علت فراموشی قبل از امتحان و سر جلسه امتحان + معرفی راه حل

فراموشی قسمتی از روند یادگیری است و خواه ناخواه اتفاق می‌افتد؛ اما وقتی این حس ناخوشایند فراموشی کار دستمان می‌دهد که شب قبل از یک امتحان سرنوشت‌ساز ناگهان ذهنمان قفل شود و همه چیز از مغزمان بپرد! من هم این احساس شوم را تجربه کرده‌ام و می‌دانم چقدر ترسناک و ناخوشایند است.

اما آیا چنین احساسی واقعی است؟ چطور می‌توانیم مطمئن شویم که واقعا مطالب را فراموش کرده‌ایم؟ اگر شب امتحان بخشی از دروس را فراموش کردیم چه کاری باید انجام بدهیم؟ دلیل این فراموشی چیست؟ با فراموشی مطالب سر جلسه امتحان چطور برخورد کنیم؟ اصلا چطور درس بخوانیم تا مطالب را فراموش نکنیم؟ اصلا نگران نباشید چون قصد داریم در ادامه به تمامی سوالات در مورد احساس فراموشی شب قبل از امتحان و سر جلسه امتحان، پاسخ دهیم.

آیا احساس فراموشی قبل از امتحان طبیعی است؟

فکر کنم همین که بدانید احساس فراموشی مطالب آن هم درست قبل از امتحان یک احساس مشترک بین اکثر دانش‌آموزان است، خیالتان تا حدی راحت شود. واقعیت این است که حتی بچه درس‌خوان‌ها هم درجاتی از احساس فراموشی شب قبل از امتحان را تجربه می‌کنند و جالب است هر چقدر امتحانی مهم‌تر، احساس فراموشی بیشتر!

البته این محتوا برای دانش‌آموزانی نوشته‌شده که واقعا برای مطالعه یک درس زمان گذاشته و خودشان را آماده کرده‌اند اما بنا به دلایلی، قبل از امتحان احساس شوم فراموشی به سراغشان آمده است. اگرنه تکلیف کسانی که خوب درس نخوانده‌اند مشخص است چون اصلا اطلاعات زیادی در ذهنشان ندارند که بخواهند آن‌ها را فراموش کنند!

مقاله مرتبط: چگونه شب امتحان درس بخوانیم تا 20 شویم؟

دلایل احساس فراموشی قبل از امتحان چیست؟

اولا یادتان باشد که خیلی وقت‌ها این احساس فراموشی قبل از امتحان یک احساس کاذب و دروغی است، به خصوص اگر برای مطالعه درس مورد نظر زمان کافی صرف کرده باشید. این احساس کاذب فراموشی در شب قبل از امتحان معمولا به یکی از دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• استرس و اضطراب بیش از حد

وقتی استرس بیش از اندازه‌ای را تجربه می‌کنید، مغز شما ناخودآگاه شروع به فاجعه‌سازی می‌کند. مثلا با خودتان می‌گویید پارسال امتحان این درس خیلی سخت بود، فلان شخص هم امتحانش را خراب کرد پس قطعا من هم نمره خوبی نمی‌گیرم.

در این حال استرس ممکن است بخواهید خودتان را وادار به یادآوری نکته‌ای کنید و چون اضطراب دارید حافظه شما موقتا یاری نمی‌کند و همین مهر تاییدی بر فراموشی اطلاعات شما است.

مقاله مرتبط: اضطراب امتحان؛ راه‌های کاهش و کنترل استرس امتحان

• توقع بیش از اندازه

گاهی وقتی دانش‌آموزی می‌گوید من همه چیز را فراموش کرده‌ام از او می‌پرسم یعنی هیچ چیزی یادت نیست؟ اکثرا دانش‌آموز می‌گوید خب یک چیزایی یادم هست اما برخی نکات را فراموش کرده‌ام و وقتی کمی بیشتر بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم او فقط یک نکته کوچک را فراموش کرده اما چون توقع زیادی از خودش دارد، این نکته کوچک را به کل اطلاعاتش تعمیم داده است.

• خستگی

وقتی در باشگاه بیش از اندازه از عضلاتتان کار می‌کشید، بعد از آن تا مدتی حتی بلندکردن یک لیوان هم برایتان دشوار است؛ پس چطور توقع دارید بیش از حد و بی‌وقفه از مغزتان کار بکشید و باز هم حافظه‌تان عالی کار کند!

گاهی دانش‌آموزان امتحان مهمی در پیش دارند و به خیال خودشان با بی‌وقفه درس خواندن و فشار وارد کردن به مغزشان دارند سنگ تمام می‌گذارند.

مقاله مرتبط: خستگی هنگام مطالعه؛ راهکار طلایی رفع خستگی درس خواندن

• کم خوابی

عملکرد حافظه ما ارتباط تنگاتنگی با روند خواب و بیداری‌ دارد؛ یعنی برای اینکه مطالب به خوبی در حافظه ذخیره شوند باید چند ساعتی خواب عمیق و باکیفیت داشته باشیم. پس:

طبیعی است که بعد از چند شب بی‌خوابی و کم خوابی احساس کنید مغزتان از کار افتاده و هر چه خوانده بودید دود شده و به هوا رفته است.

• رفقای ناباب!

گاهی دانش‌آموزی آرام در اتاقش نشسته تا اینکه ناگهان دوستش به او زنگ می‌زند و شروع می‌کند به فرستادن انرژی منفی؛ وای نمی‌دانم چرا همه چیز از یادم رفته، اصلا این حافظه من همیشه مشکل داشت، اگر سر جلسه همه چیز از ذهنم پاک شود چه کنم و… اینجا است که دانش‌آموز خونسرد ما هم به خودش می‌آید و می‌گوید نکند من هم همه چیز را فراموش کرده‌ام؟

مقاله مرتبط: افکار منفی هنگام مطالعه؛ تکنیک های پاکسازی ذهن از افکار مزاحم

راه های مقابله با احساس فراموشی قبل از امتحان

حالا سوال مهم این است که چکار کنیم تا احساس عذاب‌آور فراموشی قبل از امتحان به سراغمان نیاید؟ فعلا در این مرحله کاری نداریم چه بخشی از این حس فراموشی درست است و چه بخشی از آن کاذب و غیر واقعی است؛ بلکه فقط می‌خواهیم از به وجود آمدن این احساس تا حد امکان پیشگیری کنیم.

برای مقابله با احساس فراموشی قبل از امتحان روش‌های زیر را امتحان کنید:

• از هر چیزی یا هر کسی که باعث افزایش استرس و اضطرابتان می‌شود دوری کنید.
• حتی اگر زمان کافی ندارید، باز هم حداقل از ساعت 12 شب تا 4 صبح بخوابید.
• هر چند ساعت یک بار به خودتان یک استراحت 30 دقیقه‌ای بدهید.
• به خودتان یادآوری کنید که فراموشی مطالب تا حدی طبیعی است و برای همه افراد اتفاق می‌افتد.
• خلاصه‌ها یا نکاتی که از قبل یادداشت کرده‌اید را مرور کنید. پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه خلاصه نویسی کنیم” را بخوانید.
• از مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه یا نوشابه انرژی‌زا خودداری کنید. پیشنهاد می کنیم مقاله “معجون انرژی زا برای درس خواندن” را بخوانید.
• بخش‌هایی که واقعا فراموش کرده‌اید را پیدا کرده و آن‌ها را مجدد مرور کنید.

علاوه بر راهکارهای بالا، به شما پیشنهاد می کنیم به مواردی که در ادامه می گوییم، حتما عمل کنید تا بتوانید فراموشی های قبل امتحان و سر جلسه امتحان را به حداقل برسانید.

پیدا کردن مطالب فراموش شده قبل از امتحان و حل نمونه سوال

خبر خوب و خوشحال کننده این است که محال است شما شب امتحان همه مطالب را فراموش کنید و مغزتان کاملا خالی شود؛ بلکه حتی وقتی که این موضوع را با آرامش و دقت بررسی می‌کنید متوجه می‌شوید فقط یکسری جزئیات ریز را فراموش کرده‌اید که آن هم کاملا طبیعی است.

بهترین راه برای اینکه متوجه شوید کدام قسمت‌ها را واقعا فراموش کرده‌اید این است که تعدادی سوال امتحانی مقابلتان بگذارید و با خونسردی به این سوالات پاسخ دهید. برای حل نمونه سوالات امتحانی به شما پیشنهاد می کنیم از سری کتاب های زیر کمک بگیرید:
شب امتحان خیلی سبز
بانک نهایی خیلی سبز
ماجرای بیست خیلی سبز
فرمول بیست گاج

بعد پاسخ‌هایتان را صحیح کنید و قسمت‌هایی که فراموش کرده بودید را مرور کنید. لطفا شب امتحان درگیر وسواس مطالعاتی نشوید؛ چون برخی داوطلبان می‌خواهند یک شبه همه چیز را دوباره مطالعه کنند که اصلا شدنی نیست. پس فقط روی قسمت‌هایی که فراموش کرده‌اید زمان بگذارید و در انتها یک دور سریع خلاصه‌ها را مرور کرده و بخوابید.

مقاله مرتبط: نحوه صحیح مرور مطالب خوانده شده؛ بهترین ابزارها برای مرور کردن مطالب

انتخاب روش مطالعه درست و مناسب

وقتی شما یک پایه محکم از اطلاعات در ذهنتان بسازید، احتمال فراموشی آن‌ها شب قبل از امتحان یا سر جلسه به حداقل می‌رسد. این یعنی باید از ابتدا به روش صحیح مطالعه کنید و از یکسری روش‌ها برای ثبیت مطالب در حافظه بلندمدت خود کمک بگیرید.

اگر می‌خواهید فراموشی مطالب را به حداقل برسانید، از روش‌های زیر در زمان درس خواندن استفاده کنید. پیشنهاد می کنیم مقاله “روش صحیح مطالعه بدون فراموشی” را حتما مطالعه کنید.

• مطالب را سازمان‌دهی و دسته‌بندی کنید؛ چون هر چقدر مطالب در مغزتان بهتر دسته‌بندی شوند، دسترسی حافظه به آن‌ها راحت‌تر خواهد بود؛ درست مثل زمانی که می‌خواهید از یک کمد مرتب لباس مورد نظرتان را پیدا کنید. برای دسته‌بندی و سازمان‌دهی مطالب از نمودار درختی استفاده کنید.
• نکات حفظی و نکاتی که ممکن است آن‌ها را فراموش کنید را یادداشت کرده و چند ساعت قبل از امتحان یادداشت‌هایتان را مرور کنید.
• حل نمونه سوال امتحانی یک روش عالی برای تثبیت مطالب و نیز یادآوری و مرور سریع است.
• با تمرکز کامل درس بخوانید، به این ترتیب هم مطالعه آن درس را به موقع به پایان می‌رسانید و هم امکان فراموشی مطالب به حداقل می‌رسد. توصیه می‌کنم سری به مقاله “تمرکز هنگام مطالعه” بزنید.
• به خودتان اطمینان داشته‌باشید، زمانی که شما مرتب به خودتان می‌گویید من که می‌دانم بالاخره همه چیز را فراموش می‌کنم و حافظه‌ام ضعیف است، سر جلسه امتحان ناخودآگاه بخش زیادی از مطالب را فراموش خواهید کرد.

نمونه‌ای از یک نمودار درختی

قوی کردن حافظه در شب امتحان

بچه‌ها عاشق راهکارهای سریع و معجزه‌آسایی هستند که به کمک آن‌ها شب امتحان یا در فرجه امتحانات حافظه‌شان را تقویت کنند. دوستان باور کنید حافظه شما کاملا سالم است و هیچ مشکلی ندارد و تنها کاری که باید انجام بدهید این است که طوری برنامه‌ریزی کنید که حافظه شما در بهترین وضعیت خود باشد.

شاید فکر کنید شب قبل از امتحان یا یکی دو روز قبل از امتحان اهمیت چندانی ندارد و کسی موفق است که از قبل خوب درس خوانده باشد. در حالی که اکثر اوقات شما با حافظه کوتاه‌مدت خود سر جلسه امتحان حاضر می‌شوید و هر چیزی طی چند ساعت قبل از امتحان خوانده باشید، در حافظه کوتاه مدتتان ذخیره می‌شود.

پس در فرجه امتحانات و شب امتحان سعی کنید کارهای زیر را انجام دهید:

• ابتدا برای چند روز آینده (یعنی از یک امتحان تا امتحان بعدی) یک برنامه دقیق و مشخص بنویسید.
• برای مطالعه ابتدا از قسمت‌های راحت‌تر شروع کنید تا انگیزه بگیرید. پیشنهاد می کنیم مقاله “روش صحیح مطالعه بدون فراموشی” را مطالعه کنید.
• زمان‌هایی را برای استراحت در نظر بگیرید.
• در روز چند حرکت کششی ساده یا یک نرمش سبک انجام دهید، چون فعالیت مختصر تاثیر خوبی روی حافظه دارد.
• از خوراکی‌های مقوی و سالم همچون گردو، میوه، بادام و… استفاده کنید.
• شب‌ها شام سبک و کم چرب بخورید و حتما حداقل 4 ساعت بخوابید.
• در میانه روز یک چرت کوتاه 30 الی 40 دقیقه‌ای بزنید. ( نه بیشتر! )
• تا می‌توانید نمونه سوالات امتحانات سال‌های گذشته را بررسی کرده و پاسخ‌ها را به دقت بخوانید.

مقاله مرتبط: فراموشی مطالب درسی؛ دلایل + روش‌های جلوگیری از فراموشی درس‌ها

چرا سر جلسه امتحان همه چی یادم میره؟

باز هم تاکید می‌کنم امکان ندارد دانش‌آموزی درسی را خوب مطالعه کند و ناگهان سر جلسه همه مطالب از مغزش بپرد! خیلی وقت‌ها سر جلسه امتحان به خصوص دقایق ابتدایی امتحان، به دلیل استرس و جو جلسه دانش‌آموزان موقتا احساس می‌کنند مطالب را فراموش کرده‌اند.

اگر سر جلسه امتحان احساس کردید مغزتان قفل شده، خونسردی خود را حفظ کنید و مراحل زیر را گام به گام اجرا کنید:

• ابتدا چند نفس عمیق بکشید و اگر آب داشتید چند جرعه آب بنوشید تا کمی آرام شوید. (سخت است اما حتما انجامش بدهید.)
• به خودتان اطمینان بدهید که به اندازه کافی تلاش کرده‌اید و زمان کافی برای یادآوری پاسخ‌ها دارید.
• از هر سوالی که بلد نیستید موقتا عبور کنید و به سوالات دیگر پاسخ دهید، به این ترتیب اعتماد به نفس پیدا می‌کنید و به تدریج حافظه‌تان هم سر جایش برمی‌گردد.
• اگر برخی سوالات دشوار و غیرمنطقی هستند، مطمئن باشید همه دانش‌‌آموزان در پاسخگویی به آن‌ها مشکل دارند.
• وقتی یک دور کل سوالات را بررسی کردید و به تعدادی از آن‌ها پاسخ دادید، حالا خیالتان تا حدی راحت شده که لااقل تا انتها سوالات را دیده‌اید و زمان کافی برای فکر کردن روی سوالاتی که بلد نیستید هم در اختیار دارید.
• کمال‌گرا نباشید و برای هر سوال هر چیزی به ذهنتان می‌رسد را یادداشت کنید، کم کم جزئیات بیشتری را به یاد می‌آورید و می‌توانید پاسخ‌ها را تکمیل کنید.

مقاله مرتبط: روش صحیح درس خواندن، بهترین روش درس خواندن چیست؟

سخن آخر

هیچ چیز عذاب‌آورتر از این نیست که سر جلسه یک امتحان مهم یا درست شب قبل از امتحان مغزمان قفل کند و هر چه خوانده باشیم از ذهنمان بپرد! در این محتوا ابتدا در مورد دلایل احساس فراموشی قبل از امتحان صحبت کردیم و بعد راهکارهایی برای پیشگیری از این وضعیت ارائه دادیم.

در ادامه، گفتیم چطور متوجه شویم که این فراموشی واقعی است و اگر واقعی بود چطور مطالب را مرور کنیم. در انتها هم در مورد فراموشی سر جلسه امتحان و بهترین روش درس خواندن برای پیشگیری از این وضعیت صحبت کردیم. اگر هنوز هم سوالی در مورد فراموشی مطالب قبل از امتحانات دارید می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه محتوا با ما مطرح کنید.

سوالات متداول