کتاب کمک درسی یعنی چی و چه کاربردی دارد؟
کتاب‌های کمک‌درسی منابعی تکمیلی هستند که در کنار کتاب‌های درسی رسمی به دانش‌آموز کمک می‌کنند مفاهیم درسی را بهتر درک کند و برای امتحانات و آزمون‌های مختلف مانند کنکور، تیزهوشان یا امتحانات نهایی آماده شود. برخلاف کتاب‌های درسی که منبع اصلی تدریس در مدارس هستند، کتاب‌های کمک‌درسی بر نیازهای واقعی دانش‌آموزان برای فهم ساده مفاهیم و حل تمرین تمرکز دارند. این منابع انواع مختلفی دارند: کتاب‌های تستی برای آمادگی کنکور، کتاب‌های تشریحی برای امتحانات نهایی، کتاب‌های موضوعی برای تسلط بر بخش‌های خاص، کتاب‌های جمع‌بندی و کتاب‌های خلاصه و چکیده‌محور برای مرور سریع. در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که کتاب کمک‌درسی چیست و چه کاربردی دارد، چه انواعی دارد.
مقاله مرتبط: آیا برای کنکور فقط کتاب درسی کافی است؟
کتاب کمک‌درسی چیست؟ تعریفی جامع برای دانش‌آموزان و والدین
کتاب کمک‌درسی به منابع آموزشی جانبی گفته می‌شود که در کنار کتاب‌های درسی رسمی، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند مطالب را بهتر یاد بگیرند و در امتحانات و آزمون‌ها موفق‌تر عمل کنند. محتوای کتاب‌های کمک‌درسی بستگی به این دارد که دانش‌آموز در چه پایه‌ای است، کتاب کمک‌درسی برای چه درسی است و برای چه هدفی استفاده می‌شود. این منابع معمولاً شامل درس‌نامه، مثال‌های آموزشی، تست‌های چهار گزینه‌ای یا سؤالات تشریحی، نمونه‌سؤالات امتحانی و پاسخ‌نامه‌های تشریحی هستند. در واقع کتاب کمک‌درسی در هر مقطعی به دانش‌آموزان کمک می‌کند که به هدف آموزشی خود برسند.
کتاب‌های کمک‌درسی با کتاب‌های درسی مدرسه چه فرقی دارند؟
به بیان ساده، کتاب کمک درسی محتوای کتاب درسی را بر اساس نیازهای واقعی دانش‌آموزان (برای تسلط بیشتر بر مفاهیم درسی، مهارت آزمون دادن و مهارت تست‌زنی) ارائه می‌کند. کتاب‌های درسی بر اساس سال تحصیلی توسط آموزش و پرورش به عنوان منبع اصلی آموزش و ارزیابی معرفی می‌شوند و مدارس از روی این کتاب‌ها مطالب را تدریس می‌کنند. معمولاً سرفصل‌های کتاب‌های کمک‌آموزشی بر اساس کتاب‌های آموزش پرورش تعریف می‌شوند. با این حال، اهداف آموزشی متفاوتی وجود دارد و خیلی مواقع مطالعه صرف کتاب درسی برای تسلط علمی و آمادگی برای آزمون‌های تشریحی و تستی کافی نیستند؛ در این‌جا کتاب‌های کمک‌درسی وارد عمل می‌شوند.
کاربرد و مزایای استفاده از کتاب کمک‌درسی
در زیر به فواید کتاب های کمک آموزشی اشاره ای مختصر می کنیم:
- توضیح ساده‌تر و واضح‌تر مفاهیم دشوار و مبهم کتاب درسی
- درک عمیق‌تر مفاهیم و تقویت مهارت‌ها
- دسترسی به تست‌ها و تمرین‌های متنوع برای افزایش تسلط
- آشنایی با سبک سؤالات امتحانی و کنکوری
- کمک به تثبیت مطالب و مرور سریع‌تر مباحث درسی
- تقویت مهارت تست‌زنی و مدیریت زمان در آزمون‌ها
- افزایش اعتماد‌به‌نفس تحصیلی و انگیزه یادگیری
- پر کردن فاصله میان آموزش مدرسه و نیازهای واقعی دانش‌آموز
- ایجاد تنوع در روش مطالعه و جلوگیری از یکنواختی یادگیری
- کمک به شناسایی نقاط ضعف و تقویت آن‌ها
آشنایی با انواع کتاب‌های کمک درسی
کتاب‌های کمک‌درسی دنیای گسترده‌ای دارند و هر کدام با هدفی خاص نوشته شده‌اند. برای مثال، برخی برای توضیح ساده‌تر مفاهیم درسی طراحی شده‌اند، بعضی دیگر روی تست‌زنی و آماده‌سازی برای کنکور تمرکز دارند، بعضی می‌خواهند شما را برای آزمون‌های تشریحی و امتحانات نهایی آماده کنند، گروهی برای آمادگی آزمون‌های تیزهوشان و نمونه‌دولتی هستند و گروهی نیز به‌صورت منابع جمع‌بندی کنکور منتشر می‌شوند. آشنایی با این دسته‌بندی‌ها به شما کمک می‌کند منبعی انتخاب کنید که دقیقاً متناسب با نیاز و سطح تحصیلی‌تان باشد و شما را در رسیدن به اهداف آموزشی همراهی کند. در ادامه انواع منابع کمک‌درسی را به شما معرفی می‌کنیم.
کتاب‌های تستی کنکوری
کتاب‌های تستی به‌طور ویژه برای دانش‌آموزان پایه دوازدهم و داوطلبان کنکور سراسری طراحی شده‌اند. این کتاب‌ها شامل مجموعه‌ای گسترده از سوالات چهارگزینه‌ای استاندارد، مشابه سبک کنکور هستند. با تمرین و حل تست‌های متنوع، دانش‌آموز علاوه‌بر تثبیت آموخته‌ها، مهارت مدیریت زمان، تکنیک‌های تست‌زنی و تحلیل گزینه‌ها را نیز یاد می‌گیرد. بسیاری از انتشارات معتبر مانند گاج، خیلی سبز و نشر الگو، سری‌های تستی معروفی منتشر کرده‌اند که هر سال به‌روز می‌شوند تا منطبق با آخرین تغییرات کنکور باشند.
مقاله مرتبط: موفقیت در کنکور ؛ 12 راز رتبه برترها + تمام رشته‌ها
کتاب‌های آموزشی
این دسته از منابع، بیشتر شبیه به یک معلم دوم عمل می‌کنند. کتاب‌های آموزشی با توضیح مفاهیم درسی به زبان ساده و آوردن مثال‌های کاربردی، کمک می‌کنند تا دانش‌آموز مطالب دشوار را بهتر درک کند. بسیاری از کتاب‌های کمک‌درسی مقطع دبستان و متوسطه اول، در دسته کتاب‌های آموزشی هستند. این کتاب‌ها مباحث کتاب درسی را به طور کامل آموزش می‌دهند و همچنین تمرین‌های ساده‌ای ارائه می‌دهند که تسلط بر مفاهیم بیشتر شود. هدف اصلی کتاب‌های آموزشی این است که پایه علمی دانش‌آموز را تقویت کنند. از جمله این کتاب‌ها می‌توان ماجراهای من و درسام جامع ششم خیلی سبز را مثال زد.
کتاب‌های موضوعی
برخی از ناشران منابعی منتشر کرده‌اند که به جای پوشش کل کتاب، روی یک موضوع خاص تمرکز دارند. کتاب‌های موضوعی هم برای مقاطع دبستان و متوسطه اول با هدف تقویت پایه علمی و هم برای تست‌زنی تخصصی موضوعی کنکوری منتشر می‌شود. برای مثال، کتاب‌های ویژه آرایه‌های ادبی، قرابت معنایی، فرمول‌های ریاضی یا مسائل شیمی جزو منابع موضوعی هستند. مثلاً کتاب چهار فن آرایه های ادبی موضوعی مهروماه و چهار فن عروض و قافیه موضوعی مهروماه برای رشته انسانی و کتاب‌های مسئله نامه شیمی موضوعی مهروماه و شیمی آلی موضوعی خیلی سبز برای داوطلبان کنکور رشته تجربی و ریاضی جزو منابع موضوعی محبوب و پرفروش است. این نوع کتاب‌ها برای دانش‌آموزانی مناسب است که می‌خواهند یک مبحث مهم را عمیق‌تر یاد بگیرند و بیشتر آن را تمرین کنند. منابع موضوعی نقش تکمیلی دارند و وقتی بیشترین تاثیر را دارند که در کنار کتاب‌های جامع یا آموزشی استفاده شوند.
کتاب‌های تشریحی
کتاب‌های تشریحی به‌طور خاص دانش‌آموزان را برای موفقیت در امتحانات نهایی و امتحانات تشریحی مدرسه آماده می‌کنند. این کتاب‌ها معمولاً شامل درس‌نامه‌های ساده و روان، مثال‌های گام‌به‌گام، نمونه‌سؤالات تشریحی و امتحانی و پاسخ تشریحی سوال‌ها هستند. با مطالعه کتاب‌های کمک‌درسی تشریحی، دانش‌آموز می‌تواند بدون نیاز به منبع دیگر، مفاهیم اصلی کتاب درسی را مرور کند و نکات مبهم را بهتر یاد بگیرد. بنابراین کتاب‌های تشریحی، مکملی کاربردی در کنار کتاب درسی محسوب می‌شوند. برای مثال، سری کتاب‌های فرمول بیست گاج جزو همین دسته هستند و با همین هدف تألیف شده‌اند.
کتاب‌های آزمون تیزهوشان
برای موفقیت در آزمون تیزهوشان، منابع کمک‌آموزشی متعددی تألیف می‌شوند که دانش‌آموزان را با سبک سؤالات این آزمون آشنا می‌کنند. در این کتاب‌ها معمولاً تعداد زیادی سؤال متناسب با آزمون ورودی مدارس تیزهوشان، آزمون‌های شبیه‌ساز و پاسخ‌نامه تشریحی مفصل و جامع ارائه می‌شود. از جمله این کتاب‌های کمک‌آموزشی می‌توان هوش کمپلکس انتشارات مهروماه، هوش فرازمینی ET پنجم و ششم گامی تا فرزانگان و هوش اسمارتیز نیوفیس پویش را مثال زد.
کتاب‌های چکیده، خلاصه‌وار و جمع‌بندی
کتاب‌های جمع‌بندی بیشتر مخصوص دوران نزدیک به امتحان یا کنکور هستند و خلاصه نکات کلیدی هر مبحث را مرور می‌کنند. این کتاب‌ها معمولاً کم‌حجم هستند یا قطع جیبی دارند و می‌شود آن‌ها را به‌صورت روزمره مطالعه کرد. در واقع کتاب‌های جمع‌بندی برای مرور سریع و تثبیت مطالب به کار می‌روند. از سری کتاب‌های محبوب و شناخته‌شده از میان منابع چکیده، خلاصه و جمع‌بندی، می‌توان به سری لقمه انتشارات مهروماه اشاره کرد که برای مقاطع مختلف در دروس و موضوعات متنوع منابعی فشرده برای جمع‌بندی و مرور سریع ارائه می‌دهد.
راهنمای جامع انتخاب بهترین کتاب کمک درسی
در هر مقطعی که باشید، برای انتخاب منبع کمک‌درسی مناسب خود در درس مورد نظر، باید برخی نکات مهم را در نظر بگیرید. استفاده از منابع کمک‌آموزشی که مناسب شما نیست علاوه بر این‌که فشار اقتصادی بیهوده‌ای بر دوشتان می‌اندازند، زمان و انرژی‌تان را هدر می‌دهند.
مقاله مرتبط: از کجا کتاب کنکور بخرم؟ {معتبر ویژه تمام رشته‌ها}
شناخت دقیق سطح و نیازهای آموزشی خود
اولین گام در انتخاب بهترین کتاب کمک‌درسی، شناخت دقیق سطح و نیازهای آموزشی خودتان است. منظورمان این است که در وهله اول، باید ببینید پایه شما چه وضعیتی دارد و از کتاب کمک‌آموزشی چه انتظاری دارید؟ آیا می‌خواهید برای امتحان پایان ترم آماده شوید یا می‌خواهید ضعف خود را در یک مبحث به‌خصوص برطرف کنید و پایه علمی خود را برای سال‌های بعد تقویت کنید؟ نکته‌ی بسیار مهم این است که کتاب باید با پایه درسی شما (ضعیف، متوسط، قوی) هم‌خوانی داشته باشد.
مشورت با مشاوران، متخصصان، معلمان و رتبه‌های برتر
مشاوران مدرسه، معلمان و رتبه‌های برتر کنکور می‌توانند به شما در انتخاب منابع کمک‌درسی مناسب کمک کنند. مشاوران مدرسه، مشاوران تحصیلی و معلمان دلسوز، با آگاهی از شرایط و سطح علمی شما می‌توانند در شناسایی نقاط ضعف و قدرت همراهی‌تان کنند. از طرفی، استفاده از تجربه‌ی رتبه‌های برتر کنکور هم ارزشمند است. این افراد منابع مختلف را امتحان کرده‌اند و همین مسیر را طی کرده‌اند. در صورت امکان از یک مشاور مجرب کمک بگیرید تا با شناخت نقاط ضعف و قوت و سطح شما در برنامه‌ریزی مطالعاتی و انتخاب منابع کمک‌درسی کمکتان کنند.
کتاب‌های کمک‌درسی را از کجا بخریم؟
برای خرید کتاب‌های کمک‌درسی برای هر مقطع و هر رشته‌ای، می‌توانید به فروشگاه اینترنتی پایتخت کتاب مراجعه کنید. این فروشگاه یکی از معتبرترین مراکز خرید کتاب‌های کمک‌درسی در کشور است که سال‌هاست به‌صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کند. این فروشگاه نمایندگی رسمی ناشرانی چون خیلی سبز، گاج، مهروماه، نشر الگو و بسیاری دیگر از برندهای معتبر آموزشی را دارد. به همین دلیل، دانش‌آموزان می‌توانند با خیال راحت مطمئن باشند که کتاب‌ها همواره جدیدترین نسخه کتاب‌ها مطابق با آخرین تغییرات کتاب درسی اختیارشان قرار می‌گیرد.
سؤالات متداول
کتاب‌های کمک‌درسی چه مزایایی دارند؟
این کتاب‌ها مفاهیم را ساده‌تر توضیح می‌دهند، تمرین‌های متنوع ارائه می‌کنند، مهارت تست‌زنی و مدیریت زمان را تقویت می‌کنند و به دانش‌آموزان در شناسایی و رفع نقاط ضعف کمک می‌کنند.
چگونه کتاب کمک‌درسی مناسب انتخاب کنیم؟
برای انتخاب کتاب مناسب، سطح علمی خود را ارزیابی کنید، با معلمان یا مشاوران مشورت کنید، نظرات رتبه‌های برتر را بخوانید و کتابی متناسب با هدف (کنکور، امتحان نهایی یا تقویت پایه) انتخاب کنید.
آیا استفاده از کتاب‌های کمک‌درسی ضروری است؟
به طور کلی ضروری نیست، اما این کتاب‌ها می‌توانند یادگیری را تسریع کنند، نقاط ضعف را برطرف کنند و آمادگی برای آزمون‌ها را افزایش دهند.
آیا همه مقاطق تحصیلی کتاب کمک‌درسی دارند؟
بله، کتاب‌های کمک‌درسی برای همه مقاطع (دبستان تا دوازدهم) و دروس مختلف طراحی شده‌اند، اما باید منبعی متناسب با سطح و نیاز دانش‌آموز انتخاب شود.
درباره نویسنده
نویسنده : صدف رسولی
نویسنده و پژوهشگر حوزه کنکور و آموزش و عضو تیم تولید محتوای پایتخت کتاب، دارای تجربه در مشاوره تحصیلی و نگارش محتوای تخصصی، راهکارهایی کاربردی برای موفقیت در مسیر تحصیل ارائه می‌کنم و همراه دانش‌آموزان و دانشجویان در راه رسیدن به اهدافشان هستم.
ااااا دیدی چی شد؟ هیچ کس نظر نذاشته :(