روش مطالعه PQ5R؛ راهنمای جامع به صورت گام به گام
اگر برای یادگیری درسی بارها تلاش کردهاید و هر بار به در بسته خوردهاید، روش مطالعه PQ5R را امتحان کنید. PQ5R یک روش چند مرحلهای شامل پیش مطالعه، سوال کردن، خواندن، خلاصهنویسی، مرور، بازگو کردن و تازه کردن مطالعه است که در ادامه در مورد هر مرحله و هدف از انجام آن مرحله صحبت میکنیم. پس تا انتها با پایتخت کتاب همراه باشید.
1- مرحله پیش مطالعه (Preview)
همه شما کم و بیش با پیشخوانی یا پیش مطالعه آشنایی دارید و ممکن است قبل از آغاز مطالعه دقیق یک درس، نگاه سریعی به کلیات آن درس بیاندازید. خود مرحله پیش مطالعه از دو گام تشکیل شده است، در گام اول کافی است فقط سرتیترها، جداول و تصاویر مربوط به درس مورد نظر را بررسی کنید تا یک دید کلی از موضوع پیدا کنید.
در گام دوم باید ۱٠ الی ۲٠ دقیقه زمان بگذارید و یک دور روزنامهوار آن درس را بخوانید، توجه کنید که قرار نیست در حین خواندن، مطلبی را تجزیه و تحلیل کنید یا حتی مکث کنید، دقیقا انگار در حال خواندن یک خبر هستید.
هدف این مرحله: آشنایی با موضوع درس، پیدا کردن یک دید کلی و ایجاد آمادگی ذهنی برای دریافت مطالب
مقاله مرتبط: تمرکز هنگام مطالعه ؛🎯 چگونه روی درس تمرکز کنیم؟
2- مرحله سوال پرسیدن (Question)
خیلی مهم است که شما از همان ابتدای مطالعه، هدفتان را مشخص کنید و بدانید در حین مطالعه هر بخش، باید به دنبال چه نکاتی باشید. پس در این مرحله با توجه به سرتیتر هر بخش و اطلاعاتی که در مرحله پیش مطالعه کسب کردهاید، چند سوال برای آن بخش طرح کنید. نیازی نیست حتما سوالات شما در حد تستهای کنکور یا سوالات امتحان نهایی باشند، بلکه در این مرحله هدف شما این است که به کمک این سوالات، یک نقشه راه برای خودتان ترسیم کنید تا در حین مطالعه بدانید به دنبال کسب چه اطلاعاتی هستید و باید روی کدام نکات تمرکز کنید.
هدف این مرحله: مشخص کردن هدف مطالعه از همان ابتدا و توجه بیشتر به نکات مهم متن
مقاله مرتبط: مکان مطالعه؛ بهترین مکان برای یادگیری من کجاست؟
3- مرحله خواندن (Reading)
در این مرحله متن هر درس را به چند بخش کوچکتر تقسیم کنید و شروع به خواندن هر بخش کنید، هدف این است که مطالب را به دقت بخوانید و نکات را تجزیه و تحلیل کنید. پس در این مرحله هدف ما حفظ کردن طوطیوار نکات و جزئیات نیست، بلکه میخواهیم مفاهیم را درک کنیم و مطالب را یاد بگیریم. پس لازم است کارهایی که شما را در درک بهتر مطالب کمک میکنند انجام دهید.
مثلا میتوانید زیر نکات مهم خط بکشید یا مطالب را به زبان ساده برای خودتان توضیح دهید و برای درک بهتر مطالب از مثال زدن کمک بگیرید. همچنین، بهتر است حین مطالعه هر پاراگراف، کلمات کلیدی آن پاراگراف را نوت برداری کنید، انجام این کار به درد مراحل بعدی هم میخورد.
هدف این مرحله: درک و یادگیری مفاهیم
مقاله مرتبط: وسواس در مطالعه، چطور وسواس مطالعاتی را کنترل کنم؟
4- خلاصهنویسی (Record)
بعد از خواندن و درک مطالب هر بخش، باید نکات مهم آن بخش را به صورت خلاصه و به زبان ساده برای خودتان یادداشت کنید. در این مرحله قرار است نکات مهم را به صورت جمعوجور و در حجم کم یادداشت کنید تا بعدها به جای مطالعه مجدد کل مطالب جزوه یا کتاب، از این خلاصههای کم حجم برای مرور سریع نکات استفاده کنید. ی
کی از بهترین روشهای خلاصهنویسی، رسم نمودار درختی است، برای آشنایی با روش نمودار درختی و سایر نکات و روشهای خلاصهنویسی، میتوانید مقاله “چگونه خلاصه نویسی کنیم” را در وبلاگ پایتخت کتاب مطالعه کنید.
هدف این مرحله: یادداشت کردن نکات مهم و اصلی در حجم کم
مقاله مرتبط: خستگی هنگام مطالعه؛ راهکار طلایی رفع خستگی درس خواندن
5- مرحله مرور (Review)
تنها چند ساعت بعد از اتمام مطالعه یک مطلب، روند فراموشی آن آغاز میشود و اگر راهحلی برای این مشکل پیدا نکنیم، زحمات ما در عرض چند ساعت به هدر میرود. برای پیشگیری از این اتفاق، لازم است در همان ساعات اولیهای که یک درس را خواندیم، مطالب و نکات آن درس را مرور کنیم. حالا سوال مهم این است که کی مرور کنیم؟
دوستان لطفا بین خواندن یک درس و مرور آن فاصله زیادی نیندازید، چون قرار است قبل از اینکه اکثر مطالب را فراموش کنید با مرور کردن جلوی این اتفاق را بگیرید. پس پیشنهاد ما این است که در پایان روز و بعد از اتمام برنامه آن روز، برای هر درس چند دقیقه زمان بگذارید و نکات مهم و خلاصههایتان را مرور کنید. آیا با انجام این کار مطالب برای همیشه در حافظه من ثبت میشوند؟
خیر، لازم است یک هفته بعد و یک ماه بعد مجدد این مطالب را مرور کنید تا احتمال فراموشی آنها به حداقل برسد. برای مرور هفتگی و ماهیانه، میتوانید خلاصهها را مرور کنید یا تعدادی تست و سوال حل کنید. با مطالعه مقاله “جدول مرور درسی ابینگهاوس” در وبلاگ پایتخت کتاب، اطلاعات بیشتری در مورد نحوه صحیح مرور کردن به دست میآورید.
هدف این مرحله: پیشگیری از فراموشی نکات
مقاله مرتبط: راههای افزایش سرعت مطالعه؛ تکنیکهای دانش آموزان برتر
6- مرحله بازگو کردن (Recite)
در این مرحله قرار است با دیدن کلمات کلیدی یا سوالات مربوط به هر پاراگراف، کل مطالب آن پاراگراف را بازگو کنید. به این ترتیب که کلمات کلیدی را میخوانید، بعد سعی میکنید جملات و محتوای مربوط به آنها را به یاد آورید و از حفظ بگویید، هر کجا نتوانستید مطالب را به یاد بیاورید، میتوانید به متن کتاب یا جزوه مراجعه کنید. در این مرحله چون ذهن شما درگیر آن موضوع شده است، مطالبی که مطالعه میکنید در ذهنتان تثبیت خواهند شد.
هدف این مرحله: به چالش کشیدن اطلاعات و تثبیت مطالب در ذهن
7- مرحله تازه کردن مطالعه (Refreshment)
خیلی وقتها پیش میآید که در دور اول مطالعه یک درس، مطالبی را اشتباه متوجه میشوید و بر اساس همان اطلاعات اشتباه خلاصه نویسی میکنید، اما وقتی مدتی از مطالعهتان میگذرد و بیشتر مرور میکنید و تست میزنید، متوجه اشتباهاتتان میشوید. پس ما صرفا به مطالعه، خلاصه نویسی و حتی مرور مطالب اکتفا نمیکنیم، بلکه مرحلهای برای تازه کردن اطلاعات و بازبینی کل مسیرمان داریم.
زمان انجام این مرحله تقریبا یک ماه بعد از انجام مراحل قبلی است، چون بعد از این مدت شما به تسلط خوبی روی مطالب رسیدهاید و میتوانید اطلاعات غلط را تصحیح یا اطلاعات ناقص را تکمیل کنید. کافی است بعد از یک دور مطالعه و حل تست و نمونه سوال، به خلاصهها و یادداشتهایتان بازگردید و اگر جایی اشتباهی داشتید آن را تصحیح کنید.
هدف این مرحله: به روز رسانی اطلاعات و تصحیح اشتباهات
مقاله مرتبط: افزایش ساعت مطالعه؛ چگونه ساعت مطالعه خود را افزایش دهیم؟
سوالات متداول
این روش برای مفهومی درس خواندن و درک مطالب به جای حفظ کردن سطحی آنها است، همچنین به کمک این روش احتمال فراموشی مطالب کمتر میشود.
این روش شامل ۷ مرحله پیش مطالعه، سوال پرسیدن، خواندن، خلاصه نویسی، مرور، بازگو کردن و تازه کردن مطالعه است.
سخن پایانی
روش مطالعه PQ5R یکی از به روزترین و کاربردیترین روشها برای مطالعه و یادگیری مفهومی مطالب است که شامل ۷ مرحله پیشخوانی، سوال پرسیدن، خواندن، خلاصه نویسی، مرور، بازگو کردن و تازه کردن مطالعه است. در مورد تک تک این مراحل به اندازه کافی صحبت کردیم، اما نکته مهم در مورد اجرای این روش، داشتن صبر و حوصله و تمرین کردن مراحل است.
در صورتی که به اندازه کافی این روش را تمرین نکنید، به نظر میرسد طی مراحل آن دشوارو زمانبر است. اما اگر روی روش مطالعه PQ5R به تسلط کافی برسید، بازدهی مطالعهتان چند برابر میشود و حتی سرعت عملتان هم افزایش پیدا میکند. اگر سوالی در مورد موضوع این محتوا دارید، میتوانید سوالاتتان را در قسمت دیدگاهها با کارشناسان پایتخت کتاب در میان بگذارید.
درباره نویسنده
نویسنده : سارا رسولی
دانشجوی پزشکی اراک، فارغ التحصیل پروتز دندان تبریز ، مشاور تخصصی کنکور تجربی و عضو تیم تولید محتوای بانک کتاب پایتخت
سلام بسیار کاربردی بود اما در نقاط کشور مکانی هست که بصورت حضوری آموزش دهید
سلام پایتختی عزیز💙 متاسفانه در حال حاضر خیر