فراموشی مطالب درسی؛ دلایل + روش‌های جلوگیری از فراموشی درس‌ها

فراموشی مطالب درسی کاملا طبیعی است و برای هر دانش‌آموزی اتفاق می‌افتد؛ اما این چیزی از دردناک بودن موضوع کم نمی‌کند چون هیچ دانش‌آموزی دلش نمی‌خواهد درسی را که با هزار ضرب و زور یاد گرفته و حفظ کرده است را فراموش کند! اما نگران نباشید چون این مشکل دلایلی دارد و با یکسری تکنیک‌ها و راهکارها می‌توان روند آن را کند کرد و به تعویق انداخت. اگر شما هم بعد از مطالعه درس‌ها بخش زیادی از مطالب را فراموش می‌کنید و می‌خواهید دلایل فراموشی مطالب درسی را بدانید و از آن مهم‌تر تکنیک‌های جلوگیری از فراموشی درس‌ها را یاد بگیرید، تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید.

مهم‌ترین دلایل فراموشی مطالب درسی

تنها زمانی می‌توانیم برای یک مسئله راه‌حل مناسبی ارائه دهیم که دلایل اتفاق افتادن آن موضوع را خوب بشناسیم، پس وقتی می‌توانیم روند فراموشی مطالب درسی را کند کنیم که ابتدا علت فراموشی درس‌ها را بدانیم. مشکل شما می‌تواند یکی از موارد موجود در لیست زیر و حتی ترکیبی از چند مورد باشد، پس ادامه مقاله را با دقت مطالعه تا ریشه مشکلتان را بیابید.

1- در وضعیت خوبی نیستید

شاید باورتان نشود اما وضعیت روحی و جسمی شما در فراموشی مطالب درسی تاثیر زیادی دارد، برای مثال اگر شب قبل خوب نخوابیده باشید یا دچار سردرد هنگام درس خواندن شده باشید و حتی گرسنه باشید، هر چقدر هم تلاش کنید مطالب را به خاطر بسپارید، باز هم بعد از مدت کوتاهی بخش زیادی از درس‌هایتان را فراموش خواهید کرد. چون در زمان مطالعه مطالب، لازم است بین سلول‌های عصبی ارتباط خوبی برقرار شود تا آن مطالب در حافظه ذخیره شوند و این اتفاق به وضعیت روحی و جسمی مناسب نیاز دارد.

2- دور و برتان زیادی شلوغ است

حتما شنیده‌اید که هرچقدر یادگیری‌تان عمیق‌تر یاشد، امکان فراموشی مطالب کمتر می‌شود. حالا این یادگیری عمیق فقط زمانی اتفاق می‌افتد که در زمان مطالعه تمرکز خوبی داشته باشید و به اصطلاح شش دانگ حواستان جمع باشد. اگر زمان درس خواندن هزاران فکر و خیال در ذهنتان رژه می‌روند، گوشی موبایل را دائم چک می‌کنید یا مکالمات اطرافیان را به وضوح می‌شنوید، باید منتظر باشید چند ساعت بعد بخش زیادی از درس‌هایی که خوانده‌اید را فراموش کنید. برای دانش آموزانی که نمی توانند موبایل خود را کنار بگذارند پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه گوشی را ترک کنیم و درس بخوانیم” را مطالعه کنید.

مقاله مرتبط: تمرکز هنگام مطالعه ؛🎯 چگونه روی درس تمرکز کنیم؟

3- از آن درس فراری هستید

امان از آن وقت‌هایی که قرار است درسی که دوست نداریم را بخوانیم، در چنین مواقعی زمان به کندی می‌گذرد و دائم تعداد صفحات باقی مانده را می‌شماریم. نیازی به گفتن ندارد که در این شرایط نه یادگیری خوبی خواهید داشت و نه مطالب درسی در حافظه‌تان درست و حسابی ذخیره می‌شوند. توصیه می‌کنیم سری به مقاله “چطور انگیزه درس خواندن پیدا کنیم” بزنید.

4- استرس دارید

حتما برایتان پیش آمده که در زمان مطالعه درسی دائم با خودتان فکر می‌کنید اگر این درس را یاد نگیرم چه می‌شود، اگر مطالب را فراموش کنم یا سر جلسه امتحان همه چیز از ذهنم پاک شود چکار کنم! با این افکار شما به استرس اولیه‌ای که همه دانش‌آموزان در زمان درس خواندن دارند دامن می‌زنید. به این ترتیب اصلا مطالب به درستی در حافظه‌تان ذخیره نمی‌شوند و هر چیزی هم که در آن شرایط به حافظه سپرده‌اید، بعد از مدت زمان کوتاهی فراموش خواهید کرد.

مقاله مرتبط: استرس در زمان درس خواندن؛ راهکارهای مطالعه بدون اضطراب

روند مطالعه را تکمیل نمی‌کنی

این بخش بسیار مهم است اما متاسفانه اکثر دانش‌آموزان از آن غفلت می‌کنند، خیلی وقت‌ها دانش‌آموزان از این موضوع شکایت دارند که من ساعت‌ها برای مطالعه و حفظ کردن فلان درس وقت گذاشتم اما هنوز چند ساعت نگذشته متوجه شدم اکثر جزئیات و نکات را فراموش کرده‌ام. وقتی از این داوطلبان در مورد روند مطالعه سوال می‌کنم، متوجه می‌شوم روش درستی برای درس خواندن ندارند. مثلا بعد از یادگیری مطالب درسی، برای آنها تست و سوال حل نمی‌کنند و صرفا کلمات را طوطی‌وار حفظ می‌کنند.

مقاله مرتبط: روش صحیح درس خواندن، بهترین روش درس خواندن چیست؟

مرور نمی‌کنی

فرض کنیم شما در وضعیت جسمانی و روانی عالی قرار دارید، پرانرژی و باانگیزه و با تمرکز کامل درس می‌خوانید، کلی تست و سوال حل می‌کنید و خلاصه سنگ تمام می‌گذارید، آیا این تضمین می‌کند که مطالب درسی را فراموش نکنید؟ قطعا خیر! پس مشکل کجا است؟ خیلی وقت‌ها مشکل این است که یک مرحله مهم و حیاتی یعنی مرور مطالب را انجام نادیده گرفته‌اید، همه دلایلی که گفتیم را روی یک کفه ترازو بگذارید و مرور نکردن را روی کفه دیگر ترازو!

تکنیک‌های طلایی برای جلوگیری از فراموشی درس‌ها

خب حالا که متوجه شدید مشکلتان چیست، تبریک می‌گویم نصف راه را طی کرده‌اید! از این به بعد لازم است با کمک برخی روش‌های جلوگیری از فراموشی مطالب درسی، روند فراموشی درس‌ها را کند کنید و اطلاعات را برای مدت طولانی‌تری در حافظه بلند مدتتان نگه دارید. اگر می‌خواهید با انواع حافظه و عملکرد آنها بیشتر آشنا شوید توصیه می‌کنیم مقاله “مطالعه بدون فراموشی به روش دانشگاه هاروارد” را مطالعه کنید.

دیدگاهتان را عوض کنید

اگر به درس خواندن به چشم کار با اعمال شاقه نگاه می‌کنید یا دائم از خودتان می‌پرسید اصلا این درس‌ها به چه درد من می‌خورند، لازم است هر چه سریع‌تر دیدگاه‌تان را تغییر دهید تا احتمال فراموشی مطالب را به حداقل برسانید. نیازی نیست به خودتان القا کنید که عاشق درس خواندن هستید، کافی است کار درست و کاری که وظیفه شما است را انجام دهید و به درس خواندن به دید پلی که شما را به موفقیت و قبولی در رشته مورد علاقه‌تان می‌رساند نگاه کنید. وقتی دیدگاهتان را تغییر دهید، هم مطالب را بهتر یاد می‌گیرید و هم احتمال فراموشی مطالب را به حداقل می‌رسانید.

لایف استایلتان را اصلاح کنید

گفتیم وضعیت روحی و جسمی نامساعد می تواند علت فراموشی مطالب درسی باشد، پس اگر سبک زندگی خوبی ندارید، سعی کنید در حد توانتان آن را اصلاح کنید. می‌توانید با تنظیم ساعت خواب و بیداری و اصلاح وضعیت تغذیه‌ای شروع کنید. تحقیقات نشان می‌دهد بخش زیادی از فرآیند ثبت مطالب درسی در حافظه بلند مدت، در ساعت مشخصی از شب اتفاق می‌افتد و لازم است شما در آن ساعت در خواب عمیق باشید. همچنین تاثیر خوراکی‌هایی همچون گردو، بادام، سبزیحات و میوه‌های تازه روی عملکرد حافظه انسان به اثبات رسیده است. مطالعه مقاله “سبک زندگی کنکوری‌ها “در این زمینه بسیار به شما کمک خواهد کرد.

عوامل حواس‌پرتی را تعدیل کنید

گفتیم اولین شرط به حافظه سپردن درس‌ها، تمرکز بالا در زمان مطالعه است؛ پس اگر عوامل حواس‌پرتی اطرافتان وجود دارند تا حد امکان آنها را تعدیل کنید. مثلا گوشی موبایل را روی حالت پرواز بگذارید یا اصلا آن را از اتاق خارج کنید، مثلا ساکت‌ترین محل خانه را برای درس خواندن انتخاب کنید یا اگر امکان حذف عوامل حواس‌پرتی را در محیط خانه ندارید، بهترین مکان مطالعه را پیدا کنید مثلا از سالن مطالعه و کتابخانه‌های عمومی استفاده کنید. برای رهایی از افکار مزاحم هنگام مطالعه می‌توانید قبل از آغاز درس خواندن افکارتان را روی کاغذ بیاورید و از تکنیک تخلیه فکر استفاده کنید.

مقاله مرتبط: آرامش ذهن؛ رازهای ایجاد آرامش در هنگام درس‌خواندن

روند یادگیری مطالب درسی را کامل کنید

برای اینکه مطالب درسی به خوبی در حافظه‌تان ذخیره شوند و احتمال فراموشی آنها به حداقل برسد، باید مراحل یادگیری را به درستی طی کنید. اگر بخواهیم خیلی خلاصه در این مورد صحبت کنیم، بعد از یادگیری اولیه مطالب، باید تست آموزشی بزنید و در بازه‌های منظم مطالب را مرور کنید. برای اینکه روش صحیح مطالعه دروس، روش صحیح تست‌زنی و نیز مرور کردن را یاد بگیرید، توصیه‌ می‌کنیم مقالات وبلاگ پایتخت کتاب را مطالعه کنید.

خلاصه نویسی و یادداشت‌برداری کنید

شاید فکر کنید تنها کاربرد خلاصه نویسی و یادداشت‌برداری برای مرور مطالب درسی است، این تنها یکی از کاربردهای این ابزار است. وقتی شما در حین درس خواندن یادداشت‌برداری می‌کنید، تمرکزتان بیشتر می‌شود و ذهنتان با مطالب درسی بیشتر درگیر می‌شود و در نتیجه مطالب بهتر در حافظه بلند مدتتان ذخیره می‌شود. همچنین، وقتی بعد از یادگیری اولیه مطالب و حل تست آموزشی خلاصه نویسی می‌کنید، یک دور مطالب را مرور و جمع‌بندی می‌کنید و به این ترتیب احتمال فراموشی درس‌ها کمتر می‌شود.

مقاله مرتبط: روش جمع بندی کنکور؛ از کی و چطور جمع بندی کنیم؟

با یک برنامه منظم مرور کنید

هر بار که شما مطالب درسی را مرور می‌کنید، بین سلول‌های عصبی مغزتان ارتباطات جدیدی شکل می‌گیرد و معنی آن این است که احتمال فراموشی آن مطالب کمتر می‌شود. بعد از چند بار مرور کردن، طوری آن مطلب ملکه ذهنتان می‌شود که سر جلسه امتحان و با وجود فشارهای فراوان، با کمی فکر کردن می‌توانید تمام جزئیات را یادآوری کنید. آیا برای یادآوری شعری که در دوران کودکی حفظ کرده بودید به مغزتان فشار می‌آورید؟ قطعا خیر، چون بارها آن شعر را تکرار کرده بودید و بعد از سال‌ها هنوز هم جزئیات را به یاد دارید. اگر می‌خواهید روش صحیح و اصولی مرور کردن را یاد بگیرید، مقاله “نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده” را مطالعه کنید.

از فلش کارت و جعبه لایتنر کمک بگیرید

یکی از تکنیک‌های مقاله با فراموشی مطالب درسی، استفاده از ابزار مخصوص مرور یعنی فلش کارت و جعبه لایتنر است. از آنجایی که اکثر دانش‌آموزان نحوه صحیح مرور کردن را بلد نیستند یا انجام این کار به تنهایی برایشان دشوار است، ابزارهای کمکی می‌توانند کار را برایشان راحت‌تر کنند و انگیزه آنها را برای مرور مطالب افزایش دهند. برای خرید جعبه لایتنر قلم چی با قیمت مناسب، می‌توانید به وب سایت فروشگاه پایتخت کتاب مراجعه کنید.

مقاله مرتبط: جعبه لایتنر چیست؟ راندمان یادگیری 3 برابری با لایتنر

دلایل فراموشی درس های کنکور و روش های مقابله با آن

در میان درس های کنکور، یک سری درس ها هستند که میزان فراموشی آن ها در میان داوطلبان کنکور بیشتر است. در این بخش به صورت خلاصه این دروس را معرفی کرده و به شما روش هایی را یاد می دهیم که بتوانید با کمک آن ها مدت زمان طولانی این مطالب را به ذهنتان بسپارید.

فراموشی درس زیست شناسی

در کنکور رشته تجربی، درس زیست بیشترین حجم از مطالب و نکات را به خود اختصاص داده است و این مطالب اکثرا به صورت پیوسته و مرتبط با هم هستند. به دلیل تنوع بالای مطالب، طرح سوال از جزئیات ریز کتاب و حجم زیاد کتاب‌های زیست سه پایه، فراموشی مطالب مربوط به درس زیست شناسی یکی از چالش‌های بزرگ داوطلبان رشته تجربی است. برای جلوگیری از فراموشی نکات درس زیست، باید بین مطالب خوانده شده ارتباط برقرار کنید.

مثلا برای ملخ اطلاعات مربوط به دستگاه گوارش، تنفس، دفع مواد زائد و… را به صورت یکجا جمع‌آوری کرده و مطالعه کنید. همچنین مرور منظم و اصولی مطالب نقش بسیار مهمی دارد؛ در ادامه فواصل استاندارد مرور را به کمک منحنی یادگیری ابینگهاوس آموزش می‌دهیم.

توجه کنید که در درس زیست شناسی نمی‌توانید از خلاصه نویسی برای مرور سریع استفاده کنید؛ زیرا تک تک کلمات مهم هستند و نباید چیزی خلاصه یا حذف شود.

مقاله مرتبط: روش مطالعه زیست کنکور؛ چگونه زیست را ۱۰۰ بزنیم؟

فراموشی درس‌های ریاضی و فیزیک

خوشبختانه اکثر دانش‌آموزان اعتقاد دارند که میزان فراموشی اطلاعات در درس‌های ریاضی و فیزیک بسیار کمتر از سایر دروس است؛ البته این در صورتی است که شما یادگیری صحیح و کاملی در این دو درس داشته باشید.

برای به حداقل رساندن فراموشی در درس‌های ریاضی و فیزیک برای شما دو توصیه داریم، اول اینکه فقط فرمول‌های مهم و اصلی کتاب درسی را یاد بگیرید و از حفظ کردن انبوه فرمول‌های ساختگی و راه‌حل‌های کوتاه خودداری کنید. (برای اینکه فرمولی را فراموش نکنید یادگیری روش اثبات آن کمک کننده است)، دوم اینکه برای این دو درس حتما خلاصه نویسی کنید؛ اهمیت خلاصه‌ نویسی در روزهای پایانی قبل از هر امتحان و آزمون مشخص می‌شود.

برای خلاصه نویسی درس‌های ریاضی و فیزیک، ابتدا یک توضیح کوتاه از آن مفهوم بنویسید (مثلا تعریف مشتق) سپس فرمول‌های اصلی را به همراه ذکر یک مثال برای هر فرمول، یادداشت کنید.

مقاله مرتبط: روش مطالعه فیزیک کنکور؛ چگونه فیزیک را 100 بزنیم؟

فراموشی درس‌ شیمی

مطالب درس شیمی به صورت ترکیبی از مفاهیم و مسائل است و احتمال فراموشی مطالب در این درس هم بالا است. اگرچه قسمت مربوط به مفاهیم درس شیمی به اندازه درس زیست جزئیات ریز ندارد و مطالب پیوستگی کمتری باهم دارند؛ اما با بررسی سوالات چند سال گذشته متوجه می‌شویم که برای پاسخ دادن به سوالات این قسمت لازم است همه نکات مربوطه را به یاد داشته باشید.

برای قسمت مفهومی این درس نمی‌توانید خلاصه نویسی کنید اما برای بخش مربوط به مسائل حتما باید خلاصه تهیه کنید. برای این کار می‌توانید از روش خلاصه نویسی که برای درس‌های ریاضی و فیزیک آموزش دادیم استفاده کنید.

اگر داوطلب رشته تجربی هستید، روزانه حداقل دو ساعت را به مطالعه درس زیست و دو ساعت را به مطالعه درس شیمی اختصاص دهید.

مقاله مرتبط: روش مطالعه شیمی کنکور؛ چگونه شیمی را ۱۰۰ بزنم؟

سوالات متداول

سخن آخر

فراموشی مطالب درسی بزرگترین خطری است که اطلاعات درسی که با هزار زحمت یاد گرفته‌ایم را تهدید می‌کند، بارها از دانش‌اموزان شنیده‌ایم که من خوب درس خواندم همه چیز را هم حفظ کردم اما نکات و جزئیات را فراموش کرده‌ام. در این محتوا ابتدا در مورد علت فراموشی درس‌ها صحبت کردیم و بعد به راه‌های جلوگیری از فراموشی مطالب درسی پرداختیم. اگر بعد از مطالعه این محتوا همچنان سوالی در مورد این موضوع دارید، خوشحال می‌شویم سوالات و نظراتتان را در قسمت دیدگاه‌ها با کارشناسان مجموعه پایتخت کتاب در میان بگذارید.