسد؛ بلکه کسی است که می‌ترسد، استرس دارد و حتی ممکن است قبل از شروع کاری به درستی تصمیمش شک کند؛ اما علی‌رقم همه اینا به خودش اعتماد دارد و می‌داند که بالاخره راهی برای غلبه کردن به مشکلات پیدا می‌کند.

هر چقدر موفقیت‌های بیشتری کسب کنید و به ترس‌هایتان غلبه کنید، اعتماد به نفستان بیشتر می‌شود و در نتیجه توانایی شما برای از میان بردن موانع و رسیدن به موفقیت بیشتر می‌شود.

مقاله مرتبط: روش های محدود کردن استفاده از گوشی در زمان درس خواندن

برای مثال به عنوان یک داوطلب کنکور می‌دانید که در درس ریاضی ضعیف هستید اما از طرفی به خودتان و توانمندی‌هایتان اعتماد دارید و باور دارید که اگر مطالعه درست و اصولی داشته باشید و از منابع به خوبی استفاده کنید، یادگیری درس ریاضی کار غیر ممکن یا بغرنجی نیست و در یک کلام این موضوع اصلا چیزی نیست که بخواهد شما را در مسیر رسیدن به هدفتان متوقف کند.

تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس

در بعضی از کتاب‌های روانشناسی عزت نفس و اعتماد به نفس را معادل هم می‌دانند اما در حقیقت اعتماد به نفس و عزت نفس دو موضوع کاملا جدا از هم هستند. اعتماد به نفس یعنی من به خودم و توانایی‌هایم اعتماد دارم و می‌دانم که با تلاش کردن می‌توانم به اهدافم برسم؛ در حالی که عزت نفس یعنی من از همه نقاط ضعف و قوتم آگاهم و چه به اهدافم برسم چه نرسم خودم را دوست دارم.

اعتماد به نفس یعنی من می‌دانم که می‌توانم کاری را شروع کنم و به آن تعهد داشته باشم؛ عزت نفس یعنی اگر من کاری را شروع کردم و همه تلاشم را به کار گرفتم، به خودم و دستاوردهایم و تلاشم افتخار می‌کنم. در واقع عزت نفس یعنی شما همه ویژگی‌های مثبت و منفی خودتان را قبول کنید و آن‌ها را دوست داشته باشید. اگرچه عزت نفس و اعتماد به نفس دو مفهوم متفاوت هستند اما به شدت روی هم تاثیر گذارند.

سخن آخر

برای موفق شدن در کنکور سراسری تهیه بهترین منابع و کتاب‌ها و داشتن برنامه‌ریزی و تلاش کردن لازم است؛ اما از همه این‌ها مهم‌تر موضوعات روانشناسی مانند تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس است. در صورتی که از نظر روانشناسی مشکل بزرگی داشته باشید، علی‌رقم همه تلاش‌هایتان نمی‌توانید به هدفی که دارید برسید.

در این مقاله تاثیر اعتماد به نفس در موفقیت دانش‌آموزان را توضیح دادیم و در مورد تفاوت آن با عزت نفس صحبت کردیم و راهکارهایی برای تقویت اعتماد به نفس پیشنهاد دادیم.